Τελικά το παιδί μου έχει δύσκολο χαρακτήρα η μήπως το πρόβλημα είμαι εγώ … ?
Ο αγώνας των παιδιών να χαράξουν την πορεία της ύπαρξης τους μέσα στον κόσμο των μεγάλων είναι τεράστια. Κάθε μέρα που περνά το παιδί μας μαθαίνει καινούργια πράγματα ,νέα όρια ,νέες καταστάσεις και προσπαθεί να καταλάβει πια είναι η θέση του μέσα σε αυτές.
Η προσπάθεια προσαρμογής του παιδιού σε όλα αυτά τα καινούργια πράγματα προκαλεί εντάσεις στον ψυχισμό του, ο οποίος ακόμα δεν γνωρίζει να ξεχωρίζει τα συναισθήματα που γεννιούνται, ούτε να τα ονομάζει και να τα καταλαβαίνει καλά. Πράγμα που μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή, αν δεν το μάθει σωστά τότε, όπως όλοι γνωρίζουμε…
Ένα λάθος που όλοι έχουμε κάνει στις οικογένειές μας είναι ότι θεωρούμε ότι τα παιδιά είναι η συνέχεια της δικιάς μας εικόνας. Τα παιδιά δεν είναι εικόνα κανενός, η εικόνα της απόλυτης ταύτισης ταράζει και μπερδεύει τον παιδικό ψυχισμό. Ένα από τα στοιχεία που οφείλουν οι γονείς να καλλιεργήσουν στα παιδιά, είναι το αίσθημα ότι είναι μοναδικά και διαφορετικά από όλους τους άλλους ακόμα και από τυς γονείς τους.. Οφείλουν να είναι δίπλα τους και να τα καθοδηγούν, να τα στηρίζουν με σεβασμό στην αλήθεια τους και όχι σε άλλου τύπου συγκρίσεις και προβολές. Ο παιδικός κόσμος δεν είναι μια ήρεμη λίμνη, όπως συχνά λανθασμένα τον φαντάζονται οι ενήλικοι. Από την πιο τρυφερή του ηλικία το παιδί παλεύει με άγχη και εσωτερικές συγκρούσεις κι ο ρόλος των γονιών είναι να βοηθήσουν να τα αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ο θυμός στην πραγματικότητα είναι και μια έκφραση πόνου και έλλειψης εμπιστοσύνης
Τα παιδιά χρειάζονται αγάπη, σταθερότητα, όρια, ασφάλεια και εμπιστοσύνη , ο γονιός θα πρέπει να μπορεί να μπαίνει στην θέση του παιδιού του. Όταν τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή, είναι ήρεμα και ικανοποιημένα. Σε περίπτωση που υπάρχει θυμός και εκνευρισμός σε μόνιμη βάση τότε σίγουρα κάτι απουσιάζει από αυτή την σχέση.
Παιδί με νεύρα: Ψυχοσύνθεση των παιδιών ανά ηλικία
18 μηνών έως 4 ετών τα παιδιά διανύουν μια περίοδο αυτονόμησης, κατά την οποία προσπαθούν να περάσουν από την εξάρτηση από τη μητέρα σε μια πιο ανεξάρτητη ψυχική κατάσταση. Η ίδια η μητέρα, λοιπόν, οφείλει στα χρόνια αυτά να αφήσει χώρο στο παιδί της και να λειτουργήσει ενθαρρυντικά και εφησυχαστικά με σεβασμό στις ψυχικές του ανάγκες.
