Όζοι και βρογχοκήλη: Βρογχοκήλη ονομάζεται η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα, όταν αυτή δεν προκαλείται από φλεγμονή ή καρκίνο. Χαρακτηρίζεται έτσι, είτε η διόγκωση είναι τόσο διακριτική που δεν εντοπίζεται με γυμνό μάτι, είτε είναι πολύ εμφανής.
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει ορμόνες που επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών και διαφόρων οργάνων στο ανθρώπινο σώμα. Συχνά, όμως, παρουσιάζονται διαταραχές στη λειτουργία του ή και το μέγεθός του.
Η βρογχοκήλη αποτελεί μία συχνή διαταραχή του θυρεοειδούς αδένα που οφείλεται σε διάφορες αιτίες και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία προκαλώντας συμπτώματα που μπορεί να προκαλούν ήπια κοσμητικά προβλήματα ή σοβαρές επιπλοκές και παρενέργειες.
Η βρογχοκήλη διακρίνεται σε απλή και οζώδη καθώς επίσηςκαι σε τοξική και μη-τοξική.
Με τον όρο «οζώδη βρογχοκήλη» περιγράφεται ο αυξημένος σε διαστάσεις θυρεοειδής όπου αναπτύσσονται ταυτόχρονα μικρά ή μεγαλύτερα οζίδια.
Η οζώδης βρογχοκήλη χαρακτηρίζεται ακόμη και η παρουσία ενός και μόνο όζου (μονήρης όζος) που μπορεί να είναι καλοήθης, κακοήθης ή απλώς μια κύστη.
Όζοι και βρογχοκήλη: Τοξική και μη τοξική βρογχοκήλη
Ο χαρακτηρισμός μίας βρογχοκήλης ως «τοξική» υποδηλώνει ότι ο διογκωμένος θυρεοειδής παράγει υψηλές ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών, με αποτέλεσμα να υπάρχει υπερθυρεοειδισμός (πάντως, η βρογχοκήλη μπορεί να συνοδεύεται είτε από υπερθυρεοειδισμό είτε τον υποθυρεοειδισμό).
Αντίθετα, στις περιπτώσεις της «μη-τοξικής» βρογχοκήλης, ο θυρεοειδής αδένας μολονότι έχει μεγεθυνθεί δεν υπερπαράγει θυροξίνη (Τ4) και τριιωδοθυρονίνη (Τ3).
Όταν ο θυρεοειδής αδένας διογκώνεται αλλά συνεχίζει να παράγει φυσιολογικές ποσότητες ορμονών και ο ασθενής χαρακτηρίζεται ‘ευθυρεοειδικός’ (ως αντίθετο του ‘υπερθυρεοειδικός’ ή ‘υποθυρεοειδικός’).
Όζοι και βρογχοκήλη: Τι είναι οι όζοι;
Ο όζος του θυρεοειδούς είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για μια «μάζα», ένα «εξόγκωμα» στο θυρεοειδή.
Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι πολύ συχνοί, βρίσκονται σε περισσότερο από το 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 65.
Ευτυχώς, περίπου το 90% των όζων στο θυρεοειδή είναι καλοήθεις.
Κάποιες φορές αυτές οι μάζες στο θυρεοειδή αποτελούνται από αθροίσματα κυττάρων του θυρεοειδούς (συμπαγείς όζοι), άλλες κυρίως από υγρό (κύστεις), ενώ κάποιες φορές κυρίως από ένα ζελατινοειδές υλικό που αποτελεί και την πρωτεΐνη που παράγει ο θυρεοειδής (κολλοειδείς όζοι). Σε ορισμένες περιπτώσεις συνυπάρχουν περισσότερα από ένα στοιχεία.
Όζοι και βρογχοκήλη: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση των όζων;
Οι θυρεοειδικοί όζοι συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων, όπως η αξονική ή μαγνητική τομογραφίες ή σε υπερηχογραφήματα που γίνονται για άλλους λόγους.
