Εγκυμοσύνη: Οι απαραίτητες εξετάσεις που πρέπει να κάνετε – Όλος ο προγεννητικός έλεγχος

Εγκυμοσύνη: Μολονότι οι εξετάσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πολλές και ο έλεγχος συχνός, αυτό δεν θα έπρεπε να ανησυχεί κανέναν μέλλοντα γονιό, καθώς αυτό γίνεται για την ασφάλεια του εμβρύου και της μητέρας.

Γι’ αυτό το πρώτο τρίμηνο, η μέλλουσα μαμά υποβάλλεται σε πολλές εξετάσεις, οι οποίες όμως γίνονται με μία απλή λήψη αίματος σε μικροβιολογικό εργαστήριο.

Στο δεύτερο τρίμηνο γίνονται οι πιο σημαντικές εξετάσεις που αφορούν στο έμβρυο ώστε να διαπιστωθεί ότι δεν πάσχει από κάποια γενετική ανωμαλία ενώ στο τελευταίο τρίμηνο, οι εξετάσεις στις οποίες υποβάλλεται η μέλλουσα μαμά έχουν περισσότερο να κάνουν με την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης παρά με τυχόν διαγνωστικές εξετάσεις.

Εγκυμοσύνη: Πρώτο τρίμηνο – Προγεννητικός Έλεγχος

  • Γενική αίματος
  • Γενική ούρων
  • Κ/Α ούρων (για το PH των ούρων)
  • TSH (Εξέταση θυρεοειδούς ορμόνης)
  • T3,T4 (εξέταση για τις δύο πολύ σημαντικές ορμόνες που παράγονται από το θυρεοειδή αδένα που ρυθμίζουν το μεταβολισμό του σώματος)
  • Σάκχαρο (Διαπιστώνεται ποια είναι τα ποσοστά του σακχάρου στο αίμα της εγκύου)
  • Ουρία (Η ουρία είναι το τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Παράγεται στο ήπαρ και πρέπει να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα ώστε να μην δημιουργηθεί κάποια επιπλοκή στη μέλλουσα μητέρα και το παιδί)
  • FE ορού (σχετίζεται με τον σίδηρο και πόσο καλά είναι τα επίπεδά του στον οργανισμό της εγκύου)
  • Φερριτίνη (η πρωτεΐνη που δεσμεύει τον σίδηρο και λειτουργεί στον οργανισμό σαν αποθήκη σιδήρου. Πρέπει να είναι σε καλά επίπεδα)
  • Toxo (IgG –IgM) (εξέταση για τυχόν εύρεση τοξοπλάσματος)
  • CMV (IgG – IgM) (εξέταση για την ανίχνευση αντισωμάτων και λοίμωξης)
  • Εξέταση Ερυθρά (IgG IgM) (Διαπιστώνεται πιθανή παλαιά λοίμωξη και ανοσοποίηση έναντι του ιού της ερυθράς)
  • HCV (Αν υπάρχει λοίμωξη στο ήπαρ)
  • HSbAg (Αν υπάρχει λοίμωξη ηπατίτιδας Β)
  • HIV (αν υπάρχει ιός του AIDS)
  • Ομάδα αίματος – RH (Ομάδα αίματος ρέζους)
  • Ηλεκτροφόρηση Hb (μετράει τα διάφορα είδη αιμοσφαιρίνης στο αίμα)
  • Test Δρεπάνωσης (για να διαγνωσθεί εάν η μητέρα είναι φορέας δρεπανοκυτταρικής αναιμίας)
  • Ηλεκτροκαρδιογράφημα (καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών της παλλόμενης καρδιάς)
  • Καρδιολογική εξέταση

Επιπλέον πραγματοποιούνται: 

Υπερηχογράφημα κύησης και μέτρηση αυχενικής διαφάνειας: Γίνεται από την 11η-14η εβδομάδα κύησης και είναι πολύ σημαντική για το έμβρυο ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα συνδρόμου Down. Η συγκεκριμένη εξέταση γίνεται συνδυαστικά με την εξέταση PAPP-A

PAPP-A: Δίνει τις πιθανότητες εμφάνισης χρωμοσωμικών ανωμαλιών στο έμβρυο όπως το σύνδρομο Down.Υπερηχογράφημα στην 11η – 13η εβδομάδα για προσδιορισμό αυχενικής διαφάνειας- μήκος τραχήλου- και ηλικίας εμβρύου.

