Οι μέθοδοι αντισύλληψης στην σύγχρονη εποχή εξυπηρετούν τόσο την αποφυγή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, όσο και την προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Απευθύνεται σε γυναίκες και άντρες αναπαραγωγικής ηλικίας, και αποτελείται από φυσικούς και τεχνητούς τρόπους. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η αποχή από την σεξουαλική επαφή και η διακεκομμένη συνουσία, κατά την οποία ο άνδρας αποτραβιέται κατά την εκσπερμάτωση. Στους τεχνητούς τρόπους ανήκουν μέθοδοι αντισύλληψης όπως το προφυλακτικό, το διάφραγμα, κλπ.
Στόχος των μεθόδων αντισύλληψης είναι:
- Στον άνδρα
- η μείωση ή η καταστολή της παραγωγής σπέρματος
- η αποφυγή της μεταφοράς του σπέρματος εκτός του πέους
- η αποφυγή τοποθέτησης του σπέρματος στο κόλπο
- η ακινητοποίηση ή η καταστροφή του σπέρματος στο κόλπο
- Στη γυναίκα
- η καταστολή της λειτουργίας της ωοθήκης και της ωορηξίας
- η αποφυγή της εισόδου του σπέρματος στη μήτρα
- η αποφυγή της γονιμοποίησης στη σάλπιγγα
- η καταστολή της κατασκήνωσης του εμβρύου στη μήτρα
Μέθοδοι Αντισύλληψης: Φυσικές
Οι φυσικές μέθοδοι στοχεύουν στη αποφυγή της σεξουαλικής επαφής ή στη χρήση προφυλακτικού κατά το χρονικό διάστημα γύρω από την ωορηξία. Περιλαμβάνουν τη μέθοδο της αποχής και τη διακοπτόμενη συνουσία (τράβηγμα) κατά τις γόνιμες μέρες του κύκλου. Πρόκειται για μεθόδους χαμηλής αποτελεσματικότητας, που απαιτούν πείρα και αυτοέλεγχο, ιδιότητες όχι τόσο εύκολες για νεαρά άτομα. Επίσης πρέπει να λαμβάνομεν υπόψιν ότι η γυκαικεία libido είναι στο ψηλότερο σημείο γύρω στο χρονικό σημείο της ωορρηξίας, γι’ αυτό η μακροχρόνια πρακτική τέτοιων μεθόδων μπορεί να οδηγήσει σε πρόβλημα ανοργασμίας, άγχους, κατάθλιψης.
Υπολογισμός Γόνιμων Ημερών
Γνωρίζοντας ότι η ωορρηξία γίνεται στο μέσο του κύκλου των 28 ημερών, δηλαδή την 14η μέρα, αυτή η μέρα θεωρείται ως η πλέον γόνιμη μέρα του κύκλου. Νοουμένου ότι το σπερματοζωάριο μπορεί να επιβιώσει στα γεννητικά όργανα της γυναίκας 30–48 ώρες, και το ωάριο ζεί περίπου 20–30 ώρες μετά την ωορηξία, και οι δύο ημέρες που προηγούνται και έπονται της ωορηξίας θεωρούνται επίσης δυνητικά γόνιμες, δηλαδή ένα σύνολο πέντε (5) ημερών.
Για μεγαλύτερη ασφάλεια μπορούμε να υπολογίσουμε το 14 ± 3, και έτσι θα έχουμε ένα σύνολο εφτά (7) ημερών. Για τις γυναίκες που ο κύκλος τους δεν είναι διάρκειας 28 ημερών, οι γόνιμες ημέρες υπολογίζονται ως ακολούθως: Από την διάρκεια του κύκλου μιας γυναίκας αφαιρείται ο αριθμός 14. Στον αριθμό που προκύπτει, προστίθεται και αφαιρείται ο αριθμός 2. Οι μέρες που προκύπτουν από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο αριθμό είναι οι γόνιμες μέρες.
