ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΥΓΕΙΑ

Ουρολιθίαση: Πώς η αντιμετώπιση

30 Μαΐου 2023
Newshealth.gr

Με τον όρο ουρολιθίαση εννοούμε τη δημιουργία λίθων σε οποιοδήποτε σημείο κατά μήκος της αποχετευτικής οδού των ούρων (νεφρά, ουρητήρες, ουροδόχος κύστη). Αποτελεί καλοήθη πάθηση και είναι η τρίτη σε συχνότητα εμφάνισης μεταξύ των ουρολογικών παθήσεων, μετά τις λοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.

Ουρολιθίαση και Είδη λίθων

Τα είδη των λίθων που μπορούν να προκαλέσουν λιθίαση στο ουροποιητικό σύστημα  είναι τα παρακάτω:

  • Ασβεστίου (οξαλικού ή φωσφορικού)
  • Κυστίνης
    • Κλιματικές συνθήκες: Άνθρωποι που κατοικούν σε θερμά κλίματα έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν λίθους.
    • Διατροφή: Η κατανάλωση αυξημένης ποσότητας ζωικού λίπους, καθώς και η αυξημένη πρόσληψη άλατος, προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων.
    • Παχυσαρκία
    • Μειωμένη πρόσληψη υγρών: βάσει ερευνών η ουρολιθίαση εμφανίζεται σε άτομα που καταναλώνουν λιγότερο από 2000 ml/ημέρα.

Φαρμακευτική αγωγή: Συγκεκριμένα αντιυπερτασικά φάρμακα, η λήψη αντιόξινων φαρμάκων, καθώς και θεραπείες σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, όπως οι πάσχοντες από HIV, προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων.

  • Στρουβίτη
  • Λίθοι ουρικού οξέως
  • Σπανιότερες μορφές λίθων  όπως ακυκλοβίρης, ινδιναβίρης και τριαμτερένης

Ουρολιθίαση: Ποιες οι αιτίες

Η εμφάνιση λίθων στο ουροποιητικό σύστημα αποτελεί συνδυασμό ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Εν συνεχεία, αναφέρονται αναλυτικά οι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία λίθων του ουροποιητικού.

Ενδογενείς παράγοντες:

Οι βασικότεροι ενδογενείς παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση λίθων στο ουροποιητικό σύστημα  είναι οι παρακάτω:

  • Ηλικία: συχνότερα στις ηλικίες μεταξύ 20 και 50 ετών.
  • Φύλο: 3 φορές συχνότερα στον ανδρικό πληθυσμό.
  • Οικογενειακό ιστορικό-κληρονομικότητα: 25% των ασθενών με λιθίαση έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό.
  • Ανατομικές ανωμαλίες του νεφρού: ασθενείς με σύνδρομα πεταλοειδούς και σπογγοειδούς νεφρού εμφανίζουν συχνότερα πέτρες στο ουροποιητικό σύστημα.

Εξωγενείς παράγοντες:

  • Κλιματικές συνθήκες: Άνθρωποι που κατοικούν σε θερμά κλίματα έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν λίθους.
  • Διατροφή: Η κατανάλωση αυξημένης ποσότητας ζωικού λίπους, καθώς και η αυξημένη πρόσληψη άλατος, προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων.
  • Παχυσαρκία
  • Μειωμένη πρόσληψη υγρών: βάσει ερευνών η ουρολιθίαση εμφανίζεται σε άτομα που καταναλώνουν λιγότερο από 2000 ml/ημέρα.
  • Φαρμακευτική αγωγή: Συγκεκριμένα αντιυπερτασικά φάρμακα, η λήψη αντιόξινων φαρμάκων, καθώς και θεραπείες σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, όπως οι πάσχοντες από HIV, προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων.

Συμπτώματα

Πολλοί ασθενείς με λίθο στο ουροποιητικό σύστημα δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Η ανακάλυψη του προβλήματος γίνεται τυχαία στα πλαίσια απεικονιστικού ελέγχου για άλλο λόγο. Οι ασθενείς γίνονται συμπτωματικοί (κωλικός νεφρού), όταν ένας λίθος ενσφηνωθεί στον ουρητήρα, με αποτέλεσμα να εμποδίζει την απρόσκοπτη ροή των ούρων από τα νεφρά. Έτσι, προκαλείται διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος του νεφρού.

Τι είναι ο κολικός νεφρού;

Ο κολικός νεφρού είναι ένας ξαφνικός και οξύς πόνος που ξεκινά από την οσφύ και δύναται να αντανακλά στην κοιλιά, στην κύστη ή στα έξω γεννητικά όργανα. Ο πόνος συνήθως δεν ανακουφίζεται με την αλλαγή θέσης και συχνά συνοδεύεται από τάση για εμετό. Επίσης, πιθανά συμπτώματα είναι η εφίδρωση, ο μετεωρισμός και η αιματουρία

Ουρολιθίαση & Διαγνωστικός Έλεγχος

Για τη διάγνωση της ουρολιθίασης και για τον ακριβή εντοπισμό των λίθων απαιτείται η διενέργεια των παρακάτω απεικονιστικών εξετάσεων:

  • Υπερηχογράφημα του ουροποιητικού
  • Ακτινογραφία ΝΟΚ

Η αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό αποτελεί την εξέταση εκλογής για το διαγνωστικό ελεγχο των ασθενών με λίθο στο ουροποιητικό. Η απεικονιστική εξέταση της αξονικής απεικονίζει με ακρίβεια την τοποθεσία, το μέγεθος και τη σκληρότητα των λίθων.

