Ακόμα και το κοκκίνισμα από τον ήλιο μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο δέρμα σας.

Ας το πάρουμε απόφαση: δεν υπάρχει ασφαλές μαύρισμα στον ήλιο. Ο οργανισμός μας χρειάζεται τον ήλιο, τον έχει ανάγκη, αλλά λίγα λεπτά την ημέρα και όχι όλο το μεσημέρι. Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί: ακόμα και το κοκκίνισμα από τον ήλιο είναι επικίνδυνο. Γιατί; Διότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου στο δέρμα.

Όπως εξηγεί ο Dr H. Peter Soyer, καθηγητής Δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κουήνσλαντ, στην Αυστραλία, ο ήλιος είναι αληθινό φάρμακο για την υγεία. Ει μη τι άλλο είναι απαραίτητος για να συνθέσει το δέρμα μας βιταμίνη D. Η βιταμίνη αυτή είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών και των μυών, για γερό ανοσοποιητικό, λιγότερα αυτοάνοσα νοσήματα, καλή αρτηριακή πίεση κ.λπ.

Όπως όμως ισχύει για κάθε φάρμακο, η δόση (εν προκειμένω του ηλίου) μπορεί εύκολα να το μετατρέψει σε φαρμάκι. Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο δεν κάνει καθόλου καλό στο δέρμα. Αντιθέτως, ανοίγει τον δρόμο στην πρόωρη γήρανσή του και στον δερματικό καρκίνο.

Μάλιστα οι συνέπειες είναι αθροιστικές. Τί σημαίνει αυτό; Ότι οι βλάβες  κάθε καλοκαιριού προστίθενται σε εκείνες των προηγούμενων ετών.  Έτσι, επιταχύνεται η εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και ο κίνδυνος δερματικού καρκίνου.

Στην πραγματικότητα, τονίζει ο Dr Soyer, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο συμβάλλει:

• Στο 95% των κρουσμάτων μελανώματος στο δέρμα
• Στο 99% των υπολοίπων καρκίνων του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα)

Πόσο ήλιο χρειαζόμαστε

Πόση ώρα λοιπόν πρέπει να εκτιθέμεθα στον ήλιο; Η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από την εποχή του χρόνου, σύμφωνα με επιστήμονες από την Ισπανία.

Οι επιστήμονες αυτοί δημοσίευσαν το 2017 μελέτη στην οποία υπολόγισαν πόση ώρα ηλιοθεραπεία χρειαζόμαστε για επαρκή βιταμίνη D. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, τον Ιανουάριο χρειαζόμαστε 2 ώρες έκθεση στον ήλιο. Τον Απρίλιο 11 λεπτά. Τον Ιούλιο μόλις 7 λεπτά. Και τον Οκτώβριο 31 λεπτά.

Οι εκθέσεις αυτές αφορούν έκθεση στον ήλιο το μεσημέρι (μεταξύ 12.30′ και 13.30′). Επιπλέον, οι υπολογισμοί έγιναν με εκτεθειμένο στον ήλιο το 25% του σώματος, διευκρίνισαν οι ερευνητές στην επιστημονική επιθεώρηση Science of the Total Environment.

Επομένως, αν θέλετε να κάνετε ηλιοθεραπεία, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπερβείτε τα 7 λεπτά τον Ιούλιο ή ακόμα λιγότερα τον Αύγουστο!

Πόσο αυξάνει τον κίνδυνο

Πώς μπορεί, όμως, το κοκκίνισμα από τον ήλιο να ανοίγει το δρόμο στο μελάνωμα; Όπως εξηγούν επιστήμονες από τον βρετανικό οργανισμό Cancer Research UK, το κοκκίνισμα από τον ήλιο είναι ένδειξη πως το δέρμα έχει πάθει ηλιακό έγκαυμα.

Το ηλιακό έγκαυμα αποτελεί δερματική βλάβη και η αντίδραση του οργανισμού είναι η κινητοποίηση μηχανισμών που θα την επιδιορθώσουν. Επιπλέον, αποτελεί ένδειξη ότι έχει υποστεί βλάβη το DNA των δερματικών κυττάρων από την υπερβολική υπεριώδη ακτινοβολία.

Όταν το ηλιακό έγκαυμα επαναλαμβάνεται, οι βλάβες στο DNA μπορεί μακροπρόθεσμα να εδραιωθούν. Το τελικό επακόλουθο μπορεί να είναι ένας δερματικός καρκίνος.