Οι όζοι του θυρεοειδούς μπορεί να ανακαλυφθεί από τον ασθενή ή ένα γιατρό κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης.
- Φυσική εξέταση με ανασκόπηση του ιατρικού ιστορικού σας
- Εξέταση αίματος για να ελέγχο τη λειτουργία του θυρεοειδούς σας – δηλαδή της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) και των ελεύθερων θυρεοιεδικών ορμονών Τ3 και Τ4.
- Προσδιορισμό της καλσιτονίνης, μιας ορμόνης που παράγεται από τα C- κύτταρα του αδένα και βρίσκεται αυξημένη στο μυελοειδές καρκίνωμα του θυροειδούς.
- Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς για την επιβεβαίωση της παρουσίας των όζων, την εκτίμηση του μέγεθους και έλεγχο των χαρακτηριστικών τους.
Ανάλογα με τα ευρήματα, βιοψία με λεπτή βελόνα μπορεί να είναι απαραίτητη για να ελεγχθεί ιστολογικά το οζίδιο.
Αυτή η διαδικασία μπορεί να δώσει οριστική διάγνωση σε ποσοστό 50% έως και 99.5%, ανάλογα με την τεχνική που χρησιμοποιείται. - Σε περίπτωση που οι όζοι είναι μεγαλύτεροι από 10 mm, ενδείκνυται ένα σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς αδένα για να εξακριβωθεί αν πρόκειται για ψυχρό ή θερμό όζο του θυροειδούς.
Όζοι και βρογχοκήλη: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της βρογχοκήλης;
Η βρογχοκήλη διαγιγνώσκεται εύκολα, κατ’αρχήν με τη βοήθεια της κλινικής εξέτασης και του ελέγχου της περιοχής του λαιμού με υπερηχογράφημα.
Σε σπανιότερες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να διενεργηθεί σπινθηρογράφημα για την εκτίμηση της λειτουργίας του αδένα. Τέλος, αξονική τομογραφία συστήνεται στις περιπτώσεις πολύ μεγάλης βρογχοκήλης που καταδύεται μέσα στο θώρακα.
Υπερηχογράφημα
O γιατρός περνά πάνω από το δέρμα, στο εμπρόσθιο τμήμα του λαιμού σας, μια κεφαλή υπερήχων σε μέγεθος μικρού φακού και η εικόνα της βρογχοκήλης σας εμφανίζεται σε μία οθόνη.
Η εξέταση αυτή αποκαλύπτει το μέγεθος και την έκταση της βρογχοκήλης σας, καθώς και οποιεσδήποτε κύστεις ή οζίδια δεν αντιλήφθηκε ο γιατρός κατά τη διάρκεια της ψηλάφησης.
Σπινθηρογράφημα
Η τεχνική αυτή παρέχει μία εικόνα διαφορετικού τύπου, η οποία δείχνει αν τα οζίδια της βρογχοκήλης παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες. Σε περίπτωση που συμβαίνει κάτι τέτοιο, έχετε περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσετε υπερθυρεοειδισμό μέσα στα επόμενα χρόνια.
Όζοι και βρογχοκήλη: Τι προκαλεί την εμφάνιση της βρογχοκήλης;
Η βρογχοκήλη αποτελεί ουσιαστικά μια προσαρμογή του θυρεοειδούς αδένα σε κάποιο έλλειμμα στη σύνθεση των ορμονών του. Η έλλειψη ιωδίου είναι το σπουδαιότερο αίτιο της νόσου (ιωδοπενική βρογχοκήλη).
Ο θυρεοειδής χρειάζεται γύρω στα 200 μg κάθε μέρα ιωδίου για να «δουλέψει» σωστά. Οταν δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα ιωδίου στο αίμα δεν μπορεί να παραχθεί αρκετή Τ4, οπότε η υπόφυση αυξάνει την παραγωγή TSH, μια διαδικασία που θα αυξήσει όχι μόνο την Τ4 αλλά και το μέγεθος του θυρεοειδούς.