Τέλος, γίνεται από τον γιατρό έλεγχος για πιθανή ινοκυστική νόσο αλλά και για το ενζυμο G-6-PD.

Εγκυμοσύνη: Δεύτερο τρίμηνο – Προγεννητικός Έλεγχος

Υπερηχογράφημα Β-επιπέδου: Υπέρηχος που γίνεται την 22η εβδομάδα συνήθως. Yποδεικνύει τον κίνδυνο χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Επίσης, ο γιατρός διαπιστώνει πώς είναι ανατομικά το μωρό. Π.χ. αν έχει ένα νεφρό ή δυο κλπ.

Καμπύλη σακχάρου: Δεν γίνεται σε όλες τις γυναίκες αλλά κατά κρίση του γιατρού που ίσως έχει διαπιστώσει ανεβασμένα ποσοστά σακχάρου στο αίμα της εγκύου. Γίνεται την 26η – 27η εβδομάδας κυήσεως
Γενική αίματος και ούρων: Οι περισσότεροι γυναικολόγοι θέλουν να παρακολουθούν τα πάντα γύρω από τον οργανισμό μιας εγκύου

Εγκυμοσύνη: Τρίτο τρίμηνο – Προγεννητικός Έλεγχος

Καρδιοτοκογράφημα: Διαπιστώνεται η κινητικότητα του εμβρύου στη μήτρα αλλά και η δραστηριότητα της μήτρας, αν δηλαδή έχει περισσότερες από ό,τι θα έπρεπε, συσπάσεις.

Βιοφυσικό προφίλ: Με αυτή την εξέταση ο γυναικολόγος μαθαίνει τις κινήσεις των μελών και του θώρακα του εμβρύου μέσα στη μήτρα.

Doppler αγγείων μήτρας και εμβρύου: Ουσιαστικά πρόκειται για υπερηχογράφημα το οποίο διαπιστώνει τη ροή αίματος στον ομφάλιο λώρο και στις δυο μητριαίες αρτηρίες ώστε να είναι σίγουρος ο γυναικολόγος ότι ο πλακούντας τροφοδοτείται σωστά για τη σωστή ανάπτυξη του μωρού στη μήτρα.

Εδώ διαπιστώνεται αν υπάρχει ανεπάρκεια πλακούντα και αν αυτό συμβαίνει, τότε ο γιατρός ζητά από τη μέλλουσα μαμά να της προκαλέσει τοκετό ώστε να γεννήσει πιο νωρίς.

Εγκυμοσύνη: Η σημασία των υπερήχων στον προγεννητικό έλεγχο

Βασικό κομμάτι του προγεννητικού ελέγχου αποτελούν τα υπερηχογραφήματα, που γίνονται από τη στιγμή της σύλληψης, αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τα υπερηχογραφήματα αυτά παρέχουν πλήθος πληροφοριών σχετικά με την υγεία των εμβρύων, την κατάσταση της μητέρας που κυοφορεί, αλλά και την ασφαλή έκβαση της εγκυμοσύνης και του τοκετού.

Τα υπερηχογραφήματα γίνονται συνήθως από την κοιλιά της μητέρας και, πιο σπάνια, διακολπικά. Συνήθως δεν απαιτούν συγκεκριμένες συνθήκες προετοιμασίας, ούτε και είναι χρονοβόρες εξετάσεις.

Είναι σημαντικό, όμως, κάθε υπερηχογράφημα να διενεργείται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή της εγκυμοσύνης κάθε φορά, έτσι ώστε να μας εξασφαλίζει το μέγιστο όγκο πληροφοριών ανάλογα με τις εμβρυϊκές συνθήκες που υπάρχουν σε κάθε εβδομάδα της κύησης.

