Eλκώδης κολίτιδα: Αν διαγνωστήκατε με ελκώδη κολίτιδα, μία από τις πιο συχνές φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, θα πρέπει να γνωρίζεται ότι η νόσος αυτή  χαρακτηρίζεται από περιόδους κρίσης και ύφεσης των συμπτωμάτων.

Πρέπει να κάνω ειδική δίαιτα; Θα υποφέρω για μία ζωή; Παρακάτω θα διαβάσετε έναν χρήσιμο οδηγό για την νόσο, τη διάγνωσή της, τη θεραπείας της, και του αντίκτυπου που έχει στην καθημερινή ζωή του ασθενούς και της οικογένειας του.

Ελκώδης κολίτιδα: Τι είναι;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια πάθηση του παχέος εντέρου, γνωστή από το 19ο αιώνα. Το παχύ έντερο ή κόλον είναι το τελευταίο τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, όπου γίνεται η απορρόφηση του νερού και άλλων ουσιών από τις τροφές και σχηματίζονται τα κόπρανα.

Στην ελκώδη κολίτιδα το παχύ έντερο παθαίνει φλεγμονή, διογκώνεται (πρήζεται) και δημιουργούνται στην επιφάνεια του έλκη (πληγές) που μπορεί να είναι από πολύ μικρά έως πολύ μεγάλα. Το “πληγωμένο έντερο” σαν αποτέλεσμα δεν μπορεί να απορροφήσει το νερό, τα κόπρανα γίνονται υδαρή (διάρροια), ενώ από τα έλκη βγαίνει πύο και αίμα.

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με μια άλλη πάθηση του εντέρου, που ονομάζεται νόσος του Κρόν (Crohn) και παλιότερα πίστευαν ότι επρόκειτο για τις ίδιες παθήσεις. Σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι δύο ξεχωριστές καταστάσεις που ανήκουν στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Εντερικές Νόσους (ΙΦΕΝ) και παρά τις πολλές τους ομοιότητες έχουν και μεγάλες διαφορές. Η σπουδαιότερη διαφορά τους είναι ότι ενώ στην ελκώδη κολίτιδα πάσχει αποκλειστικά και μόνο το παχύ έντερο, στη νόσο Crohn μπορεί να υπάρχουν βλάβες και στο λεπτό έντερο, το στομάχι ή τον οισοφάγο. Παρόλα αυτά, ακόμα και σήμερα χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες μεθόδους είναι μερικές φορές δύσκολο να καταλάβουμε για ποια από τις δύο παθήσεις πρόκειται και μόνο ο χρόνος και η συχνή παρακολούθηση του αρρώστου μπορεί να δώσει την απάντηση.

Ελκώδης κολίτιδα: Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται με διάρροια, και πόνο στην κοιλιά.

Τα κόπρανα περιέχουν βλέννη, αίμα ή και πύον. Μερικές φορές ο ασθενής έχει έντονο το αίσθημα του τεινεσμού, δηλαδή πηγαίνει στην τουαλέτα πολλές φορές προσπαθώντας να αδειάσει το έντερο του. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει ψηλός πυρετός και τα κόπρανα να μην είναι καθόλου σχηματισμένα, αλλά σκέτο νερό με αίμα.

Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν ξαφνικά. Σε μερικά άτομα είναι δυνατόν να παρουσιασθεί για πρώτη φορά ή να υποτροπιάσει μετά από ένα διάστημα με έντονο άγχος ή μετά από μία μεγάλη στεναχώρια. Επίσης μια γαστρεντερίτιδα, γρίπη ή οποιαδήποτε ίωση μπορεί να είναι η αφορμή για να εκδηλωθεί η ασθένεια. Έχει παρατηρηθεί ότι η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται πιο συχνά σε πρώην καπνιστές, δηλαδή σε άτομα που κάπνιζαν στο παρελθόν και σταμάτησαν να καπνίζουν.

Ελκώδης κολίτιδα: Είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες;

Όχι, δεν είναι ίδιες.

Υπάρχουν 4 κύριοι τύποι, ανάλογα με το πόσο μεγάλο τμήμα του παχέος εντέρου έχει ελκώδη κολίτιδα.

Όταν η ελκώδης κολίτιδα προσβάλει το κατώτερο σημείο του εντέρου, δηλαδή τον πρωκτό ή το ορθό, λέγεται ελκώδης πρωκτίτιδα ή ορθίτιδα.