Μελέτες έχουν δείξει πως μόνο ένα ηλιακό έγκαυμα κάθε 2 χρόνια είναι αρκετό για να τριπλασιαστούν οι πιθανότητες μελανώματος.

«Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων ιδίως σε παιδική ηλικία είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για μελάνωμα. Πάντοτε ρωτάμε τον ασθενή αν είχε ηλιακά εγκαύματα», λέει η δερματολόγος Ελίνα Θεοδωρακοπούλου, ακαδημαϊκή υπότροφος της Β’ Κλινικής Δερματικών & Αφροδισίων Νόσων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν.

«Τί σημαίνει αυτό; Αν όταν έβγαινε στον ήλιο, την πρώτη καλοκαιρινή ημέρα ή της άνοιξης, κοκκίνιζε; Και μετά από πόση ώρα; Ένα τέταρτο, μισή ώρα, μία ώρα; Αυτό είναι σημαντικό, δείχνει ουσιαστικά αν το άτομο έχει κάποια επίπτωση σε έγκαυμα στον ήλιο. Ρωτάμε επίσης αν έβγαζε και φουσκάλες», εξήγησε σε πρόσφατη ενημερωτική ημερίδα το μελάνωμα του Συλλόγου Καρκινοπαθών ΚΕΦΙ Αθηνών.

 Άλλοι παράγοντες κινδύνου για μελάνωμα

Το κοκκίνισμα από τον ήλιο, με ή χωρίς φουσκάλες, είναι ένας μόνο παράγοντας κινδύνου για μελάνωμα. Άλλοι είναι:

• Η συχνότητα έκθεσης στον ήλιο. Είναι π.χ. περιοδική στις διακοπές ή/και παρατεταμένη.
• Το σολάριουμ σε ηλικία κάτω των 35 ετών. Σχετίζεται με αύξηση κατά 75% του κινδύνου μελανώματος.
• Το επάγγελμα. Μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν όσοι εκτίθενται καθημερινά στον ήλιο (π.χ. αγρότες, αλιείς)
• Η ύπαρξη πολλών σπίλων (ελιές) στο δέρμα (πάνω από 100).
• Το σύνδρομο των δυσπλαστικών σπίλων. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σπίλους (ελιές) διαμέτρου πάνω από 5 χιλιοστά, που έχουν ακανόνιστα όρια και χρωματική ποικιλομορφία. Οι σπίλοι αυτοί είναι δυσπλαστικοί. Έχουν 6-10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για μελάνωμα.
• Η εμφάνιση εφηλίδων (κηλίδων) σε σημεία του σώματος που δεν εκτίθενται στον ήλιο (π.χ. στα γεννητικά όργανα, στα πέλματα).
• Το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό μελανώματος
• Οι μεγάλοι συγγενείς σπίλοι (διάμετρος πάνω από 20 εκατοστά). Πρέπει να αξιολογούνται από τον δερματολόγο ιατρό.
• Η ανοσοκαταστολή, δηλαδή η εξασθένηση του ανοσοποιητικού για οποιονδήποτε λόγο. Π.χ. από αυτοάνοσο νόσημα, θεραπεία καταστολής του ανοσοποιητικού, εκ γενετής ανοσοκαταστολή, η HIV/AIDS λοίμωξη κ.λπ.

Μελάνωμα: Ο πιο επικίνδυνος καρκίνος του δέρματος – Πώς αντιμετωπίζεται

Μελάνωμα: Θεωρείται ο πιο επικίνδυνος τύπος καρκίνου του δέρματος. Μπορεί να  εμφανιστεί σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Πρόκειται για επιθετική μορφή καρκίνου που αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως οδηγεί σε μεταστάσεις, οι οποίες είναι πιθανόν να αποβούν μοιραίες για τον ασθενή. Σήμερα η επιστήμη μπορεί να θεραπεύσει σε μεγάλο ποσοστό το μελάνωμα που εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο με επεμβατικές μεθόδους και φαρμακευτικές θεραπείες, με το προσδόκιμο ζωής των ασθενών να επεκτείνεται κατά +10 έτη.

Μελάνωμα: Τι είναι και πώς εμφανίζεται

Οι διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος εμφανίζονται στην ανθρώπινη επιδερμίδα, όμως προκύπτουν με διαφορετικό τρόπο.

Το μελάνωμα προέρχεται από τα μελανοκύτταρα, τα οποία βρίσκονται στη βαθύτερη στοιβάδα της επιδερμίδας, δηλαδή της εξωτερικής στοιβάδας του ανθρώπινου δέρματος.