Εγκυμοσύνη: Τα υπερηχογραφήματα που πραγματοποιούνται

Τα υπερηχογραφήματα που γίνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι:

Υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης (πρώτες εβδομάδες μετά τη σύλληψη)

Είναι το πρώτο υπερηχογράφημα που γίνεται για να επιβεβαιωθεί η εγκυμοσύνη και να αποκλειστεί η εξωμήτριος κύηση.

Yπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας (11η-14η εβδομάδα)

Γίνεται στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και μελετά την παρουσία υποδόριου υγρού πίσω από τον αυχένα του εμβρύου.

Η αυχενική διαφάνεια είναι η παρουσία (συγκέντρωση) υποδόριου υγρού πίσω από τον αυχένα του εμβρύου κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης.

Η ποσότητα του υγρού που υπάρχει σε αυτό το σημείο ποικίλλει μεταξύ των εμβρύων και η αυξημένη ποσότητά του σε συνδυασμό με κάποια άλλα υπερηχογραφικά ευρήματα αποτελεί σημαντικό δείκτη για αύξηση της πιθανότητας το έμβρυο να παρουσιάζει κάποια χρωμοσωματική ανωμαλία.

Η αυξημένη ποσότητα αυτού του υγρού δε σημαίνει απαραίτητα ότι το έμβρυο δεν είναι υγιές, είναι όμως σημαντική ένδειξη για περαιτέρω έλεγχο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί μια ομαλή και υγιής εγκυμοσύνη.

Υπερηχογράφημα Β’ Επιπέδου ή αναλυτικό υπερηχογράφημα (20ή-24η εβδομάδα)

Σε αυτή την ηλικία της εγκυμοσύνης είναι δυνατή η λεπτομερής μελέτη της ανατομίας του εμβρύου.

Επίσης το αναλυτικό υπερηχογράφημα εκτιμά το μέγεθος της πιθανότητας και όχι τη βεβαιότητα να έχει το έμβρυο κάποια χρωμοσωματική ανωμαλία.

Παρότι αυτό το υπερηχογράφημα παρέχει σπουδαίες πληροφορίες για το έμβρυο, δεν μπορεί να αποκλείσει όλες τις παθολογικές καταστάσεις. Σε αυτό το υπερηχογράφημα γίνεται:

  • η επιβεβαίωση ότι η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά
  • ο προσδιορισμός των πιθανοτήτων για την τρισωμία 21 (σύνδρομο Down)
  • η διάγνωση συγγενών ή ανατομικών ανωμαλιών που είναι ανιχνεύσιμες σε αυτή την ηλικία της εγκυμοσύνης
  • η διάγνωση διαφόρων καταστάσεων ή νόσων του εμβρύου, αρκετές από τις οποίες είναι ιάσιμες είτε ενδομητρίως είτε και μετά τη γέννηση
  • η πρόβλεψη της πιθανότητας για πρόωρο τοκετό πριν από τις 33 εβδομάδες της κύησης
  • η πρόβλεψη της πιθανότητας που έχει η έγκυος να εμφανίσει υπέρταση στην εγκυμοσύνη

Υπερηχογράφημα ανάπτυξης-Doppler (24η-40ή εβδομάδα)

Γίνεται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και, σε συνδυασμό και με τις υπερηχογραφικές εξετάσεις που έχουν προηγηθεί, μας δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά με την ανάπτυξη και τη θρέψη του εμβρύου. Σκοπός της εξέτασης είναι να μελετηθεί:

  • η ανάπτυξη του εμβρύου
  • η ποσότητα του αμνιακού υγρού
  • η αντίσταση στη ροή του αίματος στα αγγεία του εμβρύου και στις μητριαίες αρτηρίες της μητέρας που αιματώνουν τον πλακούντα
  • η θέση και η μορφολογία του πλακούντα
  • η κινητικότητα του εμβρύου

Τα παραπάνω υπερηχογραφήματα εκτός από την ανατομική μελέτη και τον έλεγχο των βασικών ζωτικών οργάνων του εμβρύου εκτιμούν και το μέγεθος της πιθανότητας -όχι τη βεβαιότητα- αυτό να έχει σύνδρομο Down ή κάποια άλλη χρωμοσωματική ανωμαλία.

