Χρόνος είναι ο βασικότερος παράγοντας για να αντιμετωπίσετε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Κάθε λεπτό που περνά 2 εκατομμύρια κύτταρα νεκρώνονται, που σημαίνει ότι η αναπηρία που καταλείπεται στον ασθενή αυξάνεται κάθε λεπτό. Γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας η άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας.
Όσο πιο γρήγορα καταλάβετε τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και όσο πιο γρήγορα λάβετε την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να επιβιώσετε, να μην έχετε μόνιμη βλάβη μετά το επεισόδιο ή τουλάχιστον οι επιπτώσεις να είναι πολύ μικρές.
Εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια νόσος όπου τα εγκεφαλικά κύτταρα πεθαίνουν λόγω έλλειψης οξυγόνου. Το εγκεφαλικό μπορεί να προκληθεί από μια απόφραξη στην κυκλοφορία του αίματος , ή την ρήξη μιας αρτηρίας που τροφοδοτεί τον εγκέφαλο. Ο ασθενής μπορεί ξαφνικά να μην μπορεί να μιλήσει, να έχει προβλήματα μνήμης, ή να παραλύσει μια πλευρά του σώματος.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Συμπτώματα
Εντός λίγων λεπτών από την πρόκληση του εγκεφαλικού αρχίζει ο θάνατος των εγκεφαλικών κυττάρων και η εμφάνιση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα συμπτώματα, καθώς η έγκαιρη θεραπεία είναι σημαντική για την αποκατάσταση.
Στα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνονται:
- Δυσκολία στην βάδιση,
- Απώλεια της ισορροπίας και συντονισμού
- Δυσκολίες στην άρθρωση
- Ζάλη
- Αδυναμία, μούδιασμα, ή παράλυση
- Θολή όραση, διπλωπία ή αμαύρωση της όρασης
- Αιφνίδια σοβαρή κεφαλαλγία
- Σύγχυση
Μικρότερα εγκεφαλικά (ή σιωπηλά εγκεφαλικά), όμως, μπορεί να μην προκαλέσουν συμπτώματα, αλλά και πάλι να προκαλέσουν καταστροφή εγκεφαλικού ιστού.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Ισχαιμικό ή Αιμορραγικό
Οι δύο κύριοι τύποι εγκεφαλικών περιλαμβάνουν το ισχαιμικό και το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ισχαιμικό εγκεφαλικό : Ισχαιμικά εγκεφαλικό είναι περίπου το 87 % όλων των εγκεφαλικών και αυτά συμβαίνουν όταν ένα θρόμβος σχηματιστεί και φράξει την ροή σε τμήμα του εγκεφάλου.
Εάν ένας θρόμβος σχηματιστεί κάπου στο σώμα και αποσπαστεί ώστε να κυκλοφορεί ελεύθερα, καλείται έμβολο. Αυτός ο περιπλανώμενος θρόμβος μπορεί να φτάσει με την κυκλοφορία στον εγκέφαλο όπου μπορεί να προκαλέσει ισχαιμικό εγκεφαλικό.
Αιμορραγικό εγκεφαλικό: Το αιμορραγικό εγκεφαλικό συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στην επιφάνεια του εγκεφάλου διαρρηγνύεται και γεμίζει το κενό ανάμεσα στο κρανίο και τον εγκέφαλο με αίμα (υπαραχνοειδής αιμορραγία) ή όταν μια προβληματική αρτηρία στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται και γεμίζει τους γύρω ιστούς με αίμα (εγκεφαλική αιμορραγία).
Και οι δύο τύποι εγκεφαλικού έχουν σαν αποτέλεσμα την έλλειψη κυκλοφορίας στον εγκέφαλο και άθροιση αίματος που ασκεί υπερβολική πίεση στον εγκέφαλο.
Η έκβαση του ασθενούς μετά από ένα εγκεφαλικό εξαρτάται από το που θα συμβεί το εγκεφαλικό και τι έκταση του εγκεφάλου θα επηρεαστεί. Μικρότερα εγκεφαλικά μπορεί να προκαλέσουν μικρότερα προβλήματα όπως αδυναμία σε ένα χέρι ή πόδι. Τα μείζονα εγκεφαλικά μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα παράλυση ή θάνατο. Πολλοί ασθενείς με εγκεφαλικό μένουν με αδυναμία στη μια μεριά του σώματος, δυσκολία στην ομιλία, ακράτεια και κυστικά προβλήματα.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Αίτια
Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά τελικά προκαλούνται από θρόμβο ή έμβολο που αποφράσσει την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Οι θρόμβοι συνήθως σχηματίζονται σε αρτηρίες που είναι ήδη κατεστραμμένες από αθηροσκλήρωση από σχηματισμό πλακών.
