Οι πέτρες στη χολή ή αλλιώς χολολιθίαση είναι μικρές πέτρες, που δημιουργούνται στη χοληδόχο κύστη, ένα μικρό όργανο, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του συκωτιού στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς.
Το ήπαρ εκκρίνει τη χολή, η οποία αποτελεί μία υγρή ουσία που συμβάλλει στη διαδικασία της πέψης μέσα από τη διάσπαση της τροφής. Η χολή ‘ταξιδεύει’ και φτάνει στο δωδεκαδάκτυλο μέσω ενός τμήματος του εντέρου, τα χοληφόρα αγγεία.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η χοληδόχος κύστη γεμίζει με χολή μεταξύ των γευμάτων. Όταν καταναλώσουμε ένα λιπαρό γεύμα, η χοληδόχος κύστη συσπάται και αδειάζει τη χολή στο λεπτό έντερο.
Όταν υπάρχουν πέτρες μέσα στη χοληδόχο κύστη πιθανόν να φράξουν τα σωληνάκια (χοληφόρα) και να παρεμποδίσουν την διοχέτευση της χολής προς το έντερο.
Αυτό συνεπάγεται ερεθισμό της χοληδόχου κύστης (χολοκυστίτιδα), του συκωτιού (χολαγγειίτιδα) ή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα), ανάλογα με το σημείο των χοληφόρων στο οποίο βρίσκεται η πέτρα που αποφράσσει την δίοδο της χολής.
Πέτρες στη χολή: Ποιοι είναι οι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση της;
- Ηλικία: Από τα 40 έτη και άνω, οι πιθανότητες ανάπτυξης χολολιθίασης αυξάνονται
- Το φύλο: Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα πέτρα στη χολή σε σχέση με τους άντρες
- Κακή διατροφή: Πολλά λιπαρά
- Παχυσαρκία
- Καθιστική ζωή
- Εγκυμοσύνη
- Απότομη και μεγάλη απώλεια βάρους
- Παθήσεις του εντέρου (νόσος του Crohn κ.α.)
- Γενετική προδιάθεση
Πέτρες στη χολή: Ποια είναι τα συμπτώματα της;
Η χολολιθίαση πολύ συχνά δεν εμφανίζει συμπτώματα. Ωστόσο, όταν αυτά εκδηλώνονται, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει:
- Έντονο πόνο (κολικός) επιγαστρικά και στο δε. τμήμα της κοιλιάς
- Δυσπεψία
- Δυσφορία
- Ναυτία
- Ανορεξία
- Τάση για εμετό
- Εφίδρωση
Η χολολιθίαση, επίσης, μπορεί να παρουσιάσει επιπλοκές, όπως είναι η χολοκυστίτιδα, η χολαγγειίτιδα και η παγκρεατίτιδα, οι οποίες εκδηλώνονται με:
- Έντονο πόνο (κολικός)
- Πυρετό με ρίγη
- Ίκτερο
- Αποχρωματισμό κοπράνων
- Έντονα σκουρόχρωμα ούρα
Πέτρες στη χολή: Πού εντοπίζεται ο πόνος;
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι χολόλιθοι (πέτρες) δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Εάν εμφανισθούν συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:
- Πόνος στην κοιλιά που εντοπίζεται στη δεξιά πλευρά ακριβώς κάτω από το θώρακα ή στο μέσο άνω τμήμα της κοιλιάς
- Ο πόνος στη χολή συνήθως είναι μεταγευματικός και πολλές φορές έχει προηγηθεί κάποιο λιπαρό γεύμα λίγες ώρες πιο μπροστά
- Πόνος στην πλάτη ή τον δεξιό ώμο
- Ναυτία και εμετός
Εάν γνωρίζετε ότι έχετε πέτρες στη χολή, αλλά δεν δημιουργούν συμπτώματα, τότε μάλλον δεν θα χρειαστείτε θεραπεία εφόσον το μέγεθός τους δεν είναι τέτοιο που να είναι επικίνδυνες να ενσφηνωθούν στα σωληνάκια της χολής.
Μέγεθος χολολίθων από 0,4-1,5 εκατοστά θεωρείται επικίνδυνο για απόφραξη στα σωληνάκια της χολής. Όταν οι πέτρες στη χολή προκαλούν συμπτώματα τότε θα πρέπει να υποβληθείτε σε αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή) διότι τα συμπτώματα υποτροπιάζουν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και είναι επικίνδυνο να δημιουργηθούν επιπλοκές
Πέτρες στη χολή: Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
- Ίκτερος, δηλαδή κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια
- Λοίμωξη και φλεγμονή (χολαγγειίτιδα, χολοκυστίτιδα)
- Ρήξη (δηλαδή σπάσιμο) της χοληδόχου κύστης και περιτονίτιδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο
- Παγκρεατίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του παγκρέατος (ενός οργάνου που παράγει ορμόνες και ουσίες που διασπούν τις τροφές)
Πέτρες στη χολή: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η διάγνωση για τη χολολιθίαση σε πολλές περιπτώσεις, όπου είναι ασυμπτωματική, γίνεται τυχαία, κατά τη διάρκεια διενέργειας υπερηχογραφήματος άνω κοιλίας.
Όταν ο ασθενής αισθάνεται έντονα συμπτώματα, τότε θα απευθυνθεί σε εξειδικευμένο ιατρό, ο οποίος θα κάνει την εκτίμηση μέσα από τη λήψη του ιατρικού ιστορικού και την κλινική εξέταση.
Σε συνδυασμό με τις απεικονιστικές εξετάσεις, θα δοθεί και η τελική διάγνωση για τη σοβαρότητα της πάθησης.