3 ετών έως 5 η διαδικασία αυτονόμησης συνεχίζεται, ενώ ενεργό ρόλο αποκτά πλέον και ο πατέρας. Χρειάζεται, δηλαδή, σε αυτή την ηλικία ο πατέρας να λειτουργήσει εξίσου ουσιαστικά με τη μητέρα και να διαχωρίσει την δυάδα μητέρας-παιδιού, έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως τριάδα με πυρήνα το ζευγάρι. Ο πατέρας συμβολίζει τον νόμο και την προστασία σε ένα σπίτι. Σε αυτό το στάδιο χρειάζεται η μητέρα να αφήσει χώρο στον πατέρα να κόψει τον ομφάλιο λώρο για να συνεχίσει η διαδικασία ωρίμανσης και να αποφευχθεί η καθήλωση στην σχέση εξάρτησης μητέρας-παιδιού. Παράλληλα, από την ηλικία των τριών ετών ξεκινά το οιδιπόδειο σύμπλεγμα (ή και σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, για τα κορίτσια). Πρόκειται για μια περίοδο που διαρκεί δύο έτη, μέχρι το παιδί να γίνει πέντε ετών. Ο λόγος που το παιδί είναι αναστατωμένο το διάστημα αυτό είναι επειδή, ενώ αρχικά φαντασιώνεται ότι ο γονιός του αντίθετου φύλου είναι μόνο δικός του (και ο γονιός του ίδιου φίλου μαγικά εξαφανίζεται), ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι δεν είναι έτσι και αυτό του προκαλεί εσωτερική σύγκρουση. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι θα ήθελε τον μπαμπά δικό της χωρίς τη μαμά, την οποία αγαπά αλλά την ανταγωνίζεται διότι θέλει να πάρει την θέση της στην καρδιά του μπαμπά. Το αντίστοιχο ισχύει και για τα αγόρια με την μητέρα.
Γονείς και νεύρα: Τακτικές διαχείρισης των παιδικών κρίσεων
Πώς γίνεται να μην μπορείτε να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας και να νοιώθετε ότι θα εκραγείτε από τα νεύρα σας; Οι αντιδράσεις αυτές είναι κοινές και γνώριμες στην πλειοψηφία των γονιών , με τους περισσότερους να απορούν πώς γίνεται να ξεφεύγουν κάθε φορά.Έχει αποδειχθεί και από μελέτες , ότι οι φωνές δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εννοείται ότι υπάρχουν παιδιά που ενδεχομένως φοβούνται τις φωνές και σταματούν όταν σας βλέπουν σε έξαλλη κατάσταση, όμως αυτό δεν διαρκεί πολύ.
1. Παρατηρήστε πότε φωνάζετε: Μήπως είστε κουρασμένη από την εργασία σας, τις δουλειές του σπιτιού; Μήπως νιώθετε πως δεν έχετε βοήθεια; Μήπως συνέβη κάτι σοβαρό που σας έφερε στην επιφάνεια έντονα συναισθήματα;
2. Κάντε ένα διάλλειμα ανασυγκρότησης εαυτού: Όσο δύσκολο και αν είναι, προσπαθήστε να πάρετε το χρόνο σας εκείνη τη στιγμή που νιώθετε πως “βγαίνετε έξω από τα ρούχα σας”. Πηγαίνετε για παράδειγμα σε ένα άλλο δωμάτιο, ασχοληθείτε με κάτι άλλο, δώστε τη προσοχή σας αλλού.
3. Ζητήστε βοήθεια: Μπορεί να προσπαθείτε για το καλύτερο, δεν σημαίνει όμως πως έχετε και τους σωστούς τρόπους. Μιλήστε λοιπόν με άλλες μαμάδες για το τι κάνουν οι ίδιες σε ανάλογες περιστάσεις, εκφράστε τα συναισθήματά σας και συζητήστε τα μαζί τους. Σίγουρα και εκείνες περνούν από παρόμοιες καταστάσεις και μπορούν να σας καταλάβουν χωρίς να σας κρίνουν.