Εγκυμοσύνη: Πιο επεμβατικές εξετάσεις και έλεγχοι

Παρότι τα υπερηχογραφήματα παρέχουν σπουδαίες πληροφορίες για το έμβρυο, δεν είναι δυνατό να εντοπίσουν όλες τις παθολογικές καταστάσεις.

Αυτό συμβαίνει γιατί ορισμένες χρωμοσωματικές και ανατομικές ανωμαλίες παρουσιάζουν υπερηχογραφικά ευρήματα, ενώ κάποιες άλλες όχι, όπως αναφέρεται και στη διεθνή βιβλιογραφία (RCOG 2000).

Ο μόνος τρόπος για έναν πιο εμπεριστατωμένο έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου είναι οι επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι, που αποσκοπούν στη μελέτη των χρωμοσωμάτων, των γονιδίων και των ενζύμων στο έμβρυο, ανάλογα με το νόσημα που εξετάζεται.

Οι επεμβατικοί διαγνωστικοί έλεγχοι είναι:

  • Η αμνιοπαρακέντηση.
  • Η βιοψία τροφοβλάστης (CVS).
  • Η λήψη εμβρυϊκού αίματος από τον ομφάλιο λώρο.

Η σπουδαιότητα των προγεννητικών επεμβατικών ελέγχων στη διάγνωση μιας σειράς σοβαρών παθήσεων του εμβρύου είναι αδιαμφισβήτητη.

Ωστόσο, θα ήταν σκόπιμο να τονιστεί ότι οι έλεγχοι αυτοί θα πρέπει να γίνονται όπου κρίνεται απαραίτητο και εφόσον υπάρχουν ενδείξεις από τα παραπάνω υπερηχογραφήματα, καθώς ενέχουν μικρό, αλλά υπολογίσιμο κίνδυνο αποβολής.

Πρόσφατες μελέτες στο χώρο της εμβρυομητρικής ιατρικής αναφέρουν πως στο άμεσο μέλλον θα υπάρχει η δυνατότητα μελέτης του εμβρυϊκού γεννητικού υλικού με μηδενικό ρίσκο αποβολής, γεγονός που θα προσφέρει ακόμα περισσότερες δυνατότητες για τη μελέτη της ζωής μέσα στη μήτρα.

Εγκυμοσύνη: Η υγεία της μητέρας

Η ευθύνη του μαιευτήρα είναι να παρακολουθεί την έγκυο στενά για να μπορέσει να διαγνώσει καταστάσεις που χρειάζονται περαιτέρω έλεγχο και θεραπεία. Καθήκον της εγκύου είναι να πειθαρχεί στις οδηγίες του γιατρού. Κατά την παρακολούθηση της κύησης μπορούν να διαγνωστούν:

  1. Ήπια υπέρταση, η έγκαιρη διάγνωση της οποίας αποτρέπει περαιτέρω επιδείνωση με σοβαρότερες συνέπειες όπως προεκλαμψία και λοιπά σύνδρομα.
  2. Αιματολογικές διαταραχές, από απλή αναιμία μέχρι διαταραχές πηκτικότητας που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρότερα προβλήματα.
  3. Λοιμώξεις της εγκύου, που σε κάποιο ποσοστό υπάρχει περίπτωση να προσβάλουν το έμβρυο όπως: τοξοπλάσμωση, ερυθρά, κυτταρομεγαλοϊός, παρβοϊός.
  4. Διαβήτης της κυήσεως, από ήπιος που αντιμετωπίζεται με ειδική διατροφή, όταν είναι οριακά διαταραγμένη η καμπύλη σακχάρου, μέχρι την παθολογική καμπύλη κατά την οποία η έγκυος θα χρειαστεί να λάβει ινσουλίνη.