Πέτρες στη χολή: Ποιες είναι οι πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις;
Υπάρχουν σε γενικές γραμμές 3 επιλογές για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης:
- Καμία θεραπεία: Αφορά όσους δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, οι πέτρες στη χολή είναι τυχαίο εύρημα στο υπερηχογράφημα και έχουν μέγεθος που δεν μπορεί να προκαλέσει απόφραξη στα σωληνάκια της χολής (>1,5 εκατοστό).
- Χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση της χοληδόχου κύστης με τις πέτρες (χολοκυστεκτομή): Η χολή που παράγεται στο συκώτι συνεχίζει να είναι λιθογόνος και μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, δηλαδή συνεχίζει να δημιουργεί μικροσκοπικές πέτρες ή λάσπη και πιθανόν σε κάποια στιγμή στο μέλλον να εμφανισθούν άτυπα συμπτώματα εξαιτίας παρουσίας λάσπης στο σωληνάκι της χολής (χοληδόχο πόρο). Η πέψη δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα μετά τη χολοκυστεκτομή αλλά πιθανόν να παρατηρηθούν διαρροϊκές κενώσεις ή φούσκωμα για κάποιο διάστημα μετά το χειρουργείο. Αργότερα τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν.
- Φαρμακευτική θεραπεία: διάλυσης των χολολίθων χωρίς χειρουργική αντιμετώπιση (χολοκυστεκτομή). Η θεραπεία αυτή διαρκεί από αρκετούς μήνες έως χρόνια και δεν εξασφαλίζει ότι δεν θα ξαναδημιουργηθούν πέτρες μετά τη διακοπή της θεραπείας. Το ποσοστό υποτροπής μετά από φαρμακευτική θεραπεία είναι 50% στα επόμενα 5 χρόνια.
Ο γαστρεντερολόγος θα σας υποδείξει την κατάλληλη για την περίπτωσή σας θεραπεία ανάλογα με το μέγεθος της πέτρας που αποφράσσει ή δεν αποφράσει τα σωληνάκια (χοληφόρα) και ανάλογα με το αν υπάρχουν συμπτώματα ή όχι.
Συμβουλή:
Για να μειώσετε τις πιθανότητες να αποκτήσετε πέτρες στη χολή μπορείτε να ακολουθήσετε ένα υγιεινό διαιτολόγιο πλούσιο σε φυτικές ίνες, να διατηρείτε κανονικό σωματικό βάρος, εάν θέλετε να κάνετε δίαιτα για να χάσετε βάρος να φροντίσετε να μην χάσετε απότομα πολλά κιλά, και αν έχετε σακχαρώδη διαβήτη να τον κρατάτε ρυθμισμένο με την κατάλληλη αγωγή του διαβητολόγου.
Πέτρες στη χολή: Συμπώματα που σας δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τη χολή σας
Πόνος στην κοιλιακή χώρα
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα που προκαλούν οι πέτρες στη χολή είναι τα επεισόδια πόνου που παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις. Ο πόνος περιγράφεται συνήθως ως έντονος, επίμονος και ιδιαίτερα αισθητός μετά από ένα λιπαρό γεύμα. Εντοπίζεται κυρίως ψηλά και δεξιά στην κοιλιά, όμως συχνά «ακτινοβολεί» προς την πλάτη ή και τον ώμο.
Ναυτία και εμετός
Αν μια πέτρα σφηνώσει σε κάποιον από τους αγωγούς που μεταφέρουν το υγρό της χολής προκαλείται στο σημείο φλεγμονή και οίδημα, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται ένα αίσθημα ναυτίας που συχνά συνοδεύεται από τάση για εμετό.
Καούρα
Τα συμπτώματα της χολολιθίασης μπορεί να «μιμούνται» αυτά της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (καούρα, κράμπες στην κοιλιά κ.ά.), επομένως επιβάλλεται η επίσκεψη στον γιατρό για ορθή αξιολόγηση και διάγνωση. Όταν η καούρα και οι κοιλιακές κράμπες εμφανίζονται ξανά και ξανά μετά από το φαγητό –και δεν ανακουφίζονται με τη σωματική δραστηριότητα ή την ξεκούραση– ενδεχομένως δείχνουν ότι μια πέτρα έχει μπλοκάρει την έξοδο της χοληδόχου κύστης.
Ίκτερος
Όταν μια πέτρα φράζει κάποιο χοληφόρο αγγείο, δηλαδή κάποιον από τους αγωγούς μέσω των οποίων η χολή περνά στο λεπτό έντερο, συσσωρεύεται στη χοληδόχο κύστη χολερυθρίνη, μια ουσία με κίτρινο χρώμα. Η συσσώρευση χολερυθρίνης προσδίδει στο δέρμα και στο λευκό μέρος των ματιών κιτρινωπή απόχρωση, κατάσταση γνωστή ως ίκτερος.
Σκουρόχρωμα ούρα, ανοιχτόχρωμα κόπρανα
Η διάσπαση της χολερυθρίνης κατά τη διαδικασία της πέψης είναι αυτή που προσδίδει στα ούρα το χαρακτηριστικό κίτρινο και στα κόπρανα το καφέ χρώμα τους. Μια απόφραξη των χοληφόρων αγγείων και κατ’ επέκταση η συσσώρευση χολερυθρίνης οδηγούν συχνά σε αλλοίωση του χρώματος τόσο των ούρων όσο και των κοπράνων.
Πυρετός, ρίγη, ταχυπαλμία
Τα συμπτώματα αυτά –ειδικά αν συνδυάζονται με τον επίμονο πόνο στην κοιλιά– δείχνουν ότι υπάρχει σοβαρή απόφραξη στη χοληδόχο κύστη και επακόλουθη λοίμωξη. Η λοίμωξη αποτελεί επείγουσα κατάσταση, γι’ αυτό και επιβάλλεται άμεση ιατρική παρέμβαση.