4. Μιλήστε με το σύντροφό σας: Μήπως προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε μόνη σας την κατάσταση; Μήπως μιλάτε με τον σύντροφό σας με τέτοιο τρόπο όμως που του κάνετε παράπονα για το τι έκανε το αγγελούδι του και πόσο τυχερός είναι που λείπει από το σπίτι; Μήπως τον θεωρείτε υπεύθυνο που έχετε φορτωθεί εσείς το ρόλο της ανατροφής σε τέτοιο βαθμό; Μην τον κατηγορείτε, απλά ζητήστε του να σας βοηθήσει…
5. Η σχέση του ζευγαριού: Ναι, πολλές φορές μπορεί να νιώθουμε πως η υπομονή μας έχει φτάσει στα όριά της ή να έχουμε πιο βίαια ξεσπάσματα όταν αντιμετωπίζουμε και προβλήματα στη σχέση μας. Προβλήματα όμως που χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε είτε με το διάλογο – αν είναι δυνατόν – είτε με τη βοήθεια ενός σύμβουλου γάμου. Όταν βρισκόμαστε σε ένταση επειδή ο γάμος δεν πηγαίνει καλά, είναι λογικό επακόλουθο και οι άμυνές μας να πέφτουν και να εκνευριζόμαστε με το παραμικρό, χωρίς όμως αυτό να δικαιολογεί τη συμπεριφορά μας…
6.Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια: Σε αρκετές περιπτώσεις συναντάμε σημάδια κατάθλιψης ή μιας αγχώδους διαταραχής, γεγονός που σίγουρα μπορεί να σας κάνει περισσότερο ευερέθιστη και με πολύ λιγότερη ψυχική ηρεμία και υπομονή. Μην ντραπείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού αν αισθάνεστε πως δεν μπορείτε να διαχειριστείτε καταστάσεις ή πως η ψυχική σας ισορροπία δεν είναι και τόσο καλά…
Σίγουρα το να μεγαλώνει ένα παιδί με φωνές, δεν είναι καθόλου καλό, εφόσον του δίνουμε το “κακό” παράδειγμα για την συμπεριφορά του. Το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να το κάνουμε να υιοθετήσει τη δική μας φασαριόζικη συμπεριφορά, καθώς όπως ξέρουμε το παιδί μας αντιγράφει και μιμείται τη δική μας συμπεριφορά. Μία συμπεριφορά που δυστυχώς θα υιοθετήσει και για την υπόλοιπη ζωή του, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει προβλήματα στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους…
Παιδί και νεύρα: Τακτικές διαχείρισης των κρίσεων
- Φροντίστε το οικογενειακό σας περιβάλλον: μήπως το παιδί φωνάζει και νευριάζει επειδή βλέπει να το κάνουν σε σταθερή βάση και οι γονείς του; Υπάρχουν κανόνες που τηρούνται, συνεννόηση των γονιών, πλαίσιο, τάξη και πρόγραμμα που το καθησυχάζουν;
- Στηρίξτε από νωρίς το δικαίωμά του να είναι διαφορετικό: πχ. μην κάνετε συνεχείς επεμβάσεις στο χώρο του, αφήστε το να έχει που και που τα παιχνίδια του άνω- κάτω, είναι το «βασίλειό» του. Πρέπει να μάθει να τακτοποιεί τον προσωπικό του χώρο αλλά και να τον διαχειρίζεται μερικές φορές όπως επιθυμεί το ίδιο. Δώστε του πρωτοβουλίες στη καθημερινή ζωή της οικογένειας: να διαλέξει το παγωτό που θα φάτε την Κυριακή, ποια παιδική ταινία θα δείτε όλοι μαζί κλπ. Νοιώθει ικανό, ότι το εμπιστεύεστε, ότι μπορεί να πάρει αποφάσεις.
- Αφήστε το να εκφράσει τον θυμό του και βοηθήστε το να τον διαχειριστεί σωστά. Μην αδιαφορείτε, μην αντιδράτε υπερβολικά: ένα θυμωμένο παιδί δραματοποιεί τις καταστάσεις. Φροντίστε να φέρετε το ζήτημα σε φυσιολογικά πλαίσια, χωρίς να μειώνετε την σημασία των όσων νοιώθει. Ακραίες εκφράσεις τύπου: «Εγώ δεν θα ξανακάνω/ δεν θα ξαναπάω ποτέ …» σας δείχνουν ότι νοιώθει αβοήθητο και φοβισμένο και περιμένει να το βοηθήσετε. Μιλήστε μαζί του, ζητήστε του να σας εξηγήσει τι του συμβαίνει. Βεβαιώστε το για την αγάπη σας και την επιθυμία σας να το βοηθήσετε. Το παιδί χρειάζεται πάνω απ’ όλα να νοιώθει ότι οι γονείς στέκονται δίπλα του και το στηρίζουν.