Όταν η ασθένεια προσβάλει μόνο την αριστερή πλευρά του εντέρου λέγεται περιορισμένη ή περιφερική ή αριστερή κολίτιδα.

Όταν προσβάλει όλο το παχύ έντερο λέγετε πανκολίτιδα.

Ευτυχώς οι περισσότεροι άρρωστοι παρουσιάζουν περιορισμένη μορφή ελκώδους κολίτιδας. Όσο πιο μικρό κομμάτι του εντέρου πάσχει, τόσο πιο λίγα είναι τα συμπτώματα και πιο ελαφριά η μορφή της κολίτιδας. Με την πάροδο του χρόνου, είναι δυνατόν η ελκώδης κολίτιδα να προχωρήσει από ένα μικρό τμήμα σε όλο το έντερο, ή αντιθέτως να υποχωρήσει από όλο το έντερο σε ένα πολύ μικρότερο τμήμα. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό τόσο για σάς, όσο και για τον γιατρό σας να ξέρει ακριβώς πόσο έκταση έχει η κολίτιδα και να δώσει την κατάλληλη θεραπεία.

Ελκώδης κολίτιδα: Πώς θα καταλάβω ότι πάσχω;

Για να βγει το συμπέρασμα ότι έχετε ελκώδη κολίτιδα, θα πρέπει να γίνει εξέταση του παχέος εντέρου. Αυτό μπορεί να γίνει με βαριούχο υποκλυσμό, κολονοσκόπηση και ορθοσκόπηση.

Στο βαριούχο υποκλυσμό, μετά από μια συγκεκριμένη δίαιτα και καθαρισμό του εντέρου με καθαρτικά, γίνεται κλύσμα με μία ουσία που λέγεται βάριο και στη συνέχεια παίρνονται μια σειρά από ακτινογραφίες. Με αυτό τον τρόπο ο γιατρός μπορεί να σας πει ποιο κομμάτι του εντέρου έχει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να πάρει βιοψίες και να βάλει με απόλυτη σιγουριά τη διάγνωση. Είναι όμως μια καλή εξέταση που γίνεται από ακτινολόγο σχεδόν σε όλα τα Νοσοκομεία και βοηθά στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να γίνει κολονοσκόπηση.

Η κολονοσκόπηση που γίνεται από Γαστρεντερολόγο. Με ένα λεπτό και μαλακό σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, ο γιατρός μπορεί να δει απευθείας όλο το παχύ έντερο στην τηλεόραση, να εξακριβώσει από τι πάσχει και πόσο ακριβώς τμήμα έχει πρόβλημα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορεί να πάρει μικρά κομματάκια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει για εξέταση στον Παθολογοανατόμο. Αυτός είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να γίνει η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας. Η εξέταση διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και χρειάζεται να έχετε κάνει από πριν δίαιτα και καλό καθαρισμό του εντέρου. Επειδή η κολονοσκόπηση μπορεί να σας προκαλέσει ελαφρύ πόνο, πριν την εξέταση γίνεται μία ενδοφλέβια ένεση που θα σας ηρεμήσει και ίσως σας φέρει λίγο ύπνο.

Η ορθοσκόπηση είναι περίπου ίδια με την κολονοσκόπηση, μόνο που με αυτήν την εξέταση ο γιατρός μπορεί να δει μόνο το τελευταίο τμήμα και όχι όλο το έντερο. Επειδή δε χρειάζεται δίαιτα ούτε ηρεμιστική ένεση, είναι μια εύκολη εξέταση που γίνεται πολύ συχνά ακόμη και στα εξωτερικά ιατρεία.

Οι παραπάνω εξετάσεις, μαζί με εξετάσεις αίματος, ούρων και κοπράνων, είναι οι απαραίτητες για τη διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα. Ανάλογα με την πορεία της νόσου, ίσως να χρειασθείτε μερικές συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η γαστροσκόπηση, τις οποίες μπορείτε να τις συζητήσετε με το γιατρό σας.

Ελκώδης κολίτιδα: Θα υποφέρω σε όλη μου τη ζωή;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της αρρώστιας.

Από τη στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο ελκώδους κολίτιδας, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχετε άλλο ένα στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους τη ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε μαζί, γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε την φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.