Εκτός από την έλλειψη ιωδίου, άλλες αιτίες μπορεί να είναι η πλήρης έλλειψη σεληνίου στη διατροφή. Τα συχνότερα αίτια βρογχοκήλης είναι: η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η νόσος Graves και η πολυοζώδης βρογχοκήλη. Το κάπνισμα μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης και των δυο διαταραχών.
Επιπλέον, η έκθεση σε υψηλά επίπεδα νιτρικών αλάτων (για παράδειγμα, μέσω του πόσιμου νερού) μπορεί επίσης να προωθήσει το σχηματισμό μίας βρογχοκήλης.
Όζοι και βρογχοκήλη: Αντιμετώπιση των όζων
Καλοήθεις όζοι
Για τους ασθενείς με φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς και οζίδια, τα συχνά υπερηχογραφήματα είναι αναγκαία για να είμαστε σίγουροι ότι το οζίδιο δεν αλλάζει.
Οι επαναληπτικές βιοψίες μπορεί να καταστούν αναγκαίες αν το μέγεθος του όζου ή η εικόνα του υπερηχογραφήματος αλλάζουν χαρακτηριστικά.
Παρά το γεγονός ότι ένα αρνητικό για κακοήθεια ιστολογικό αποτέλεσμα είναι πολύ καθησυχαστικό, η συνεχής παρακολούθηση είναι απαραίτητη, καθώς βιοψίες δεν παρουσιάζουν 100% ακρίβεια και ευαισθησία.
Οι όζοι του θυρεοειδούς έχουν βρεθεί ότι μεγαλώνουν ή μικραίνουν από μόνοι τους, ενώ κάποιοι όζοι μπορούν να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά.
Συνεπώς δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε να μικρύνουμε τους όζους ή να τους εξαφανίσουμε, γιατί αυτό μπορεί να συμβεί από μόνο του.
Παράλληλα, η πιθανότητα να είναι κακοήθης ένας όζος του θυρεοειδούς είναι πολύ μικρή (<5%). Όταν δε, ένας όζος είναι κακοήθης, πολύ σπάνια θα αποτελέσει πραγματικά σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, αν αντιμετωπιστεί σωστά.
Μόνο όταν τα οζίδια προκαλέσουν τοπικά συμπτώματα, παρουσιάζουν συνεχή ανάπτυξη ή αποτελούν πηγή ανησυχίας, η χειρουργική επέμβαση είναι συχνά η κατάλληλη επιλογή θεραπείας.
Σε περίπτωση υπερθυρεοειδισμού σε έναν ασθενή με όζους του θυρεοειδούς, το ραδιενεργό ιώδιο και η χειρουργική επέμβαση και οι δύο εξαιρετικές εναλλακτικές λύσεις.
Κακοήθεις όζοι
Η θεραπεία για τους περισσότερους καρκινικούς όζους του θυρεοειδούς αρχίζει με τη χειρουργική επέμβαση. Ο πιο κοινός καρκίνος του θυρεοειδούς είναι το θηλώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς.
Μετά από χειρουργική επέμβαση για καλά διαφοροποιημένα καρκινώματα του θυρεοειδούς, η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο μπορεί να είναι απαραίτητη για την καταστροφή τυχόν υπολειμμάτων θυρεοειδικού ιστού.
Το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς απαιτεί επίσης τη χειρουργική επέμβαση, αλλά υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις. Σε ορισμένους ασθενείς, αυτός ο καρκίνος σχετίζεται με ένα επινεφριδιακό όγκο που ονομάζεται φαιοχρωμοκύττωμα, και αυτό πρέπει να αποκλεισθεί πριν από τη χειρουργική επέμβαση του θυρεοειδούς.
