Ο θυρεοειδής είναι ένας πολύ σπουδαίος ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται μπροστά στο λαιμό, ακριβώς κάτω από το «μήλο του Αδάμ». Ενδοκρινείς αδένες λέγονται αυτοί που παράγουν και εκκρίνουν ουσίες – τις ορμόνες – και τις στέλνουν στην κυκλοφορία για να δράσουν στα διάφορα όργανα μακριά από τον τόπο της παραγωγής τους. Είναι ο σημαντικότερος αδένας του οργανισμού γιατί ελέγχει το πόσο αποτελεσματικά το ανθρώπινο σώμα παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, ενώ επηρεάζει σχεδόν κάθε ιστό και όργανο του σώματος.
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τις ορμόνες του θυρεοειδούς, κυριότερες από τις οποίες είναι τριιωδοθυρονίνη (T3) και θυροξίνη (Τ4), οι οποίες συντίθενται από το ιώδιο και την τυροσίνη. Παράγει επίσης την καλσιτονίνη, η οποία παράγεται από τα παραθυλακιώδη κύτταρα γνωστά και ως C-κύτταρα και παίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση του ασβεστίου.
Ως υπερθυρεοειδισμός, ορίζεται το νόσημα που χαρακτηρίζεται από θυρεοειδική υπερλειτουργία, με συνέπεια την αυξημένη παραγωγή και δράση των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα. Σε γενικές γραμμές, αυτό οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα ενέργειας, λόγω της επιτάχυνσης του μεταβολισμού και των γρήγορων καύσεων. Η υπερμεταβολική αυτή κατάσταση, που προκαλείται στον οργανισμό, από την αυξημένη διαθεσιμότητα και δράση των θυρεοειδικών ορμονών, ορίζεται ως Θυρεοτοξίκωση.
Ο υποθυρεοειδισμός σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα ή την ανεπαρκή λειτουργία τους. Αυτό οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα ενέργειας, λόγω επιβράδυνσης του μεταβολισμού και αργών καύσεων. Πρόκειται για ένα χρόνιο και μεταβολικό νόσημα, που αντιμετωπίζεται μόνο εξαλείφοντας τα αίτια που τον προκαλούν. Αποκαθιστώντας δηλαδή τη βιοχημική και ορμονική ισορροπία του οργανισμού, μπορούμε να επαναφέρουμε τον Θυρεοειδή, στην πρότερη υγιή του κατάσταση. Οι ασθενείς δεν αλλάζουν την καθημερινότητα τους. Αντίθετα, σταδιακά τη βλέπουν να βελτιώνεται, παράλληλα και με τη συνολική φυσική κατάσταση της υγείας τους.
Θυρεοειδής: Φυσιολογικές τιμές TSH και T4
Δύο από τις ορμόνες-κλειδιά που καθορίζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς είναι η TSH και η T4. Η TSH είναι η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (επίσης γνωστή ως θυρεοτροπίνη) και παράγεται από την υπόφυση του εγκεφάλου ώστε να διεγείρει τον θυρεοειδή αδένα να απελευθερώσει κυρίως την ορμόνη T4 (θυροξίνη) και σε μικρότερο βαθμό την T3 (τριϊωδοθυρονίνη).
Μια απλή εργαστηριακή εξέταση μπορεί να υποδείξει αν τα επίπεδα των δύο αυτών ορμονών βρίσκονται κάτω από τα επίπεδα του φυσιολογικού και επομένως αν δικαιολογείται μια διάγνωση για υποθυρεοειδισμό.
| THS | T4 | ΔΙΑΓΝΩΣΗ |
| 0,4 – 4,12 mIU/L | 0,8 – 2,0 ng/dL | φυσιολογικός θυρεοειδής |
| > 4,12 mIU/L | 0,8 – 2,0 ng/dL | υποκλινικός υποθυρεοειδισμός |
| > 4,12 mIU/L | < 0,8 ng/dL | υποθυρεοειδισμός |
Η εκδήλωση ενός ή και περισσότερων από τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού συνεπάγεται ότι είναι απαραίτητος ο έλεγχος των επιπέδων της TSH και της Τ4. Επίσης, καλό είναι να ελέγχονται τα επίπεδα των δύο ορμονών εάν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης παρουσιάζουν ανοδικές τάσεις το τελευταίο διάστημα και παράλληλα αυξάνεται το σωματικό βάρος, χωρίς όμως η αύξηση να δικαιολογείται από αλλαγές στη διατροφή ή στα επίπεδα της σωματικής άσκησης. Η εξέταση είναι επίσης απαραίτητη σε περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό (συγγενής α’ βαθμού) διαταραχών του θυρεοειδούς.
