Κρυφή κατάθλιψη: Η κατάθλιψη είναι πολύ πιο περίπλοκη σε σχέση με μια απλή συναισθηματική πτώση ή με εναλλαγές της διάθεσης. Θεωρείται μια σοβαρή ασθένεια και σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονία.
Παρότι είναι μια πολύ σοβαρή διαταραχή, πολύ συχνά οι ασθενείς αρνούνται να αποδεχθούν την κατάσταση αυτή ή την αγνοούν πιστεύοντας ότι θα “φύγει από μόνη της”.
Η αντιμετώπιση της κατάθλιψης μέσω της απόκρυψης των αληθινών συναισθημάτων είναι ο τρόπος που πολλοί από εμάς επιλέγουν να εφαρμόζουν, επειδή έτσι έχουν μάθει από μικρά παιδιά.
Να μην μιλάνε δηλαδή ανοιχτά για τα συναισθήματά τους, επειδή φοβούνται την αντίδραση των γονιών τους και κατ’ επέκταση των άλλων και δεν θέλουν να τους επιβαρύνουν με τα προβλήματά τους.
Κρυφή κατάθλιψη: Τα 6 σημάδια που την φανερώνουν
Αν κάποιος φίλος ή μέλος της οικογένειας, περνάει κάτι σαν αυτό και προσπαθεί να το συγκαλύψει, τότε τα ακόλουθα σημάδια μπορεί να σας βοηθήσουν να ανακαλύψετε τι του συμβαίνει και να τον βοηθήσετε:
- Έχουν ασυνήθιστη ρουτίνα στον ύπνο και περίεργες συνήθειες στη διατροφή (φαγητό και ποτά) που διαφέρουν από εκείνες που γνωρίζετε εσείς ως τις “κανονικές” τους συνήθειες.
- Έχουν πάντα ένα “χαρούμενο προσωπείο” μπροστά σας και έχουν πάντα κάποια δικαιολογία, για να αποφύγουν πολλές εκδηλώσεις , ή για να εξηγήσουν σε εσάς το “γιατί δεν φαίνονται τόσο καλά”.
- Πολλά άτομα με κρυφή κατάθλιψη τείνουν να μιλούν με πολύ πιο φιλοσοφικό περιεχόμενο στις κουβέντες τους από το κανονικό.
- Κάποιες στιγμές θα φτάσουν στο σημείο να κάνουν κάτι ακραίο και ασυνήθιστο, σαν να “φωνάζουν” με τον τρόπο ότι χρειάζονται βοήθεια, αλλά αμέσως μετά δικαιολογούνται και απορρίπτουν κάθε προσφορά βοήθειας.
- Αντιδρούν πολύ πιο έντονα σε συναισθηματικές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα σε μια ταινία στην τηλεόραση, όπου μπορεί ξαφνικά να αρχίσουν να κλαίνε.
- Τα άτομα με κρυφή κατάθλιψη τείνουν, επίσης, να βλέπουν τα πράγματα με μια λιγότερο αισιόδοξη άποψη από το συνηθισμένο.
Κρυφή κατάθλιψη: Τι πυροδοτεί την εμφάνιση της κατάθλιψης;
Οι περισσότερες ασθένειες προκύπτουν από μία συγκεκριμένη κλινική αιτία, γεγονός που καθιστά τη θεραπεία τους πιο εύκολη. Η περίπτωση της κατάθλιψης είναι πολύ πιο περίπλοκη, καθώς η αιτία μπορεί να εντοπιστεί είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με άλλες αιτίες.
Βιοχημικά αίτια: η κατάθλιψη εμφανίζεται όταν οι νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου είναι εκτός ισορροπίας. Οι νευροδιαβιβαστές βοηθούν τα διάφορα μέρη του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους και σχετίζονται με το άγχος και την διάθεση.
Γενετικά αίτια: ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης αυξάνεται αν κοντινά μέλη της οικογένειάς σου πάσχουν από εναλλαγές διάθεσης ή από κατάθλιψη.
Διαταραχές ύπνου: μερικές φορές η έλλειψη ύπνου σε συνδυασμό με άλλα ψυχολογικά αίτια μπορεί να προδιαθέσει σε κατάθλιψη.
Σοβαρή σωματική ασθένεια: ορισμένες παθήσεις συνοδεύονται από πολύ πόνο και άγχος και έχουν αρνητικές συνέπειες στην ψυχική κατάσταση ενός ατόμου. Πρόσφατα, έχει αρχίσει να μελετάται ο ρόλος της φλεγμονής στην κατάθλιψη.