Θερμομετρική Μέθοδος
Η γυναίκα μετρά κάθε πρωί τη θερμοκρασία της πριν σηκωθεί από το κρεβάτι. Την ημέρα της ωορρηξίας η θερμοκρασία αυξάνεται κατά μισό (½) βαθμό Κελσίου και θα παραμείνει έτσι μέχρι την έναρξη της περιόδου. Η γυναίκα, επομένως, πρέπει να αποφύγει την επαφή τις 2–3 μέρες μετά την αύξηση της θερμοκρασίας. Υπάρχει βέβαια κίνδυνος εγκυμοσύνης εάν είχε σεξουαλική επαφή κατά τα προηγούμενα δύο εικοσιτετράωρα. Γενικά είναι μέθοδος που δημιουργεί εκνευρισμό και μόνιμη εξάρτηση από το θερμόμετρο, χωρίς πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα αντισύλληψης. Το ποσοστό αποτυχίας κυμαίνεται σε 20–30 %.
Μέθοδος Τραχηλικής Βλέννας
Βασίζεται στη αλλαγή της τραχηλικής βλέννας, όσο αφορά την ποσότητα και τη σύσταση της. Πριν την ωορηξία η βλέννα είναι μικρή σε ποσότητα και πυκνή. Γύρω από το χρονικό σημείο της ωορηξίας η τραχηλική βλέννα γίνεται αραιή, κρυσταλλική, ελαστική, και εκκρίνεται σε μεγάλη ποσότητα. Η γυναίκα μπορεί να εντοπίσει τις αλλαγές αυτές ελέγχοντας με το δάκτυλο της τη ποσότητα και τη σύσταση των κολπικών υγρών καθημερινά, ή γύρω από τις ενδιαφερόμενες ημέρες.
Διακεκομμένη συνουσία
Ονομάζεται και μέθοδος του αποτραβήγματος (Withdrawal method). Υπάρχουν δύο είδη αποτραβήγματος:
- Coitus interruptus – Λατινικό όνομα για το τράβηγμα με την εκσπερμάτωση να γίνεται εκτός του κόλπου.
- Coitus reservatus – Λατινικό όνομα για το τράβηγμα χωρίς εκσπερμάτωση.
Και οι δύο μέθοδοι έχουν χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα για σκοπούς αντισύλληψης. Εφαρμόζεται κατά κόρον από τα ζευγάρια αλλά δεν ενδείκνυται γιατί έχει υψηλότατα ποσοστά αποτυχίας (15–30%) και επιπλέον, μειώνει τη σεξουαλική απόλαυση και ηδονή και στους δύο συντρόφους. Στη γυναίκα μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή μόνιμη ανοργασμιά. Μπορεί επίσης να υπάρξει μερική εκσπερμάτωση μέσα ή έξω από τον κόλπο και η γυναίκα να κινδυνεύει να μείνει έγκυος.
Η διακεκομμένη συνουσία είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται πιο συχνά. Ο άνδρας πρέπει να τραβηχτεί από τον κόλπο τη στιγμή που θα καταλάβει ότι θα εκσπερματώσει. Πολλοί άνδρες μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους και να τα καταφέρουν, άλλοι όμως όχι. Η αλήθεια είναι ότι οι πολύ νέοι δεν ξέρουν να το κάνουν, οι πολύ ερωτευμένοι δεν μπορούν, και οι εγωιστές δεν θέλουν. Μπορείτε να φανταστείτε τα αποτελέσματα του συνδυασμού και των τριών αυτών «αρετών». Άλλωστε, πριν την εκσπερμάτωση, είναι πιθανόν να υπάρξουν άλλες εκκρίσεις που να περιέχουν σπερματοζωάρια.
Μέθοδοι Αντισύλληψης: Τεχνητές
Κολπικές πλύσεις
Οι κολπικές πλύσεις μετά την επαφή έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως από την αρχαιότητα. Οι πλύσεις γίνονται με νερό ή διάφορες ουσίες διαλυμένες στο νερό. Μεταξύ των ουσιών που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι το ξύδι και το λεμόνι, οι οποίες είναι όξινες και έχουν ιδιότητες αντισυπτικές και σπερματοκτόνες. Το αποτέλεσμα είναι φτωχό, με μεγάλο ποσοστό αποτυχίας.