Ο εμβολικός θρόμβος συχνά προκαλείται από κολπική μαρμαρυγή- ένα άρρυθμο μοντέλο καρδιακού ρυθμού που οδηγεί στον σχηματισμό θρόμβων και την κακή κυκλοφορία του αίματος.
Τα αιμορραγικά εγκεφαλικά μπορεί να προκληθούν από ανεξέλεγκτη αρτηριακή πίεση, κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή ανευρύσματα. Η υπέρταση είναι η συχνότερη αιτία εγκεφαλικής αιμορραγίας, καθώς προκαλεί ρήξη των μικρών αρτηριών στον εγκέφαλο. Αυτό στερεί από τα εγκεφαλικά κύτταρα την αιμάτωση και αυξάνει επικίνδυνα την πίεση στον εγκέφαλο.
Τα ανευρύσματα – ανώμαλοι θύλακοι γεμάτοι με αίμα που προεξέχουν σαν μπαλόνια από αδύναμα σημεία στο τοίχωμα μιας αρτηρίας- είναι τα συχνότερα αίτια υπαραχνοειδούς αιμορραγίας. Εάν ένα ανεύρυσμα ραγεί, το αίμα ρέει στον χώρο ανάμεσα στο κρανίο και την επιφάνεια του εγκέφαλου και τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου μπορεί να εμφανίσουν σπασμό. Τα ανευρύσματα συχνά επιδεινώνονται από την αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: παράγοντες κινδύνου
Ο καθένας μπορεί να υποστεί εγκεφαλικό. Αν και πολλοί παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να τροποποιηθούν, πολλοί μπορούν να βελτιωθούν την σωστή διατροφή και φροντίδα.
- Ύπαρξη ενός παρόμοιου επεισοδίου στο παρελθόν, είτε για τον ίδιο τον ασθενή, είτε για έναν από τους γονείς του
- Ύπαρξη παροδικού εγκεφαλικού επεισοδίου
- Έμφράγμα του μυοκαρδίου
- Ηλικία. Αν είναι κάποιος πάνω από 55 ετών αυξάνονται σαφώς οι πιθανότητες να προσβληθεί, αν και εγκεφαλικό επεισόδιο περιγράφεται σε κάθε ηλικία, ακόμα και σε παιδιά
- Αρτηριακή υπέρταση
- Στένωση των καρωτίδων >60%
- Κάπνισμα
- Υψηλή χοληστερόλη αίματος
- Ζακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
- Παχυσαρκία
- Καθιστική ζωή
- Άλλα νοσήματα της καρδιάς, πχ καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή
- Αλκοολισμός
- Παθήσεις που σχετίζονται με την πήξη του αίματος πχ θρομβοφιλία
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Διάγνωση
Ένα εγκεφαλικό είναι ένα επείγον περιστατικό, και όποιος υποψιαζόμαστε ότι έχει εγκεφαλικό πρέπει να μεταφέρεται άμεσα στο νοσοκομείο ώστε να γίνουν εξετάσεις και να του παρασχεθεί η κατάλληλη θεραπεία όσο το δυνατόν συντομότερο.Οι ιατροί έχουν διάφορα εργαλεία διαθέσιμα για να ελέγχουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού και για να διαγνώσουμε ένα εγκεφαλικό. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Φυσική εξέταση– η εξέταση της αρτηριακής πίεσης και αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο χοληστερίνης, σακχάρου και αμινοξέων.
- Υπέρηχος– ένα ραβδί που ακουμπά πάνω από τις καρωτίδες στον λαιμό μπορεί να δώσει μια εικόνα που δείχνει εάν υπάρχει στένωση ή θρόμβωση.
- Αγγειογραφία– ένας καθετήρας τοποθετείται στις αρτηρίες και εγχέει σκιαστικό που μπορεί να ανιχνευθεί από ακτίνες-χ.
- Αξονική τομογραφία (CT)- ο τομογράφος σχηματίζει μια 3-D εικόνα που μπορεί μα δείξει ανευρύσματα, αιμορραγία, ή ανώμαλα αγγεία στον εγκέφαλο.
- Μαγνητική τομογραφία (MRI) – το μαγνητικό πεδίο δημιουργεί μια 3-D απεικόνιση του εγκεφάλου ώστε να εντοπίσουμε πιθανές ιστικές βλάβες από εγκεφαλικό.
- Υπερηχογράφημα καρδιάς – ένας υπέρηχος που παίρνει εικόνες της καρδιάς ώστε να ελέγξουμε εάν υπάρχουν έμβολα.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Αντιμετώπιση
Ο πρωταρχικός στόχος στην θεραπεία ισχαιμικού εγκεφαλικού είναι η αποκατάσταση της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο. Αυτό επιχειρείται με την χρήση ενός θρομβολυτικού φαρμάκου που λέγετε ενεργοποιητής ιστικού πλασμινογόνου (tPA). Ο ιατρός εκχέει το tPA στο χέρι του ασθενούς. Εάν για κάποιο λόγο ο ασθενής δεν μπορεί να λάβει tPA τότε χορηγούνται αντ’ αυτού αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα.