Κοινωνικά αίτια
Κακοποίηση: άνθρωποι που έχουν παραμεληθεί ή κακοποιηθεί ή έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία στο παρελθόν εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο μείζονος κατάθλιψης.
Φύλο: μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους από ότι ένας άνδρας και ότι χρειάζονται θεραπεία συχνότερα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην κατάθλιψη.
Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης: οι πιο κοινές αιτίες της κατάθλιψης είναι η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη φίλων ή οι υποστηρικτικές σχέσεις. Η αίσθηση της μοναξιάς ή του αποκλεισμού ενδέχεται να προκαλέσει ένα επεισόδιο κατάθλιψης σε ανθρώπους που είναι επιρρεπείς σε εναλλαγές της διάθεσης.
Σημαντικά γεγονότα στη ζωή: πολλά πράγματα στη ζωή, είτε δυσάρεστα είτε ευχάριστα, μπορεί να συνδέονται με στρες και να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Για παράδειγμα, η αγορά ενός σπιτιού, η αναμονή ενός μωρού, ένα διαζύγιο, μια νέα δουλειά κ.ά.
Φαρμακευτικά αίτια
Κατάχρηση ουσιών: τα ναρκωτικά και το αλκοόλ αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο.
Φάρμακα: ορισμένα φάρμακα έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση κατάθλιψης (ηρεμιστικά, υπνωτικά, στεροειδή, παυσίπονα, κτλ). Μίλα στο επιστήμονα ψυχικής υγείας σου για οποιαδήποτε ανησυχία μπορεί να έχεις σχετικά με αυτά. Σε κάθε περίπτωση, μην σταματήσεις την αγωγή σου χωρίς τη συγκατάθεσή του.
Κρυφή κατάθλιψη: Αναλύοντας τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Συναίσθημα
Το καταθλιπτικό άτομο αισθάνεται μειωμένη διάθεση. Συνήθως το περιγράφει ως θλίψη, ακεφιά ή απόγνωση. Ο καταθλιπτικός ασθενής χάνει το ενδιαφέρον για την ζωή, ελαττώνει τις αγαπημένες του δραστηριότητες.
Σε ήπιες μορφές προσπαθεί να φάει, να κάνει έρωτα ή να ενασχοληθεί με δραστηριότητες. Όσο επιδεινώνεται η νόσος, ο καταθλιπτικός ασθενής γίνεται σημαντικά αδιάφορος προς τις καθημερινές του δραστηριότητες, ακόμη και σε αυτές που πρωτύτερα του προκαλούσαν ευχαρίστηση.
Το χιούμορ του φαίνεται να έχει εξαφανιστεί, παρά μόνο εάν αυτό έχει ένα κυνικό ή σαρδόνιο πέπλο.
Το άγχος είναι επίσης συχνή ψυχολογική απόκριση του καταθλιπτικού ασθενούς. Αυτό συμβαίνεις υποσυνείδητα ,γιατί πιστεύει ότι επίκειται κάποια απειλή προς την υγεία του.
Στην σοβαρή μορφή της νόσου το άγχος μετατρέπεται σε απόσυρση και απάθεια. Ο ασθενής γίνεται απαθής γιατί δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του.
Έτσι αποσύρεται για να προστατευτεί από τα εσωτερικά του συναισθήματα (συνήθως θυμού) καθώς η αγωνία του μετατρέπεται σιγά σιγά σε οξεία απόγνωση.
Ο θυμός είναι ένα από τα προεξέχοντα συμπτώματα του συναισθήματος του και μπορεί να είναι ευθύς (γιατί θεωρεί ότι δεν είναι αγαπητός από τους άλλους) ή ύπουλα κεκαλυμμένος προσπαθώντας να κάνει και την ζωή των γύρω του δύσκολη.
Σκέψη
Το καταθλιπτικό άτομο είναι απασχολημένο με τον εαυτό του και την κακή του κατάσταση, ανησυχώντας για τις κακοτυχίες του και τις επιπτώσεις που είχαν αυτές στην ζωή του.
Σκέφτεται και ξανασκέφτεται διαρκώς το παρελθόν του και αισθάνεται μετάνοια (remorse) καθώς φαντάζεται μαγικές λύσεις στα τωρινά του προβλήματα.