Από εκεί ξεκινάει η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μελανώματος – σε ποσοστό που προσεγγίζει το 90%. Εν τούτοις, πρέπει να γνωρίζουμε ότι μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί και να αναπτυχθεί και σε άλλα όργανα ή ιστούς όπου εντοπίζονται μελανοκύτταρα, όπως είναι το ανθρώπινο μάτι, οι μήνιγγες και η πρωκτογεννητική οδός.

Τα μελανοκύτταρα κατά τη φυσιολογική τους λειτουργία, προστατεύουν το δέρμα μας από τον ήλιο: Παράγουν μια χρωστική ουσία που ονομάζεται μελανίνη, προκύπτει από την έκθεσή μας στον ήλιο και έχει ως σκοπό την προστασία των γειτονικών κυττάρων του δέρματος από την αρνητική επίδραση της ακτινοβολίας του ήλιου.

Ένα σημάδι στην επιδερμίδα μας που δεν υπήρχε μέχρι πρότινος, μια «ελιά» της οποίας η μορφή έχει αλλάξει ακόμα και ελαφρώς, μια «κηλίδα» που διαφέρει από άλλες που τυχόν έχουμε στο δέρμα μας, πρέπει να μας θορυβήσει και να εξεταστεί άμεσα από ειδικό, καθώς όπως και στις περισσότερες μορφές καρκίνου, έτσι και στο μελάνωμα, η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για την περαιτέρω εξέλιξη της νόσου.

Μελάνωμα: Διάγνωση

Όταν εντοπίζουμε ένα σημάδι που μας φαίνεται «ύποπτο» ή κατά τη διάρκεια ενός προληπτικού ελέγχου στο δέρμα μας, απευθυνόμαστε στον ειδικό γιατρό, ο οποίος και τελεί την κλινική αναγνώριση ενός ύποπτου σπίλου («ελιάς»).

Η αναγνώριση αυτή βασίζεται στην αξιολόγηση πέντε χαρακτηριστικών του σπίλου που τα αρχικά τους συνθέτουν το μνημονικό κανόνα A-B-C-D-E:

A, Asymmetry: ασυμμετρία του σπίλου
B, Borders: ακανόνιστα όρια
C, Color: μη ομοιογενές χρώμα
D, Diameter: μέγεθος του σπίλου (μεγαλύτερο από 5-6 χιλιοστά)
E, Evolution: μεταβολή στα χαρακτηριστικά του σπίλου.

Ένας δερματολόγος με τη δερματοσκόπηση, που είναι η εξέταση του σπίλου με το κατάλληλο όργανο (δερματοσκόπιο). Αναλόγως με τα επιμέρους χαρακτηριστικά που εντοπίζονται κατά την εξέταση αυτή οδηγούμαστε ή όχι στην αφαίρεσή του. Πρέπει να γνωρίζουμε πως κάθε ύποπτος σπίλος που αφαιρείται από τον ασθενή, υπόκειται σε παθολογοανατομική εξέταση για τον έλεγχο παρουσίας καρκινικών κυττάρων και αναλόγως με τα ευρήματα προκύπτουν τα περαιτέρω βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν και τα οποία σχετίζονται πρωτίστως με το στάδιο της νόσου και με τα συγκεκριμένα δεδομένα της περίπτωσης.

Το δερματικό μελάνωμα κατατάσσεται σε τρεις κατηγορίες και από την κατηγοριοποίηση αυτή προκύπτει εν πολλοίς, η διαδικασία αντιμετώπισής του. Μπορεί λοιπόν να πρόκειται για:

• τοπική νόσο (χωρίς ενδείξεις μετάστασης, στάδια Ι – ΙΙ),
• επιχώρια νόσο (περιορίζεται σε γειτονικούς λεμφαδένες, στάδιο ΙΙΙ)
• μεταστατική νόσο (με απομακρυσμένες εστίες, στάδιο IV).

Είναι κρίσιμο επίσης το γεγονός πως ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με μελάνωμα φέρουν μετάλλαξη σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο, το ογκογονίδιο BRAF, γεγονός που εφόσον εντοπιστεί, διαδραματίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στη θεραπευτική διαδικασία.

Μελάνωμα: Αντιμετώπιση

Η ιατρική κοινότητα προκρίνει ως τρόπο αντιμετώπισης της τοπικής νόσου τη χειρουργική εξαίρεση, ενώ για τη νόσο σταδίου III που υπόκειται σε χειρουργική αφαίρεση, υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης επικουρικής αγωγής, στους ασθενείς που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, με στόχο την πρόληψη της επανεμφάνισης της νόσου.

