Τα μάτια μας μπορούν να μας προειδοποιήσουν για κινδύνους και νοσήματα που απειλούν την υγεία μας.

Η σωστή και τακτική αξιολόγηση των ματιών, πέρα από τη διαφύλαξη της όρασης και της οπτικής λειτουργίας, μπορεί να αποκαλύψει πολλά για τη σωματική υγεία, καθώς τα μάτια αποτελούν «καθρέφτη» της κατάστασης των αγγείων, των νεύρων και του συνδετικού ιστού σε όλο το σώμα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Διαβήτης, αλλά και τα εγκεφαλικά

• Όταν ένας ασθενής έχει σακχαρώδη διαβήτη, μπορεί να παρουσιάσει διαρροή αίματος ή ορώδους υγρού από τα μικροσκοπικά αγγεία του οφθαλμού (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια).
• Η απώλεια της περιφερειακής όρασης, λ.χ., μπορεί να αποτελεί ένδειξη προβλήματος στον εγκέφαλο, υποδηλώνοντας ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, τραυματισμό στο κεφάλι, όγκο ή αιμορραγία στον εγκέφαλο.

Ασθένειες που «διαβάζονται» στα μάτια

Ανεύρυσμα εγκεφάλου. Αν το ανεύρυσμα είναι σχετικά μεγάλο, μπορεί να πιέζει ιστούς και νεύρα, προκαλώντας διαστολή της κόρης του ματιού, πόνο πάνω και πίσω από το μάτι, αλλαγές στην όραση ή διπλωπία.

 Όγκος στον εγκέφαλο. Μπορεί να αυξήσει την πίεση στον εγκέφαλο και η αλλαγή αυτή να «μεταδοθεί» στο μάτι. Έτσι, ο οφθαλμίατρος μπορεί, π.χ., να παρατηρήσει αλλαγές στο μέγεθος της κόρης του ματιού ή οίδημα στο οπτικό νεύρο.

Καρκίνος. Η λευχαιμία και το λέμφωμα, π.χ., μπορεί να επηρεάσουν την εσωτερική εικόνα των ματιών. Οι καρκίνοι του μαστού και άλλων συμπαγών οργάνων μπορεί να εξαπλωθούν στις οφθαλμικές δομές.

Αρτηριακή υπέρταση. Μπορεί εύκολα να προκαλέσει βλάβες στα μικροσκοπικά αγγεία του αμφιβληστροειδούς. Στα αρχικά στάδιά της προκαλεί πάχυνση στη μυϊκή στοιβάδα των αρτηριδίων. Στα πιο προχωρημένα στάδια αναπτύσσονται μικροαιμορραγίες που μοιάζουν με φλόγες.

Υπερχοληστερολαιμία. Η αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα μπορεί να δημιουργήσει κιτρινωπό ή κυανό δακτύλιο γύρω από τον κερατοειδή χιτώνα. Ένδειξη υπερχοληστερολαιμίας είναι και το ξανθέλασμα (κιτρινόλευκες, επίπεδες πλάκες που εμφανίζονται στο πάνω ή στο κάτω βλέφαρο).

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Μπορεί να συνυπάρχει με ξηροφθαλμία, να προκαλέσει οίδημα στο λευκό τμήμα του ματιού, στην μέση στοιβάδα του ή στα τοιχώματα των φλεβών στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.

Πολλαπλή σκλήρυνση. Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί αρχικά να προκαλέσει φλεγμονή και αργότερα ατροφία στο οπτικό νεύρο και πιθανές βλάβες στα μικρά νεύρα που ελέγχουν τους οπτικούς μυς, προκαλώντας στραβισμό και διπλωπία.

Φαρμακευτικές τοξικότητες. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να έχουν τοξικές επιδράσεις στον αμφιβληστροειδή και στο οπτικό νεύρο.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Η σύφιλη, ο έρπης, τα χλαμύδια, η HIV/AIDS λοίμωξη, η βλεννόρροια, τα οξυτενή κονδυλώματα και οι ψείρες των τριχών της ήβης μπορεί να επηρεάσουν διάφορες στοιβάδες των ματιών και συχνά ανιχνεύονται κατά την οφθαλμική εξέταση.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μπορεί να προκαλέσει σκληρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή στο λευκό τμήμα του ματιού.

Δρεπανοκυτταρική νόσος. Προκαλεί πολλές οφθαλμολογικές αλλοιώσεις, από ρήξη τριχοειδών αγγείων στην επιφάνεια των ματιών έως αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Θυρεοειδοπάθειες. Η πρόπτωση των οφθαλμικών βολβών (εξόφθαλμος) είναι συχνή ένδειξη νόσου στον θυρεοειδή αδένα.