Σπερματοκτόνα
Πρόκειται για χημικές ουσίες που τοποθετούνται στον κόλπο και καταστρέφουν ή αδρανοποιούν τα σπερματοζωάρια. Κυκλοφορούν στις εξής κυρίως μορφές:
- κολπικά χάπια
- κολπικά υπόθετα
- κολπική κρέμα ή ζελέ
- κολπικός αφρός τύπου αεροζόλ
Τοποθετούνται στο κόλπο λίγη ώρα πριν την σεξουαλική επαφή (10 λεπτά) και κάθε τοποθέτηση ισχύει για μια εκσπερμάτωση. Η δράση τους ισχύει για εξήντα περίπου λεπτά (μία ώρα) και είναι δυνατή η επαναληπτική τοποθέτηση.
Η αποτελεσματικότητα τους ως προς το αντισυλληπτικό αποτέλεσμα είναι 70% – 80%. Συνήθως χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλη αντισυλληπτική μέθοδο, κυρίως το προφυλακτικό, το διάφραγμα και το κολπικό σπόγγο, οπότε η αποτελεσματικότητα μεγαλώνει πλησιάζοντας το 99%. Οι σπερματοκτόνες ουσίες είναι χημικές ουσίες και μπορεί, ανάλογα με τη συγκέντρωση και το pH τους να ερεθίσουν τον κόλπο ή το πέος.
Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι οι σπερματοκτόνες ουσίες προφυλάσσουν μερικά μόνο από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Τα σπερματοκτόνα συνιστούν μια καλή λύση για γυναίκες άνω των 45 ετών, που η γονιμότητα τους είναι χαμηλή. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνα τους από νέες κοπέλες που βρίσκονται στις γόνιμες μέρες τους, γιατί ο κίνδυνος μιας εγκυμοσύνης είναι πολύ μεγάλος. Η αποτελεσματικότητα τους είναι ελάχιστη, καθώς τα σπερματοζωάρια είναι πολύ γρήγορα και ευέλικτα.
Ανδρικό προφυλακτικό
Το ανδρικό προφυλακτικό είναι ένα κάλυμμα (μια λεπτή θήκη) από ελαστικό που περιέχει καουτσούκ, το οποίο χρησιμοποιείται για την κάλυψη του πέους την ώρα της συνουσίας. Έτσι το σπέρμα συγκεντρώνεται μέσα στη θήκη, χωρίς να έρθει σε επαφή με τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας.
Το ανδρικό προφυλακτικό είναι πολύ δημοφιλές στις μέρες μας γιατί προστατεύει από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Η τοποθέτηση του γίνεται όταν υπάρχει πλήρης στύση του πέους και πριν από την είσοδο του στον κόλπο. Το κάθε προφυλακτικό χρησιμοποιείται μια μόνο φορά.
Η έξοδος του πέους μετά την εκσπερμάτωση πρέπει να γίνεται πριν καταργηθεί η στύση, γιατί υπάρχει κίνδυνος η χαλάρωση του πέους να επιτρέψει στο σπέρμα να χυθεί μέσα στον κόλπο. Κατά την έξοδο, το προφυλακτικό συγκρατείται με δύο δάκτυλα σφικτά πάνω στο πέος για τον κίνδυνο να παραμείνει στον κόλπο μετά την έξοδο του πέους ή να χυθεί ποσότητα σπέρματος. Υπάρχουν πολλών ειδών προφυλακτικά και διαφέρουν κυρίως ως προς το μέγεθος, τη λεπτότητα και το αν επαλείφονται από ή άλλη λιπαντική ουσία.
Η αποτελεσματικότητα του προφυλακτικού είναι ικανοποιητική, της τάξης του 95%. Οι αποτυχίες οφείλονται σε κατασκευαστικά μειονεκτήματα και, κυρίως σε κακό τρόπο χρήσης. Το προφυλακτικό είναι μέθοδος αντισύλληψης, που προσφέρει ασφαλή έρωτα και προστασία και στους δύο συντρόφους κατά τον κολπικό, πρωκτικό, ή στοματικό έρωτα.
Μεγαλύτερη προστασία είναι δυνατόν να επιτευχθεί με την ταυτόχρονη χρήση σπερματοκτόνου αφρού, κρέμας, ή υπόθετων. Αυτά μπορεί να ακινητοποιήσουν ή και να σκοτώσουν τα σπερματοζωάρια αν τυχόν σπάσει το προφυλακτικό. Μερικά προφυλακτικά επικαλύπτονται με τοπική αναισθητική ουσία (λιδοκαϊνη) προκειμένου να μειώσουν την τοπική ευαισθησία και να παρατείνουν τη σεξουαλική επαφή, κυρίως σε άτομα που παρουσιάζουν πρόβλημα πρόωρης εκσπερμάτωσης.