Θυρεοειδής: Υπερθυρεοειδισμός – Συμπτώματα που συνοδεύουν το νόσημα
Μερικά από τα συμπτώματα, που εμφανίζουν, όσοι πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό, είναι τα παρακάτω:
- Εξάψεις, ακούσια εφίδρωση και απώλεια βάρους με αυξημένη όρεξη.
- Δυσανεξία στη ζέστη, συχνές κενώσεις, υπερκινητικότητα του εντέρου και υδαρή – χαλαρά κόπρανα ή διάρροια.
- Δυσκολία στον ύπνο και αϋπνία, άγχος, ευερεθιστότητα και νευρικότητα.
- Υπερκινητικότητα και συναισθηματική αστάθεια.
- Μυική αδυναμία, τρέμουλο (τρόμο χειρών) και συνεχής κούραση – κόπωση.
- Διαταραχές όρασης, «λάμπον βλέμμα» (λόγω σπασμού του άνω βλεφάρου), μέχρι και εξόφθαλμο (τα μάτια μεγαλώνουν και προέχουν προς τα έξω).
- Αυξημένη καρδιακή συχνότητα – ταχυπαλμία και άλλες ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού.
- Εύθραυστα και λιπαρά μαλλιά, με παράλληλη λέπτυνση του δέρματος.
- Δυσκολίες στην ομιλία.
- Αυξημένη απορρόφηση οστών με μετακίνηση ασβεστίου από τα οστά στο αίμα, υπερασβεστιαιμία και υπερασβεστιουρία.
- Αυξημένο καταβολισμό πρωτεϊνών και λιπιδίων και δυσανεξία στη γλυκόζη.
- Αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία.
- Αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων και μείωση της χοληστερόλης.
- Διαταραχές και αλλαγές στην έμμηνο ρύση (όπως ολιγομηνόρροια, αραιομηνόρροια).
- Μειωμένη λίμπιντο (σεξουαλική επιθυμία).
- Υπογονιμότητα, στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες, μέχρι και ολιγοσπερμία, στειρότητα και γυναικομαστία.
- Το μέγεθος του θυρεοειδούς αδένα σταδιακά αυξάνεται, αλλάζει η υφή του, αποκτά όζους και καταλήγει στην οζώδη βρογχοκήλη.
Θυρεοειδής: Υποθυρεοειδισμός – Ποια είναι τα συμπτώματα του;
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:
- Κόπωση, κατατονία
- Νωθρότητα και αίσθημα εξάντλησης
- Απώλεια μνήμης, δυσκολία στη συγκέντρωση
- Τριχόπτωση και αδύναμα μαλλιά
- Κακή κυκλοφορία, ζαλάδες και υπερευαισθησία στο κρύο
- Ξηροδερμία με αίσθημα κνησμού (φαγούρας)
- Εύθραυστα και λεπτά νύχια
- Οιδηματώδες πρόσωπο, πρησμένα μάτια και βλέφαρα
- Σακούλες κάτω από τα μάτια παρά τον αρκετό ύπνο
- Οίδημα (πρήξιμο) των ποδιών και των χεριών
- Πόνοι στις αρθρώσεις (αρθραλγίες) και κράμπες στους μύες
- Μυϊκή αδυναμία και αϋπνία
- Έκπτωση της ακοής έως κώφωση
- Αναιμία και βράγχος φωνής
- Αρρυθμία, βραδυκαρδία, ταχυκαρδία, χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Συμπτώματα κατάθλιψης και κρίσης πανικού
- Νυκταλωπία και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
- Δυσκολία στην απώλεια βάρους και τη συσσώρευση κιλών
- Αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα
- Δυσκοιλιότητα και ελάττωση όρεξης
- Αντιδραστική υπογλυκαιμία
- Δυσφαγία και δυσκαταποσία
- Κατακράτηση ύδατος
- Διαταραχές κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και της εμμήνου ρύσεως, αμηνόρροια, μηνορραγίες και δυσκολία σύλληψης
- Γυναικομαστία, στυτική δυσλειτουργία και μείωση της λίμπιντο και της γονιμότητας στους άνδρες.