Σε ορισμένους ασθενείς, αυτός ο καρκίνος βρίσκεται στα μέλη της ίδιας οικογένειας, ως εκ τούτου, οι ασθενείς μπορεί να απαιτούν ειδικό γενετικό έλεγχο.
Όζοι και βρογχοκήλη: Πώς θεραπεύεται η βρογχοκήλη;
Η θεραπεία της βρογχοκήλης εξαρτάται από την αιτία, που την προκάλεσε. Αλλά μετά την αντιμετώπιση δεν είναι αυτονόητο ότι η βρογχοκήλη θα υποχωρήσει πλήρως διότι σχηματίζεται ουλώδης ιστός που δύσκολα υποχωρεί (εκτός από την νόσο του Graves, όπου εφαρμόστηκε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο).
Αν η βρογχοκήλη μεγαλώσει τόσο πολύ που γίνει αντιαισθητική ή πιέζει την τραχεία, η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του μεγαλύτερου μέρους του θυρεοειδούς αδένα.
Η απλή διάχυτη βρογχοκήλη δεν χρειάζεται θεραπεία. Πολλά άτομα διαπιστώνουν ότι η βρογχοκήλη τους γίνεται λιγότερο εμφανής ή ακόμα εξαφανίζεται ύστερα από μία περίοδο 2-3 ετών.
Όζοι και βρογχοκήλη: Θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο
Στους ασθενείς που δεν βρίσκονται σε αρκετά καλή βιολογική κατάσταση ώστε να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση ή που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε επέμβαση, είναι δυνατόν να χορηγηθεί ραδιενεργό ιώδιο – το οποίο μπορεί να μειώσει τη βρογχοκήλη μέχρι και κατά 50%.
Η θεραπεία γίνεται με ένα χάπι ραδιενεργού ιωδίου (Ι131) και μάλιστα μόνο μια φορά (συνήθως). Η μόνη διαφορά αυτού του ιωδίου από το ιώδιο που καταναλώνουμε από τις τροφές είναι πως αυτό είναι ραδιενεργό, δηλαδή εκπέμπει ακτινοβολία που καταστρέφει τα κύτταρα του θυρεοειδή στα οποία κατακρατείται.
Πρόκειται για εκπομπή ηλεκτρονίων με μέση ακτίνα μόνο 0.44 χιλιοστά του μέτρου. Έτσι, μετά τη λήψη του ραδιενεργού ιωδίου από το στόμα, αυτό προσλαμβάνεται σύντομα από τα κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα όπου και καθηλώνεται.
Στις λίγες ημέρες που το ραδιενεργό ιώδιο 131 παραμένει στον θυρεοειδή, δηλαδή έως ότου εξασθενήσει η αποβληθεί από τον οργανισμό, μεταδίδει την ενέργειά του στα κύτταρα που πρέπει να καταστραφούν.
Η καταστροφή των κυττάρων γίνεται αργά και σταθερά μέσα σε εβδομάδες ή ακόμα και μήνες. Με την καταστροφή των θυρεοειδικών κυττάρων επιτυγχάνεται συρρίκνωση της βρογχοκήλης.
Στην περίπτωση που υπάρχει πολυοζώδης βρογχοκήλη, η θεραπεία σπάνια είναι εφικτή με φάρμακα. Σε σοβαρές περιπτώσεις μη-τοξικής οζώδους βρογχοκήλης, οι θεραπευτικές επιλογές που προτείνονται είναι η χορήγηση χαπιών θυροξίνης (Τ4), η χρήση ραδιενεργού ιωδίου και φυσικά η χειρουργική διόρθωση της νόσου.
Σε ασθενείς με τοξική οζώδη βρογχοκήλη, πρώτη επιλογή αποτελεί η θυρεοειδεκτομή, σπανιότερα όμως μπορεί να επιλεγεί και το ραδιενεργό ιώδιο.