Η ωχρά κηλίδα είναι μία περιοχή που εντοπίζεται στο πίσω μέρος του ματιού στον αμφιβληστροειδή.
Αυτό το σημείο είναι αυτό ακριβώς που σε βοηθά να βλέπεις τις λεπτομέρειες και να οδηγείς. Αν η ωχρά κηλίδα υπολειτουργεί, παρουσιάζει δηλαδή κάποιου είδους εκφύλιση, τότε η εικόνα που έχουμε μέσω της όρασής μας είναι θολή ή παρουσιάζει παραμόρφωση. Η όραση ενός ατόμου με πάθηση ωχράς κηλίδας επιδεινώνεται τόσο στις κοντινές όσο και στις μακρινές αποστάσεις, κάνοντας την καθημερινότητά του δύσκολη.
Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας δεν μπορούν να προκαλέσουν πλήρη τύφλωση. Ο ασθενής συνεχίζει να μπορεί να βλέπει κυρίως περιφερειακά, ωστόσο δεν μπορεί να διακρίνει καθαρά λεπτομέρειες της εικόνας στην κεντρική περιοχή.
Μια από τις συχνότερες παθήσεις είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η οποία μπορεί να είναι είτε ξηρή (ατροφική) είτε υγρή. Επίσης, ο διαβήτης μπορεί να επηρεάσει την ωχρά κηλίδα προκαλώντας οίδημα.
Αίτια και συμπτώματα παθήσεων της ωχράς κηλίδας
Η ηλικιακή εκφύλιση τείνει να εμφανίζεται σε ηλικιωμένα άτομα. Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του ασθενή τόσο μεγαλώνει και ο κίνδυνος εμφάνισης. Σημαντικό ρόλο παίζει και η κληρονομικότητα. Τα άτομα που καπνίζουν έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση στην ωχρά κηλίδα τους.
Η εκφύλιση μπορεί να είναι είτε ξηρή είτε υγρή. Η ξηρή μορφή προκαλεί σταδιακή μείωση της όρασης.
Η υγρή μορφή αφορά σε μικρότερη μερίδα ασθενών. Το σύμπτωμα της θολής όρασης σε αυτή τη μορφή εκδηλώνονται πιο άμεσα και αιφνίδια. Οφείλεται στην εμφάνιση νεοαγγείων (παθολογικά αγγεία) στον αμφιβληστροειδή. Από τα αγγεία αυτά εκρέει υγρό ή ακόμη και αίμα, θολώνοντας την όραση.
Ο διαβήτης, η επόμενη πιο συχνή πάθηση που προσβάλλει την ωχρά, προκαλεί χρόνιες διαταραχές στα μικρά αγγεία του σώματος. Έτσι, επηρεάζει και τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς, προκαλώντας τη λεγόμενη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Το διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας είναι από τις συχνότερες επιπλοκές του διαβήτη.
Διάγνωση και εξετάσεις για ωχρά κηλίδα
Η διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης και του οιδήματος της ωχράς κηλίδας από διαβήτη ή άλλη αιτιολογία επιτυγχάνεται με κλινική εξέταση από τον αρμόδιο γιατρό που είναι ο οφθαλμίατρος και με απεικονιστικές εξετάσεις όπως η OCT (οπτική τομογραφία συνοχής), η OCT αγγειογραφία (χωρίς σκιαγραφικό), η ψηφιακή φλουροαγγειογραφία (και πανοραμική αγγειογραφία σε διαβήτη, φλεγμονές και φλεβικές θρομβώσεις), η αγγειογραφία με πράσινο ινδοκυανίνης (επιλεγμένες περιπτώσεις με υποψία χοριοειδικών πολυπόδων και χρόνια κεντρική ορώδη).
Κάποιοι ασθενείς δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν υποστεί βλάβη στην ωχρά κηλίδα παρά μόνο όταν χάσουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν το άλλο μάτι βλέπει καλά. Ο οφθαλμίατρος ωστόσο, μπορεί να διαγνώσει από το πρώιμο κιόλας στάδιο τη νόσο, μέσω μια απλής οφθαλμολογικής εξέτασης.
Ο οφθαλμολογικός έλεγχος περιλαμβάνει:
- Κλινική εξέταση για έλεγχο όρασης με ειδικό οπτότυπο
- Οφθαλμοσκόπηση
- Απεικόνιση του πίσω μέρους του ματιού (έλεγχος παρουσίας υγρού και νεοαγγείων)
- Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) και αγγειογραφία με ή χωρίς σκιαγραφικό
Η διάρκεια της πλήρους εξέτασης δεν ξεπερνά τη μία ώρα περίπου. Εφόσον γίνει αγγειογραφία με σκιαγραφικό, που είναι και η πιο χρονοβόρα διαδικασία, η εξέταση διαρκεί περισσότερο, επειδή απαιτείται έλεγχος αλλεργικής αντίδρασης στην έγχυση του σκιαγραφικού φαρμάκου.
Θεραπεία και αντιμετώπιση ωχράς κηλίδας
Η θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, αλλά και των υπόλοιπων παθήσεων, εξαρτάται από το είδος της πάθησης, δηλαδή αν πρόκειται για υγρή ή ξηρή (ατροφική). Οι θεραπείες στοχεύουν στη σταθεροποίηση ή και στη βελτίωση της όρασης του ασθενή.
Εφαρμόζονται ενδοβόλβιες (ενδοϋαλοειδικές) ενέσεις σε υγρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση ωχράς και οίδημα ωχράς από διαβήτη ή φλεβικές θρομβώσεις. Η φωτοδυναμική θεραπεία επιλέγεται σε πολύποδες (ειδική μορφή εκφύλισης) και κεντρική ορώδη ωχροπάθεια (αφορά σε εφαρμογή laser χαμηλής ενέργειας για να ελεγχθεί η διαρροή από τα αγγεία με υψηλή ροή αίματος) και το micropulse laser (με μικροπαλμούς) εφαρμόζεται στην κεντρική ορώδη και σε περιπτώσεις διαβητικού οιδήματος.
Η διατροφή παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία όπως η βιταμίνη C και ο ψευδάργυρος καθυστερούν την εξέλιξη και γενικότερα, βοηθούν στην πρόληψη παθήσεων της ωχράς κηλίδας.
Αναλόγως με τη μορφή και το στάδιο της πάθησης μπορεί να χρειαστεί τακτική παρακολούθηση ή και επανάληψη της θεραπείας όταν παρουσιάζονται υποτροπές. Για παράδειγμα, η υγρή ηλικιακή εκφύλιση ωχράς είναι μία μορφή που μπορεί να κάνει υποτροπές.
Αρχικώς, η επανεξέταση θα πρέπει να γίνεται ανά 1 με 1,5 μήνα και στη συνέχεια, ανά 3-4 μήνες. Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός θα σου ορίσει τη συχνότητα και την αναγκαιότητα επανεξέτασης αναλόγως της περίπτωσής σου.