Το προφυλακτικό συνιστάται όχι μόνο ως ασφαλής μέθοδος αντισύλληψης αλλά και ως ασπίδα προστασίας από το AIDS και άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Παρενέργειες: Τα προφυλακτικά δεν έχουν παρενέργειες εκτός από τα άτομα που είναι αλλεργικά στο καουτσούκ (latex).
Γυναικείο προφυλακτικό
Πρόκειται για ένα μεγάλο κύλινδρο από πολυουρεθάνη, που στις δύο άκρες έχει από ένα στεφάνι. Μπαίνει ως καμπύλη στον κόλπο και καλύπτει το εσωτερικό του, εμποδίζοντας το σπέρμα να έρθει σε επαφή με τον κόλπο και τον τράχηλο. Η γυναίκα το τοποθετεί αμέσως πριν, και το αφαιρεί αμέσως μετά τη σεξουαλική πράξη. Το ένα μέρος σπρώχνεται στο κόλπο μέχρι τον τράχηλο, ενώ το στεφάνι στο ανοικτό μέρος μένει έξω από τον κόλπο.
Κύρια διαφορά από το ανδρικό είναι το ότι κατασκευάζεται από σιλικόνη, ένα αδρανές υλικό που δεν προκαλεί αλλεργία. Όπως και το ανδρικό, χρησιμοποιείται μια μόνο φορά. Μπορεί επίσης να συνδυαστεί με σπερματοκτόνες ουσίες. Το γυναικείο προφυλακτικό παρουσιάζει ποσοστό αποτυχίας 21%. Μπορεί όμως να φανεί πολύ χρήσιμο όταν ο άνδρας δεν έχει προφυλακτικό.
Κολπικό Διάφραγμα
Το κολπικό διάφραγμα είναι κάψα από καουτσούκ που τοποθετείται στον κόλπο με τρόπο που να καλύπτει τον τράχηλο, εμποδίζοντας την άνοδο των σπερματοζωαρίων στη μήτρα. Υπάρχουν διάφορα μεγέθη για να ανταποκρίνονται στις διάφορες μορφολογίες του τραχήλου της μήτρας. Η γυναίκα το τοποθετεί αμέσως πριν, και το αφαιρεί μετά τη σεξουαλική πράξη. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι 75% και βελτιώνεται με την ταυτόχρονη χρήση σπερματοκτόνων ουσιών. Πρόκειται για αρκετά δύσχρηστη μέθοδο που τείνει να εγκαταλειφτεί.
Κολπικός Σπόγγος
Αποτελείται από στερεό πολυουθεράνιο αφρό. Μπορεί να περιέχει επίσης σπερματοκτόνες ουσίες. Είναι μαλακός, στρογγυλός και έχει διάμετρο 5 cm. εκ. Τοποθετείται βαθιά στο κόλπο πριν τη επαφή. Στο έξω μέρος φέρει μια λάυλον κλωστή για την αφαίρεση του. Ο σπόγγος πρώτα βρέχεται με λίγο νερό (25 ml) και μετά τοποθετείται στο κόλπο πριν την επαφή.
Μπορεί να εισαχθεί στο κόλπο μέχρι και 24 ώρες προηγουμένως. Είναι μιας χρήσεως και μπορεί να παραμείνει στο κόλπο μέχρι και 30 ώρες ανεξάρτητα από τον αριθμό των σεξουαλικών επαφών. Καλύπτει τον τράχηλο της μήτρας, και απορροφά το σπέρμα. Ποσοστό αποτυχίας 20%. Δεν προσφέρει ασφάλεια για τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Μηχανικό Σπείραμα (απλό)
Το ενδομητρικό σπείραμα είναι μια μικρή συσκευή μήκους 2–4 εκατοστά (cm) από εύκαμπτο πλαστικό ή συνδυασμό πλαστικού και μετάλλου, που τοποθετείται από τον γιατρό μέσα στην κοιλότητα της μήτρας, όπου μπορεί να παραμείνει για μερικά χρόνια (ανάλογα με το είδος) προσφέροντας αποτελεσματική αντισύλληψη. Το ενδομητρικό σπείραμα είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο αντισύλληψης μετά το χάπι.