Θεραπεία ουρολιθίασης

Στη φαρέτρα του ουρολόγου υπάρχουν πολλά όπλα για την αντιμετώπιση της λιθίασης. Το είδος της μεθόδου που θα επιλεγεί εξαρτάται από το μέγεθος και τη θέση του λίθου σε συνδυασμό πάντα με το προφίλ του κάθε ασθενούς. Όλες οι διαθέσιμες μέθοδοι είναι πλέον ελάχιστα επεμβατικές και εξασφαλίζουν άριστα αποτελέσματα χωρίς μεγάλη ταλαιπωρία για τον ασθενή.

Η εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL)εμφανίστηκε το 1980 και έφερε αληθινή επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης.

Γίνεται διαμέσου μηχανήματος το οποίο, εστιάζοντας κρουστικά κύματα στο λίθο δια μέσου του δέρματος , τον σπάει σε μικρότερα κομμάτια ή τον διαλύει πλήρως. Τα εναπομείναντα λιθιασικά συγκρίματα στη συνέχεια αποβάλλονται με τα ούρα.

Ως αντενδείξεις της μεθόδου αναφέρονται:

  • Εγκυμοσύνη
  • Αιμορραγική διάθεση – Λήψη αντιπηκτικών
  • Μη ελεγχόμενη λοίμωξη
  • Μη ελεγχόμενη υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Σωματοδομή ασθενούς
  • Ανεύρυσμα
  • Ύπαρξη ανατομικής απόφραξης της ουροφόρου οδού, κάτω από το επίπεδο του λίθου

Ουρητηρολιθοτριψία ( άκαμπτη ή εύκαπτη )

Υπό συνεχή ακτινοσκοπικό έλεγχο και με τη χρήση ειδικών υδρόφιλων συρμάτων, το ουρητηροσκόπιο  προσεγγίζει το λίθο. Εν συνεχεία, με τη χρήση λέιζερ γίνεται θραύση αυτού. Ανάλογα με την εντόπιση του λίθου χρησιμοποιείται το άκαμπτο ή το εύκαμπτο εργαλείο. Η επέμβαση είναι ελάχιστα παρεμβατική και απαιτεί μονοήμερη νοσηλεία στην κλινική. Ο ασθενής επανέρχεται άμεσα στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Διαδερμική νεφρολιθοτριψία

Με τη διαδερμική νεφρολιθοτριψία αντιμετωπίζονται μεγάλου μεγέθους λίθοι που εντοπίζονται εντός του νεφρού και δεν μπορούν να αφαιρεθούν με ουρητηροσκόπηση ή εξωσωματική λιθοτριψία.

Η διαδερμική νεφρολιθοτριψία διεξάγεται υπό γενική αναισθησία. Ο ουρολόγος παρακεντά το νεφρό διαδερμικά. Στη συνέχεια, διευρύνει το κανάλι παρακέντησης, ώστε να μπορεί να εισέλθει το νεφροσκόπιο. Η διαδικασία γίνεται υπό συνεχή ακτινοσκοπικό έλεγχο, με τη χρήση υδρόφιλων συρμάτων. Ανάλογα με το μέγεθος του λίθου, είτε αφαιρείται ολόκληρος, είτε κατακερματίζεται πρώτα σε μικρότερα κομμάτια τα οποία αφαιρούνται με ειδική λαβίδα.

Ο κατακερματισμός του λίθου γίνεται με laser ή με βαλλιστικό λιθοτρίπτη. Αποτελεί μέθοδο πιο επεμβατική από την ουρητηροσκόπηση και την ESWL,  ωστόσο τα ποσοστά επιτυχίας (ασθενής ελεύθερος λίθου) αγγίζουν το 95%.

Πρόληψη ουρολιθίασης

Οι μόνες οδηγίες πρόληψης που ισχύουν για όλους τους ασθενείς και για όλα τα είδη των λίθων είναι:

  • άφθονη λήψη υγρών
  • περιορισμός ημερήσιας λήψης άλατος
  • περιορισμός κρέατος στα γεύματα

Οι υπόλοιπες οδηγίες που θα πρέπει να δώσουμε στον ασθενή μας προκύπτουν, αφού πρώτα αυτός υποβληθεί σε ειδικό μεταβολικό έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει ειδικές εξετάσεις αίματος και ούρων 24ώρου καθώς και ανάλυση της σύστασης του λίθου. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών σε ποσοστό περίπου 70-80% αναδεικνύουν την αιτία του προβλήματος και με βάση αυτά συμβουλεύουμε περαιτέρω τον ασθενή.