Μία σειρά από φαρμακευτικούς παράγοντες έχουν ενσωματωθεί στη θεραπευτική αντιμετώπιση του μελανώματος εδώ και χρόνια. Είτε κατά μόνας είτε σε συνδυασμούς, έχει αποδειχθεί στην πράξη πως μπορούν να βελτιώσουν την ανταπόκριση των ασθενών και να επιμηκύνουν την επιβίωση, ενώ η έρευνα γύρω από το μελάνωμα συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς.

Σήμερα, κατά συντριπτική πλειοψηφία (85% – 90% των περιπτώσεων), η διάγνωση του μελανώματος γίνεται σε τοπικό στάδιο, οπότε η πρόγνωση είναι ευνοϊκότερη (10ετής επιβίωση 75% – 85%), γεγονός που με απλά λόγια σημαίνει πως με την κατάλληλη αντιμετώπιση και αγωγή, ο ασθενής κερδίζει ποιότητα και χρόνο ζωής.

Ελιές & μελάνωμα: Έξι ύποπτες αλλαγές που δεν πρέπει να αγνοήσετε

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επίσημο περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας, ένα στα τρία περιστατικά μελανώματος αφορά μια υπάρχουσα ελιά στο δέρμα που εμφανίζει συγκεκριμένες αλλαγές στην όψη της.

Το εύρημα αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη να κάνουμε τακτική αυτοεξέταση του δέρματος σε όλο το σώμα ώστε να εντοπίσουμε έγκαιρα τις ανησυχητικές αλλαγές. Ποια είναι όμως τα σημάδια που πρέπει να αναζητήσουμε; Παρακάτω θα δείτε έξι κοινές αλλοιώσεις που μπορεί να εμφανιστούν σε μια ελιά στο δέρμα και οι οποίες πρέπει να αξιολογούνται από τον δερματολόγο το συντομότερο δυνατό.

Η ελιά δεν είναι συμμετρική

Όταν ολόκληρη η επιφάνεια της ελιάς χαρακτηρίζεται από συμμετρία τότε πιθανότατα είναι ακίνδυνη. Αν όμως σχηματίσετε νοητά μια γραμμή που χωρίζει την ελιά στη μέση και τα δύο μέρη της δεν είναι όμοια, τότε η ελιά ίσως έχει υποστεί καρκινική αλλοίωση.

Η ελιά έχει ακανόνιστο περίγραμμα

Μια καλοήθης ελιά έχει διακριτά όρια, ενώ σε μια ύποπτη ελιά το περίγραμμά της είναι θαμπό ή δεν διαχωρίζεται σαφώς από το γύρω δέρμα.

Η ελιά έχει διαφορετικά χρώματα

Η ομοιομορφία είναι το ζητούμενο και στο χρώμα της ελιάς. Μια ακίνδυνη ελιά έχει συνήθως καφέ χρώμα (είτε ανοιχτό, είτε σκούρο) σε όλη την επιφάνειά της. Εάν ένα τμήμα της ελιάς είναι σκούρο καφέ και ένα άλλο ανοιχτό καφέ ή και μαύρο, καλό είναι να ενημερώσετε τον δερματολόγο σας.

Η ελιά έχει μεγάλο μέγεθος

Ανησυχητικό σημάδι είναι αν η ελιά ξεπερνά σε διάμετρο τα 5 χιλιοστά. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τη γόμα που βρίσκεται στο πίσω μέρος ενός μολυβιού.

Η ελιά συνεχίζει να αλλάζει

Πέρα από τις παραπάνω αλλαγές, θα πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα τον δερματολόγο σας εάν η ελιά αρχίσει να πονά, να σας τρώει, να αιμορραγεί ή να σχηματίζει κρούστα.

Η ελιά είναι η μόνη που διαφέρει από όλες τις άλλες

Αν όλες οι ελιές στο δέρμα σας είναι λίγο πολύ όμοιες στην όψη αλλά μία ξεχωρίζει, τότε η συγκεκριμένη ίσως χρειάζεται περισσότερη προσοχή. Για παράδειγμα, αν όλες οι ελιές έχουν σκούρο καφέ χρώμα και μία μόνο έχει ανοιχτό καφέ χρώμα, θα πρέπει να την παρακολουθείτε στενά. Μια τέτοια διαφορά δεν υπονοεί απαραίτητα κακοήθεια, σε κάθε περίπτωση όμως δεν πρέπει να την αγνοήσετε.