Το σπιράλ έχει διάφορα σχήματα – μπορεί να μοιάζει με δακτυλίδι, με ημικύκλιο, με το γράμμα Τ ή με τον αριθμό εφτά (7). Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο μπορεί να είναι πλαστικό ή πολυαιθυλένιο, και επιπλέον μπορεί να περιέχει χαλκό ή πλατίνα.
Το ενδομητρικό σπείραμα απευθύνεται σε γυναίκες με μονογαμικές σχέσεις, γιατί υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων στις γυναίκες που χρησιμοποιούν σπείραμα. Αν η σχέση δεν είναι μονογαμική και η γυναίκα φέρει σπείραμα, θα πρέπει να γίνεται χρήση προφυλακτικού.
Η μέθοδος αυτή, αν και πολύ αποτελεσματική, δεν ενδείκνυται σε κορίτσια που δεν έχουν αποκτήσει παιδί. Ο λόγος είναι ότι το σπείραμα απαιτεί διαστολή του τραχήλου της μήτρας για την τοποθέτηση του, μπορεί να προκαλέσει πόνους στη μήτρα, επιπλέον δε υπάρχει κίνδυνος αυτόματης αποβολής του σπειράματος.
Το ποσοστό αποτυχίας κυμαίνεται σε 2-3% και το μόνο μειονέκτημα του σπιράλ είναι ότι μερικοί οργανισμοί δεν το δέχονται, οπότε πρέπει να αφαιρεθεί. Το σπιράλ μπορεί να βγει από το γιατρό ανά πάσα στιγμή η γυναίκα αποφασίσει να διακόψει την αντισύλληψη.
Μέθοδοι Αντισύλληψης: Ορμονικές
Οι ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης χωρίζονται όπως φαίνεται παρακάτω:
- Αντισυλληπτικό χάπι (Pill)
- Μικτό χάπι (Pill)
- Χάπι μόνο με προγεσταγόνο (Mini-pill)
- Χάπι της επόμενης ημέρες
- Διαδερμική μέθοδος (Patch)
- Ρινική μέθοδος (Spray)
- Ενέσιμος προγεστερόνη
- Κολπικός δακτύλιος
- Εμφυτεύματα προγεσταγόνης
- Ορμονικό Σπείραμα
Μικτό χάπι (Pill)
Το αντισυλληπτικό χάπι αποτελεί την πλέον αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης, και η αποτελεσματικότητα του είναι πέραν του 99%. Το χάπι περιέχει συνθετικά οιστρογόνα και προγεστερόνη, σε συνδυασμό ή μόνα τους. Η σωστή επιλογή χαπιού γίνεται με τη συμβουλή γιατρού, ο οποίος θα ελέγξει πιθανές αντενδείξεις. Κύριος μηχανισμός δράσης είναι η αναστολή/καταστλή της ωοθυλακιορρηξίας. Οι συνηθισμένες συσκευασίες περιέχουν 21 χάπια και η έναρξη λήψης γίνεται από την πρώτη μέρα της περιόδου. Λαμβάνονται κάθε μέρα για 21 συνεχείς μέρες. Η χρησιμοποίηση της επόμενης συσκευασίας αρχίζει μετά μια εβδομάδα, ενώ στο διάστημα που μεσολαβεί εμφανίζεται συνήθως η περίοδος.
Η αντισυλληπτική τους δράση αρχίζει από τον πρώτο κύκλο λήψης του χαπιού και διαρκεί και την εβδομάδα που δεν λαμβάνεται χάπι. Η αποτελεσματικότητα του χαπιού μπορεί να ελαττωθεί με την παράλληλη λήψη άλλων φαρμάκων. Η αντισυλληπτική του δράση ελαττώνεται επίσης αν η γυναίκα ξεχάσει να πάρει ένα χάπι. Στη περίπτωση αυτή, θα πρέπει να πάρει το χάπι που ξέχασε το συντομότερο δυνατό και όχι αργότερα από δώδεκα ώρες. Μεγαλύτερη καθυστέρηση εκθέτει στον κίνδυνο ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή και μικρής αιμόρροιας.
