Όταν λέμε ότι κάποιος νόσησε με ωτίτιδα, αναφερόμαστε στη φλεγμονή του μέσου αυτιού δηλ. της κοιλότητας που βρίσκεται πίσω από το τύμπανο.

Η κοιλότητα αυτή φυσιολογικά είναι γεμάτη με αέρα και περιέχει τα ακουστικά οστάρια τα οποία είναι πολύ σημαντικά για τη μετάδοση του ήχου. 

Η οξεία μέση ωτίτιδα όπως ονομάζεται επιστημονικά συμβαίνει πιο συχνά στα παιδιά, εντούτοις αρκετοί ενήλικες μπορεί να εμφανίσουν το ίδιο πρόβλημα ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες.

Ωτίτιδα – Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ωτίτιδας συνήθως εμφανίζονται ξαφνικά. Τα πιο σημαντικά είναι τα παρακάτω:

Παιδιά

• Πόνος στο αυτί, ιδίως όταν το παιδί ξαπλώνει
• Ο μικρός ασθενής αγγίζει επίμονα ή τραβάει το αυτί του
• Ανησυχία κατά τον ύπνο
• Επίμονο κλάμα
• Το παιδί παραπονιέται και γκρινιάζει
• Δυσκολία στην ακοή και μη ικανοποιητική ανταπόκριση στους ήχους
• Διαταραχή της ισορροπίας
• Πυρετός συνήθως πάνω από 38^οC
• Εκροή υγρού από το αυτί
• Πονοκέφαλος
• Ανορεξία

Ενήλικες

• Πόνος στο αυτί
• Εκροή υγρού από το αυτί
• Βαρηκοΐα
• Πυρετός

Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να απευθυνθώ στο γιατρό;

Τα συμπτώματα που προκαλεί η φλεγμονή στο αυτί είναι πιθανό να υποκρύπτουν μία σειρά από παθολογικές καταστάσεις. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να λάβετε μία ακριβή διάγνωση και την αντίστοιχη θεραπεία από έναν ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο όταν:

• Τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από μία ημέρα
• Οι κλινικές εκδηλώσεις που προαναφέρθηκαν εμφανίζονται σε ένα βρέφος μικρότερο των 6 μηνών
• Ο πόνος στο αυτί είναι πολύ έντονος
• Το παιδί σας δεν μπορεί να κοιμηθεί ή είναι ευερέθιστο μετά από ένα κρυολόγημα ή μία λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού
• Αντιληφθείτε την εκροή υγρού, πύου ή αίματος από το αυτί

Ωτίτιδα – Αίτια

Το αίτιο της ωτίτιδας είναι κάποιος ιός ή κάποιο βακτήριο που εισέρχεται στη κοιλότητα του αυτιού. Συνήθως είναι το αποτέλεσμα μίας άλλης λοίμωξης όπως π.χ. ενός κρυολογήματος, μιας γρίπης ή και κάποιας αλλεργίας, η οποία προκαλεί οίδημα και συμφόρηση της ρινικής κοιλότητας, του λαιμού και των ευσταχιανών σαλπίγγων. Οι ευσταχιανές σάλπιγγες είναι δύο μικροί σωληνίσκοι, ένας στην κάθε πλευρά, οι οποίοι εκτείνονται από την κοιλότητα του αυτιού μέχρι το ρινοφάρυγγα, πίσω από τη μύτη. Αυτές υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορούν να ανοιγοκλείνουν και ο ρόλος τους είναι να:

• Ρυθμίζουν την πίεση του αέρα στο μέσο αυτί
• Να ανανεώνουν τον αέρα στο αυτί
• Να απομακρύνουν εκκρίσεις από το μέσο αυτί προς το πίσω μέρος του λαιμού

Όταν οι ευσταχιανές σάλπιγγες πρηστούν εξαιτίας κάποιας φλεγμονής, αποφράσσονται με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται υγρό στο αυτί. Αν το υγρό αυτό μολυνθεί τότε προκαλούνται τα συμπτώματα της οξείας μέσης ωτίτιδας.