Επιπλέον, μπορεί να γίνουν χειρουργικές επεμβάσεις που μπορούν να ανοίξουν ή να διευρύνουν τις αρτηρίες. Αυτές περιλαμβάνουν την καρωτιδική ενδαρτηριεκτομή (αφαίρεση πλάκας και διεύρυνση της καρωτίδας αρτηρίας) και αγγειοπλαστική (ένα μπαλόνι που διευρύνει την καρωτίδα αρτηρία και παραμένει ανοιχτή με ένα μεταλλικό πλέγμα που ονομάζεται stent).
Το αιμορραγικό εγκεφαλικό αντιμετωπίζεται διαφορετικά από το ισχαιμικό εγκεφαλικό. Χειρουργικές επεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση αυτού του είδους εγκεφαλικού περιλαμβάνουν την χειρουργική απολίνωση, εμβολισμός του ανευρύσματος, και η αφαίρεση αρτηριοφλεβώδους δυσπλασίας (AVM).
Στην χειρουργική απολίνωση γίνεται τοποθέτηση ενός μεταλλικού clip/=σφικτήρας στον αυχένα του ανευρύσματος που το απομονώνει από την κυκλοφορία από την αρτηρία και δεν επιτρέπει την ρήξη του ανευρύσματος ή την επαν-αιμορραγία του.
Ο εμβολισμός ανευρύσματος (coiling) χρησιμοποιεί έναν καθετήρα που τοποθετείται στο ανεύρυσμα και αφήνει ένα μικροσκοπικό σπείραμα (coil) που γεμίζει το ανεύρυσμα προκαλώντας την θρόμβωσή του και σφραγίζει το ανεύρυσμα από την υπόλοιπη αρτηρία. Η αφαίρεση της AVM είναι μια χειρουργική επέμβαση που απομακρύνει συνήθως μικρές AVMs ή AVMs σε πιο εύκολα προσβάσιμα τμήματα του εγκεφάλου ώστε να περιορίσουν τον κίνδυνο ρήξης.
Τα περισσότερα θύματα εγκεφαλικού θα χρειαστούν αποκατάσταση μετά το επεισόδιο. Πως θα παρουσιαστεί η νόσος εξαρτάται από την περιοχή του εγκεφάλου και την έκταση του ιστού που έχει καταστραφεί. Συχνά η αποκατάσταση περιλαμβάνει λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, και εκπαίδευση της οικογένειας.
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Πρόληψη
Η πρόληψη διακρίνεται σε πρωτογενή (πριν πάθει κάποιος εγκεφαλικό) και δευτερογενή (μετά το πρώτο εγκεφαλικό επεισόδιο).
Για την πρωτογενή πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου:
- Να αποφεύγετε τα λιπαρά φαγητά.
- Μην πίνετε περισσότερα από 1 ποτήρια αλκοόλ την ημέρα.
- Να ασκήστε τακτικά: 30 λεπτά την ημέρα δυο-τρεις φορές την εβδομάδα
- Ελέγχετε την αρτηριακή σας πίεση κάθε χρόνο
- Να ελέγχετε τη χοληστερόλη σας
- Διακόψτε το κάπνισμα.
Η δευτερογενής πρόληψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί η πλειοψηφία των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων μπορεί να προληφθεί εφόσον βρεθεί το ακριβές αίτιο του. Έτσι, με βάση τη συχνότητα εμφάνισης, εάν βρεθεί:
- κολπική μαρμαρυγή, ο ασθενής πρέπει να λάβει αντιπηκτικό
- σημαντική στένωση καρωτίδας (>70%), πρέπει να προγραμματιστεί επέμβαση από αγγειοχειρουργό
- αρρύθμιστη Αρτηριακή Πίεση ή Διαβήτης, πρέπει να ρυθμιστούν άμεσα
- σε μείζονα θρομβοφιλία ή αυτοάνοσο νόσημα, πρέπει να γίνει ειδική θεραπεία
- μεγάλο ανοικτό ωοειδές τρήμα καρδιάς, πρέπει να εξεταστεί σύγκλιση από καρδιολόγο
Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια πραγματική στιγμή έκτακτης ανάγκης. Όσο πιο γρήγορα λάβει την προβλεπόμενη θεραπεία ο ασθενής, τόσο πιο πιθανό είναι ότι η ζημιά μπορεί να ελαχιστοποιηθεί……Κάθε στιγμή μετράει!