Πέρα από την αντισυλληπτική του δράση, το χάπι ελαττώνει την προεμμηνορρυσιακή τάση, βελτιώνει τη δυσμηνόρροια, λιγοστεύει την ποσότητα του αίματος της περιόδου, προστατεύει από τον καρκίνο της ωοθήκης και του ενδομητρίου, καθώς και από καλοήθεις παθήσεις των ωοθηκών. Το χάπι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από νεαρά κορίτσια, υπό την προϋπόθεση ότι συμπλήρωσαν δύο χρόνια από την εμφάνιση της περιόδου και εφόσον δεν καπνίζουν. Η λήψη του χαπιού μπορεί να συνεχιστεί αρκετά χρόνια χωρίς διακοπή. Η ωοθηλακιορρηξία επανέρχεται αμέσως μετά τη διακοπή του χαπιού, αν όμως η γυναίκα επιθυμεί εγκυμοσύνη είναι καλό να περιμένει δύο κύκλους χωρίς λήψη αντισυλληπτικών χαπιών.
Το χάπι πρέπει να αποφεύγεται στις περιπτώσεις διαβήτη, υπέρτασης, επιληψίας, παθήσεις των αγγείων, στεφανιαία νόσος, παθήσεις του ήπατος, κακοήθεις παθήσεις του μαστού και του γεννητικού συστήματος, αιμοσφαιρινοπάθειες, συγγενής υπερλιπιδαιμία, καπνίστριες (ιδιαίτερα πάνω από 30 χρόνων). Το χάπι δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και το AIDS. Για το λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε αυστηρά μονογαμικές σχέσεις. Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να συνδιάζεται με χρήση προφυλακτικού.
Χάπι μόνο με προγεσταγόνο (Mini-pill)
Το Mini-pill περιέχει μόνο προγεσετρόνη και δεν περιέχει οιστρογόνο. Οι διάφορες συσκευασίες περιέχουν 28 χάπια και η έναρξη λήψης γίνεται από την πρώτη ημέρα του κύκλου χωρίς καμία διακοπή.
Χάπι της επόμενης ημέρας
Συνώνυμα: Αντισύλληψη ανάγκης, επείγουσα αντισύλληψη, μετασυνουσιακή αντισύλληψη.
Πρόκειται για ένα ορμονικό σκεύασμα το οποίο λαμβάνεται από τη γυναίκα σε περιπτώσεις που προηγήθηκε σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη ή σε περιπτώσεις που απέτυχε η τακτική μέθοδος αντισύλληψης. Λαμβάνονται δύο (2) δισκία λεβονοργεστρέλης κατά προτίμηση εντός 12 ωρών μετά την σεξουαλική επαφή και όχι αργότερα από 72 ώρες (3 ημέρες).
Ο τρόπος δράσης του χαπιού είναι η πτώση της δεκτικότητας του ενδομητρίου, ούτως ώστε οι συνθήκες του ενδομητρίου να είναι αφιλόξενες για εμφύτευση του τυχόν γονιμοποιηθέντος ωαρίου όταν φθάσει στη μήτρα. Δεν είναι εκτρωτικός παράγοντας, και δεν μπορεί να εμποδίσει την γονιμοποίηση. Αν δεν καταφέρει τον αποκλεισμό της εμφύτευσης, και το έμβρυο κατασκηνώσει στο ενδομήτριο επιτυχώς, η εγκυμοσύνη μπορεί να συνεχιστεί χωρίς κίνδυνο για το έμβρυο.
Το χάπι της επόμενης ημέρας είναι η πιο ασφαλής, ταχεία και ευκολόχρηστη μέθοδος αντισύλληψης μετά τη σεξουαλική επαφή, όπου δεν εφαρμόστηκαν άλλες τακτικές μέθοδοι αντισύλληψης ή όπου αυτές απέτυχαν. Είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικό και ασφαλές για τον γυναικείο οργανισμό και αποτρέπει την εγκυμοσύνη σε 70–90 % των περιπτώσεων.