- Τις στιγμές έντασης αν δεν μπορείτε να συζητήσετε μαζί του, χρήσιμο είναι να το βοηθήσετε να χαλαρώσει. Τραβήξτε του την προσοχή σε κάτι άλλο που του αρέσει και μπορεί να το απασχολήσει και, αργότερα, που θα είναι πιο ήρεμο κάνετε την συζήτηση που πρέπει.
- Αναγνωρίστε κι εσείς τα λάθη σας (και οι γονείς κάνουν λάθη!), συζητήστε τα μαζί του, ζητήστε συγγνώμη, αλλάξτε γνώμη αν εκείνο έχει μια καλύτερη ιδέα! Μείνετε σταθεροί όσο αφορά στα πλαίσια που έχουν να κάνουν με τις επιθετικές του συμπεριφορές, μείνετε όμως ανοιχτοί και ενδυναμωτικοί στις δημιουργικές του προτάσεις.
- Μην το κοροϊδεύετε, μην το ειρωνεύεστε, μην το εκβιάζετε συναισθηματικά. Μην χρησιμοποιείτε εκφράσεις τύπου: «είσαι κακό παιδί, η μαμά στενοχωρήθηκε και δεν σε αγαπάει καθόλου!». Μην τονίζετε τις αδυναμίες και τις ελλείψεις του. Όλα αυτά είναι εκφράσεις της δικής σας οργής, που προδίδουν ότι δεν μπορείτε να την διαχειριστείτε και γίνεστε κι εσείς ένα παιδί, ενώ εκείνο σας χρειάζεται ως ενήλικο, για να βοηθήσετε. Αγαπήστε το και δεχθείτε το όπως είναι, όχι όπως φανταστήκατε ότι θα είναι!
- Κατά κανόνα, τα φαινόμενα αυτά με μια σωστή διαχείριση από του γονείς είναι ελεγχόμενα και δεν ενοχλούν δραματικά την οικογενειακή ειρήνη. Αν όμως δεν επιλύονται, επαναλαμβάνονται με μεγαλύτερη συχνότητα, το παιδί δείχνει αυξανόμενη επιθετικότητα χωρίς προφανή αιτία, ζητήστε έγκαιρα την συμβουλή ειδικού για να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα.
Παιδί και νεύρα: Συμπέρασμα
Σύμφωνα με έρευνες η λεκτική βία και οι φωνές των γονιών προς τα παιδιά τους, αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη, επιθετικότητα και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί οι σημερινοί γονείς να μην χτυπάνε πια τα παιδιά τους (τουλάχιστον οι περισσότεροι) καθώς πιστεύουν ότι μπορούν να καταφέρουν αυτό που θέλουν με τη φωνή τους, ωστόσο, οι φωνές δεν έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ως λεκτική βία μπορεί να θεωρηθεί οποιαδήποτε ψυχολογική πίεση με θυμωμένα ή προσβλητικά λόγια προκειμένου το παιδί να νιώσει συναισθηματικά πληγωμένο, σε μια προσπάθεια να διορθωθεί ή να ελεγχθεί η συμπεριφορά του, μεταξύ των οποίων οι δυνατές φωνές, οι βλαστήμιες, οι κατάρες, καθώς και οι ταμπέλες.
Οι γονείς που θέλουν να αλλάξουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους, θα πρέπει να επικοινωνήσουν μαζί τους στο ίδιο επίπεδο και να εξηγήσουν το σκεπτικό τους και τις ανησυχίες τους, χωρίς φωνές!