Αυτό γίνεται πάντα με την βοήθεια κάποιας ανώτερης δύναμης, αν και νιώθει ότι έχει λιγοστές ελπίδες. Οι επανηλειμένες και μηρυκαστικές σκέψεις του γίνονται μονότονη χροιά των συζητήσεων του.
Ο ήπιος καταθλιπτικός ασθενείς μπορεί εσκεμμένα να κατευθύνει τις σκέψεις του αλλού, ένας αμυντικός μηχανισμός που συναντάται στους ιδεοψυχαναγκαστικούς ασθενείς.
Οι καταθλιπτικοί ασθενείς με ψυχωτικά μπορούν να αναπολούν μικροπεριστατικά του παρελθόντος όπου τα ανακαλούν με φόβο και ενοχή για τυχόν αντίποινα ή τιμωρία.
Όχι μόνο το περιεχόμενο της σκέψης είναι διαταραγμένο, αλλά και οι γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου είναι σοβαρά διαταραγμένες.
Το σύνολο των σκέψεων του είναι σημαντικά μειωμένο, έχει μείωση λήψης πρωτοβουλιών και αυθορμητισμού, απαντάει συνήθως συνοπτικά δίχως να παρέχει νέες πληροφορίες.
Όταν η κατάθλιψη είναι σοβαρή μπορεί λόγω της αδυναμίας συγκέντρωσης να έχει ακόμη και ψευδοάνοια. Η διαφοροδιάγνωση της όμως γίνεται εύκολα αφού είναι τις λίγες αναστρέψιμες άνοιες και όταν υποχωρήσει η κατάθλιψη υποχωρεί και η άνοια.
Συμπεριφορά
Η βραδύτητα τόσο στην λειτουργία, όσο και στην επεξεργασία (της σκέψης) είναι χαρακτηριστικό στους καταθλιπτικούς ασθενείς. Οι κινήσεις του και οι απαντήσεις του είναι αργές ακόμη και αν βρίσκεται σε διέγερση ή είναι υπερκινητικός , η κύρια συμπεριφορά του είναι σκόπιμα μειωμένη.
Σωματικά συμπτώματα
Στην κατάθλιψη όμως υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην φυσιολογική λειτουργία του σώματος με μειωμένο μεταβολικό ρυθμό, γαστρεντερική δυσλειτουργία, ξηροστομία και μεταβολές σε όλες τις σωματικές λειτουργίες που βρίσκονται υπό νευροορμονικό έλεγχο.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατάθλιψη συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα και θνησιμότητα από σωματικές παθήσεις.
Πιο συχνά συμπτώματα είναι η αϋπνία με δυσκολία στον έναρξη του ύπνου ή αδυναμία ξυπνήματος το πρωί, η κόπωση, η μείωση της όρεξης, η δυσκοιλιότητα (αν και στα αρχική καταθλιπτιπή συνδρομή υπάρχουν διαρροϊκές κενώσεις), η μείωση της λίμπιντο, οι πονοκέφαλοι, η αυχεναλγία, η οσφυαλγία, τα διάφορα άλλα άλγη και ξηρότητα με καύσος της στοματικής κοιλότητας και συνοδή μη ευχάριστη γεύση.
Τα συμπτώματα πρέπει να τα εκτιμήσουμε στην ψυχιατρική εξέταση, αφού αυτά μπορεί να έχουν κάποιο συμβολικό νόημα για τον ασθενή.
Κρυφή κατάθλιψη: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η διάγνωση της κατάθλιψης δεν είναι πάντοτε εύκολη υπόθεση. Και αυτό, γιατί πολλές φορές μπορεί να την μπερδέψουμε με το άγχος, τη θλίψη, το φυσιολογικό πένθος ή με άλλες παθήσεις, τα συμπτώματα των οποίων μοιάζουν.
Αν διαπιστώσετε ότι σας ταλαιπωρούν πολλά από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω, τότε ίσως θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Μην προσπαθείτε να κάνετε μόνοι σας το γιατρό.
Κάντε μια επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο/ ψυχίατρο και θα σας βοηθήσει εκείνος να εξακριβώσετε τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθετε, αλλά και αν όντως χρειάζεστε βοήθεια. Κατά την κλινική εξέταση ο θεραπευτής θα καταγράψει το ιστορικό και τα συμπτώματά σας και θα σας κάνει μια σειρά ερωτήσεων. Θα ακούσει προσεκτικά αυτά που σας συμβαίνουν, ώστε να κατανοήσει τις ιδιαίτερες ανάγκες σας και να σας προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.