Όσο πιο γρήγορα λαμβάνεται μετά την επαφή, τόσο ψηλότερη είναι η αποτελεσματικότητα του. Ρόλος της επείγουσας αντισύλληψης δεν είναι η αντικατάσταση των τακτικών μέτρων προφύλαξης, αλλά αποτελεί μια συμπληρωματική, έκτακτη και περιστασιακή μέθοδο αντισύλληψης, που χρησιμοποιείται επί αποτυχίας της συμβατικής τακτικής αντισύλληψης που συνηθίζει να εφαρμόζει το ζευγάρι.
Διαδερμική μέθοδος (Patch)
Είναι μέθοδος ορμονική κατά την οποία η ορμόνη παρέχεται με καθημερινή βραδεία απελευθέρωση με ειδικό μηχανισμό (Patch). Η πάτσια κολλά στο δέρμα και τοποθετείται στους πισινούς, κοιλιά, μπράτσο ή οπουδήποτε αλλού, μια φορά την εβδομάδα για τις στις τέσσερις (¾) εβδομάδες. Η μέθοδος αυτή είναι πιο αποτελεσματική από το χάπι, και πιο φιλική προς τον οργανισμό. Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι το ψηλό κόστος, και το πιθανό ερέθισμα του δέρματος και το ξεκόλλημα της πάτσιας, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες με τον ιδρώτα.
Ρινική μέθοδος (Spray)
Είναι μέθοδος ορμονική κατά την οποία η ορμόνη παρέχεται με καθημερινό ψεκασμό στη μύτη με ειδική αντλία (Spray). Η μέθοδος αυτή είναι αποτετελεσματική όπως το χάπι, αλλά πιο φιλική προς τον οργανισμό. Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι το ψηλό κόστος, το πιθανό ερέθισμα του βλεννογόνου της μύτης.
Ενέσιμος προγεστερόνη
Χορηγείται με μορφή ενέσεων κάθε τρις (3) μήνες. Καταστέλλει την ωορηξία και έχει αποτελεσματικότητα πέραν του 99%. Μειονεκτήματα: Οι ανωμαλίες της περιόδου είναι συχνή παρενέργεια, καθώς και η καθυστέρηση επαναφοράς της γονιμότητας. Δεν προστατεύει επίσης από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Είναι κατάλληλη μέθοδος για άτομα που ξεχνούν να πάρουν το χάπι, και για αυτές που δεν θέλουν να γνωρίζει ο σύντροφος τους ότι παίρνουν αντισύλληψη.
Κολπικός Δακτύλιος
Στρογγυλός δακτύλιος ο οποίος τοποθετείται στο κόλπο και απελευθερώνει καθημερινά 15 μg οιστραδιόλη & 120 μg ετονογεστρέλη. Μένει στο κόλπο για 3 εβδομάδες και μετά αφαιρείται. Μετά από 1 εβδομάδα χωρίς τον δακτύλιο, τοποθετείται ένας καινούργιος.
Ορμονικά Εμφυτεύματα (Implants)
Πρόκειται για ορμονική αντισύλληψη υψηλής αποτελεσματικότητας. Τα εμφυτεύματα απαιτούν μικρή χειρουργική επέμβαση για την τοποθέτηση και για την αφαίρεση. Είναι δραστικά για πέντε χρόνια. Ο μηχανισμός δράσης του είναι ορμονικός. Μειονεκτήματα: Οι ανωμαλίες περιόδου είναι συχνή παρενέργεια, καθώς και η καθυστέρηση επαναφοράς της γονιμότητας. Δεν προστατεύουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Ορμονικό Σπείραμα
Το ορμονικό σπείραμα φέρει μια δεξαμενή/αντλία βραδείας απελευθέρωσης μιας προγεσταγόνου ορμόνης η οποία απελευθερώνει στον οργανισμό μια καθημερινή ποσότητα ορμόνης. Τα ορμονικά σπειράματα έχουν διπλό μηχανισμό δράσης, μηχανικό όπως τα απλά σπειράματα, αλλά και ορμονικό, και έτσι η αποτελεσματικότητα τους αξίζει τα όρια του 99.9%. Επιπλέον έχουν το πλεονέκτημα ότι μειώνουν τον αριθμό των ημερών της περιόδου καθώς και τη ποσότητα αίματος που χάνεται με τη περίοδο.