Θυρεοειδής: Βρογχοκήλη – Όζοι
Η βρογχοκήλη μπορεί να είναι είτε διάχυτη (πρόκειται για διάχυτη διόγκωση) είτε οζώδης (διόγκωση κατά εστίες). Συνήθως είναι ασυμπτωματική εκτός εάν είναι ευμεγέθης, όπου ο ασθενής μπορεί να παραπονεθεί για συμπιεστικά συμπτώματα στον τράχηλο. Τις περισσότερες φορές βρίσκεται τυχαία σε απεικονιστικό έλεγχο του τραχήλου-άνω μεσοθωρακίου που γίνεται για άλλους λόγους. Μπορεί να συνυπάρχει διαταραχή στη λειτουργία του θυρεοειδούς.
Θυρεοειδής: Καρκίνος του θυρεοειδούς
Ο καρκίνος του θυρεοειδούς δεν είναι τόσο σπάνια πάθηση, όσο θεωρείτο παλαιότερα και αυτό κυρίως, γιατί έχει αυξηθεί ο απεικονιστικός έλεγχος με υπερηχογραφήματα υψηλής ακρίβειας, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται στο στάδιο του μικροκαρκινώματος (μεγαλύτερη διάμετρος όζου), όπου η έκβαση είναι άριστη. Δεν παρουσιάζει συχνά συμπτώματα. Ωστόσο, αυτά που μπορούν να θεωρηθούν ύποπτα για παρουσία καρκίνου είναι:
- Σκληρός ψηλαφητός όζος
- Γρήγορη αύξηση μεγέθους του όζου
- Τοπική λεμφαδενοπάθεια
- Βράγχος φωνής
- Δύσπνοια (εάν πρόκειται για προχωρημένη νόσο κατά τη διάγνωση με ευμεγέθη όζο ή/και εξωθυρεοειδική επέκταση σε κοντινές ανατομικές θέσεις)
- Δυσκολία στην κατάποση φαγητού
Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδή γίνεται με κλινική εξέταση (ψηλάφηση), υπερηχογράφημα και παρακέντηση δια λεπτής βελόνης (FNA). Ο έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας είναι απαραίτητος και μερικές φορές μπορεί να ζητηθεί από τον ιατρό και σπινθηρογράφημα πριν την παρακέντηση.
Θυρεοειδής: Θυρεοειδίτιδες
Πρόκειται για φλεγμονώδεις διαταραχές του θυρεοειδούς διαφορετικής αιτιοπαθογένειας και κλινικών ευρημάτων. Μερικές από τις μορφές θυρεοειδίτιδας είναι: οξεία, υποξεία- de Quervain, χρονία- Χασιμότο, φαρμακευτική, μετά τον τοκετό κ.ά. Μερικά από τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνονται είναι:
- Πυρετός
- Δυσκαταποσία
- Διόγκωση αδένα
- Κακουχία
- Πόνος στους μύες
Θυρεοειδής: Διάγνωση παθήσεων του θυρεοειδούς
Η διάγνωση τίθεται αρχικώς με κλινική εξέταση από ενδοκρινολόγο. Επίσης, θα χρειαστεί να κάνεις αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο των ορμονών του θυρεοειδή και υπερηχογράφημα. Αν διαγνωστεί κάποιος όζος μπορεί να χρειαστεί να κάνεις και σπινθηρογράφημα, ώστε να διαπιστωθεί ποια είναι η κατάστασή του. Η παρακέντηση FNA του θυρεοειδούς συνιστάται να γίνεται για να ελεγχθεί βαθύτερα ο ύποπτος όζος. Ο γιατρός με τη χρήση μιας ειδικής βελόνας λαμβάνει υγρό από τον όζο, στο οποίο γίνεται βιοψία για πιθανή ανεύρεση κακοήθειας.
Αξίζει, όμως, να γνωρίζει κανείς ότι υπάρχει ένα ποσοστό περίπου 5% των βιοψιών που έχουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα και περίπου 5% με ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα. Γι’ αυτό η διάγνωση, καθώς και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, πρέπει να γίνονται μόνο από εξειδικευμένο ιατρό, ο οποίος θα συνεκτιμήσει όλο το ιστορικό του ασθενή, την κλινική του εικόνα, τις εργαστηριακές εξετάσεις και τα αποτελέσματα της βιοψίας.