Ελκώδης κολίτδα: Τι μπορώ να κάνω για να αισθανθώ καλύτερα;

Τα συμπτώματά σας ενδεχομένως να βελτιωθούν εάν:

• Αποφύγετε τρόφιμα όπως: α. γάλα, γιαούρτι, τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, β. καφές, τσάι, σόδα, και άλλα τρόφιμα που έχουν καφεΐνη, γ. αλκοόλ, δ. φρούτα και χυμοί, δ. τηγανητά, λιπαρά και πικάντικα, ε. ψωμί ολικής αλέσεως και πολύσπορο, στ. καρυκεύματα (όπως κέτσαπ ή μουστάρδα) και σάλτσες, ζ. ορισμένα λαχανικά, όπως λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι, η. κόκκινο κρέας, θ. φασόλια, και ι. τεχνητές χρωστικές, ενισχυτικά γεύσης και γλυκαντικά.
• Αποφύγετε παυσίπονα, όπως η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Αν χρειάζεστε οπωσδήποτε παυσίπονο, μπορείτε να λάβετε παρακεταμόλη (Depon, Panadol, Apotel).
• Όταν ξεκινήσετε ειδική δίαιτα, ο γαστρεντερολόγος θα σας χορηγήσει ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα και συμπλήρωμα φυλλικού οξέος. Εάν σταματήσετε να τρώτε γαλακτοκομικά προϊόντα, θα πρέπει να λάβετε συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D. Αυτά τα συμπληρώματα θα αναπληρώσουν τα θρεπτικά συστατικά που πιθανόν να λείπουν από τη διατροφή σας.

Ελκώδη κολίτιδα: Πώς αντιμετωπίζεται

Υπάρχουν φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας. Ανάλογα με τα συμπτώματά σας, ο γιατρός σας δυνατόν να συνταγογραφήσει:

• Φάρμακα που τοποθετείτε απευθείας στο ορθό (υποκλυσμοί), τα οποία αντιμετωπίζουν την ήπια φλεγμονή σε τοπικό επίπεδο. Τα κλύσματα αυτά απαιτείται να λαμβάνονται επί 3 εβδομάδες προκειμένου να ξεκινήσουν να αποδίδουν αποτελέσματα.
• Φάρμακα που λαμβάνετε από το στόμα ως χάπια ή κόκκους.
• Στην έξαρση της νόσου χορηγείται συνήθως κορτιζόνη, είτε από το στόμα είτε ενδοφλέβια, σε διάφορες μορφές (υδροκορτιζόνη, πρεδνιζόνη ή πρεδνιζολόνη, μεθυλ-πρεδνιζολόνη). Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν συνήθως οι γαστεντερολόγοι είναι η αντιστοιχία της κορτιζόνης από τη μια μορφή στην άλλη. Υπολογίστε αυτόματα τα mg της κορτιζόνης από τη μια μορφή στην άλλη κάνοντας κλικ εδώ.
• Σε πιο σοβαρής μορφής ελκώδη κολίτιδα χορηγούνται ανοσοτροποποιητικά φάρμακα που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα παρέχοντας προστασία του βλεννογόνου του παχέος εντέρου. Τα φάρμακα αυτά είναι η 6-μερκαπτοπουρίνη και η αζαθειοπρίνη.
• Βιολογικοί παράγοντες (anti-TNF, anti-integrin)

Στην πλειονότητα των ασθενών, τα συμπτώματα υποχωρούν μετά από λίγες εβδομάδες θεραπείας.

Ελκώδης κολίτιδα: Μπορώ να μείνω έγκυος;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ελκώδης κολίτιδα δεν επηρεάζει την γονιμότητα. Αν σκοπεύετε να μείνετε έγκυος, ενημερώστε τον γαστρεντερολόγο σας πριν αρχίσετε να προσπαθείτε να μείνετε έγκυος. Ο γαστρεντερολόγος θα σας παρέχει πληροφορίες πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας και πιθανόν θα τροποποιήσει την θεραπεία σας. Αυτό συμβαίνει επειδή ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας ενδεχομένως να μην είναι ασφαλή για το έμβρυο. Δείτε το σχετικό άρθρο για τη νόσο του Crohn και κύηση στο peptiko.gr.

Η ελκώδης κολίτιδα είναι πιο συχνή σε οικογένειες στις οποίες κάποιο μέλος πάσχει ήδη από ελκώδη κολίτιδα. Έτσι, εάν είστε ασθενής με ελκώδη κολίτιδα, ο γιος ή η κόρη σας έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει τη νόσο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.