Στα παιδιά ειδικά, οι ευσταχιανές σάλπιγγες είναι πιο στενές και πιο οριζόντιες σε σχέση με τους ενήλικες γεγονός που κάνει πιο εύκολη την απόφραξή τους.

Επίσης, η υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) ιδιαίτερα στα παιδιά μπορεί και αυτή να μπλοκάρει τις ευσταχιανές σάλπιγγες οδηγώντας σε φλεγμονή του αυτιού.

Ωτίτιδα – Επιπλοκές

Τις περισσότερες φορές η ωτίτιδα δεν προκαλεί μακροχρόνιες επιπλοκές. Παρόλα αυτά, όταν οι φλεγμονές του αυτιού υποτροπιάζουν συχνά μπορούν να οδηγήσουν σε πιο σοβαρές καταστάσεις όπως:

• Βαρηκοΐα. Μία ήπια βαρηκοΐα συνήθως είναι παρούσα σε κάθε ωτίτιδα αλλά αποκαθίσταται λίγες μέρες αφ’ ότου η φλεγμονή περάσει. Ωτίτιδες όμως οι οποίες επαναλαμβάνονται συχνά καθώς και η σταθερή παρουσία υγρού στο αυτί μπορεί να οδηγήσουν σε πιο σοβαρή απώλεια της ακοής. Σε περίπτωση μάλιστα που προκληθεί κάποια μόνιμη βλάβη στην τυμπανική μεμβράνη ή σε άλλες δομές του αυτιού, η βαρηκοΐα μπορεί να είναι μόνιμη.
• Καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας. Σε περίπτωση που το πρόβλημα στην ακοή παρατείνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε βρέφη και νήπια, μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, των κοινωνικών και των αναπτυξιακών δεξιοτήτων του παιδιού.
• Επέκταση της φλεγμονής. Σε περίπτωση που η φλεγμονή δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά είναι δυνατόν να επεκταθεί στους γύρω ιστούς και να προκαλέσει:
• Μαστοειδίτιδα η οποία είναι φλεγμονή της μαστοειδούς απόφυσης, μιας οστέινης προεξοχής στο πίσω μέρος του αυτιού.
• Μηνιγγίτιδα
• Εγκεφαλικό απόστημα

Ευτυχώς, στις μέρες μας εξαιτίας των προηγμένων συστημάτων υγείας και της χρήσης των αντιβιοτικών, οι επιπλοκές αυτές είναι αρκετά σπάνιες.

• Ρήξη τυμπάνου. Οι περισσότερες ρήξεις στο τύμπανο επουλώνονται το πολύ μέσα σε 3 εικοσιτετράωρα. Σε περίπτωση όμως που παραμείνει κάποια μόνιμη τρύπα στον τυμπανικό υμένα τότε απαιτείται τυμπανοπλαστική προκειμένου να αποκατασταθεί.

Ωτίτιδα – Διάγνωση

Η διάγνωση της ωτίτιδας γίνεται από τον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο στο χώρο του ιατρείου. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα γίνουν τα παρακάτω:

• Ιστορικό. Ο γιατρός θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματα που παρουσιάζετε εσείς ή το παιδί σας, δηλαδή για την ένταση και τη διάρκεια του πόνου, την ύπαρξη πυρετού και βαρηκοΐας, αν έχει τρέξει υγρό από το αυτί κτλ.
• Κλινική εξέταση. Ο ωρλ θα εξετάσει το λαιμό και τη μύτη σας, θα ψηλαφίσει τον τράχηλό σας και γενικά θα εκτιμήσει τη συνολική κλινική σας κατάσταση.
• Ωτομικροσκόπηση. Η ωτομικροσκόπηση δηλαδή η εξέταση του αυτιού με τη βοήθεια του μικροσκοπίου μας δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε σε σημαντική μεγέθυνση τον τυμπανικό υμένα. Μπορούμε έτσι να διαπιστώσουμε με ακρίβεια την ύπαρξη φλεγμονής, την παρουσία υγρού καθώς και μία πιθανή διάτρηση του τυμπανικού υμένα.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός θα προβεί σε επιπλέον εξετάσεις ελέγχου της ακοής οι πιο σημαντικές από τις οποίες είναι:

• Τυμπανόγραμμα. Το τυμπανόγραμμα μας βοηθάει να εξετάσουμε την ελαστικότητα του τυμπανικού υμένα και την παρουσία υγρού στο αυτί. Γίνεται εύκολα και γρήγορα τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται τυμπανογράφος.
• Ακουόγραμμα. Με το ακουόγραμμα ελέγχουμε την ακοή του παιδιού ή του ενήλικα. Ανάλογα με τη βαρύτητα της φλεγμονής μπορεί να διαπιστωθεί βαρηκοΐα αγωγιμότητας διαφόρων βαθμών.

Ωτίτιδα – Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της ωτίτιδας στα παιδιά εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους οι πιο σημαντικές από τις οποίες είναι η ηλικία και η βαρύτητα των συμπτωμάτων.

• Σε αρκετές περιπτώσεις τα συμπτώματα βελτιώνονται σημαντικά μέσα σε στα πρώτα δύο εικοσιτετράωρα και η φλεγμονή περνάει χωρίς θεραπεία μέσα σε μία εβδομάδα. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics) συστήνει ως ιδανική αντιμετώπιση την απλή παρακολούθηση στις παρακάτω περιπτώσεις:

–  Αν το παιδί είναι 6 έως 23 μηνών και έχει ήπιο πόνο στο ένα αυτί για λιγότερο από 48 ώρες και θερμοκρασία χαμηλότερη από 39^οC.

–  Αν το παιδί είναι από 2 ετών και άνω και έχει ήπιο πόνο στο ένα ή και στα δύο αυτιά για λιγότερο από 48 ώρες και θερμοκρασία χαμηλότερη από 39^οC.

• Σε περίπτωση που τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω επιμένουν για πάνω από 48 ώρες ή αν το παιδί είναι μικρότερο από 6 μηνών, ο γιατρός θα χορηγήσει αντιβιοτική αγωγή. Είναι σημαντικό η αντιβίωση να συνεχιστεί για όλο το διάστημα που σας συνέστησε ο γιατρός σας ακόμη και αν συμπτώματα περάσουν, έτσι ώστε να μην υποτροπιάσει η ωτίτιδα και να μην αναπτυχθεί αντοχή των παθογόνων βακτηρίων.
• Επίσης, σημαντικός είναι και ο έλεγχος του πόνου και του πυρετού με τη χορήγηση αναλγητικών και αντιπυρετικών φαρμάκων.
• Σε περίπτωση που ο μικρός ασθενής έχει επαναλαμβανόμενα επεισόδια ωτίτιδας ή υγρό στο αυτί που επιμένει, ο ωρλ θα σας συστήσει να τοποθετηθούν σωληνάκια στα αυτιά του παιδιού. Πρόκειται για μία σύντομη επέμβαση η οποία απαλλάσσει την τυμπανική κοιλότητα από το υγρό και επιτρέπει το φυσιολογικό αερισμό του αυτιού. Η ίδια διαδικασία κάποιες φορές είναι απαραίτητο να γίνει και στους ενήλικες.

Ειδικά τα παιδιά με επίμονες ή συχνές ωτίτιδες θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο προκειμένου να εκτιμάται η κατάσταση του αυτιού και της ακοής τους. Η συνεννόηση και η συνεργασία μεταξύ γιατρού και γονέων είναι αναγκαία για την ομαλή εξέλιξη της πάθησης και την οριστική απαλλαγή του ασθενή από τα ενοχλητικά συμπτώματα.