Το πολλαπλούν μυέλωμα είναι ένας απειλητικός για τη ζωή και ανίατος καρκίνος των πλασματοκυττάρων, ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων στο μυελό των οστών που παράγουν αντισώματα και βοηθούν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων.

Πόσο συχνό είναι το πολλαπλούν μυέλωμα;

Το πολλαπλούν μυέλωμα είναι η δεύτερη πιο συχνή μορφή κακοήθους καρκίνου του νωτιαίου μυελού και ανήκει στα στην ομάδα των μη Hodgkin λεμφωμάτων. Είναι μια σχετικά σπάνια μορφή καρκίνου που ευθύνεται για περίπου το ένα τοις εκατό όλων των καρκίνων και για περίπου το δύο τοις εκατό του συνόλου των θανάτων από καρκίνο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μητρώων Καρκίνου, κάθε έτος εμφανίζονται 21.420 νέα περιστατικά πολλαπλού μυελώματος στην Ευρώπη, ενώ οι θάνατοι από αυτήν την ασθένεια είναι περίπου 15.000. Εκτιμάται ότι 60.000 άτομα στην Ευρώπη πάσχουν επί του παρόντος από αυτήν την ασθένεια (UICC).

Ποιες ομάδες ατόμων επηρεάζονται συχνότερα;

Οι περισσότεροι ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα είναι άνω των 60 ετών. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πιθανότητα νόσησης από αυτήν τη μορφή καρκίνου αυξάνεται με την ηλικία. Εντούτοις, πολλά άτομα νεότερης ηλικίας πάσχουν επίσης από πολλαπλό μυέλωμα.

Υπάρχει θεραπεία για το πολλαπλούν μυέλωμα;

Με το πολλαπλό μυέλωμα, η μόνιμη ίαση είναι δυνατή μόνο σε περιπτώσεις τοπικής εμφάνισης (μονήρες πολλαπλό μυέλωμα) και, στους νεότερους ασθενείς, μετά από αλλογενή μεταμόσχευση μυελού των οστών (από κάποιο άλλο άτομο). Εκτός αυτού, το πολλαπλό μυέλωμα δεν είναι ιάσιμο με τις υπάρχουσες μεθόδους θεραπείας. Στόχος της θεραπείας είναι συνεπώς η παράταση της ζωής και η βελτιστοποίηση της ποιότητάς της.

Ποιο είναι το προσδόκιμο της ζωής των ατόμων με πολλαπλούν μυέλωμα;

Ο μέσος όρος του προσδόκιμου της ζωής από τη στιγμή της διάγνωσης αναφέρεται συχνά από πέντε έως ὀκτώ χρόνια. Ωστόσο, αυτές είναι μόνο οι μέσες τιμές και το προσδόκιμο της ζωής μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερο. Σύμφωνα με μια μελέτη του Ευρωπαϊκού Μητρώου Καρκίνου (2002), μόνο το εν τρίτο του συνόλου των ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα ζει παραπάνω από πέντε χρόνια.

Η ασθένεια είναι μεταδοτική ή κληρονομική;

Το πολλαπλούν μυέλωμα δεν είναι μεταδοτικό.

Παρόλο που οι συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς, αδελφοί και αδελφές) των ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας, αυτή δεν είναι μια κληρονομική ασθένεια υπό τη στενότερη έννοια.

Πολλαπλούν μυέλωμα: Ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση του;

Τα ακριβή αίτια του πολλαπλούς μυελώματος είναι άγνωστα. Έχουν ταυτοποιηθεί οι ακόλουθοι παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου:

• Ηλικία: Το πολλαπλούν μυέλωμα τυπικά προσβάλει άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω,  και σε πολύ λίγες περιπτώσεις άτομα κάτω των 40 ετών.
• Φυλή: Το πολλαπλούν μυέλωμα είναι πλέον κοινό σε Αφρο-αμερικανούς και σπάνιο σε Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής. Η αιτία της διαφοράς δεν είναι γνωστή.
• Φύλο: Οι γυναίκες έχουν ελαφρώς λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πολλαπλούν μυέλωμα συγκριτικά με τους άντρες.
• Περιβάλλον: Οι επιστήμονες ερευνούν εάν η έκθεση σε συγκεκριμένους χημικούς παράγοντες ή ακτινοβολία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης πολλαπλού μυελώματος.
• Οικογενειακό ιστορικό: Μελέτες έχουν αποδείξει ότι ένα άτομο είναι πιθανό να διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης πολλαπλού μυελώματος εάν κάποιος συγγενής του έχει προσβληθεί από τη νόσο.

Πολλαπλούν μυέλωμα: Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;

Το πολλαπλούν μυέλωμα μπορεί να ανιχνευθεί κατά τη διάρκεια μιας αιματολογικής εξέτασης ρουτίνας, ωστόσο το πιθανότερο είναι να διαγνωσθεί μόνο μετά από ακτινογραφίες οστών λόγω καταγμάτων ή γιατί οι ασθενείς παρουσιάζουν άλλα συμπτώματα.

Τα συμπτώματα είναι δυνατό να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Ορισμένοι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν συμπτώματα κατά τη διάρκεια των πρώιμων σταδίων της νόσου. Κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στα οστά, συχνά στην πλάτη ή στα πλευρά
• Οστική βλάβη, συμπεριλαμβανομένων καταγμάτων και/ή λέπτυνσης των οστών
• Κόπωση
• Συχνές λοιμώξεις και πυρετό
• Απώλεια βάρους
• Ναυτία ή δυσκοιλιότητα
• Συχνοουρία

Πολλαπλούν μυέλωμα: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση του πολλαπλού μυελώματος καθορίζεται από τα αποτελέσματα των παρακάτω εξετάσεων:

• Αιματολογικές εξετάσεις για τον προσδιορισμό του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων, καθώς και των επιπέδων της ολικής πρωτεΐνης, της κρεατινίνης και του ασβεστίου.
• Εξετάσεις ούρων για τον έλεγχο ύπαρξης συγκεκριμένου τύπου πρωτεΐνης στα ούρα.
• Μαγνητική τομογραφία ή ακτινογραφίες για τον έλεγχο πιθανής λέπτυνσης των οστών ή καταγμάτων.
• Αναρρόφηση μυελού των οστών ή βιοψία για τον προσδιορισμό του ποσοστού των μυελωματικών κυττάρων στον μυελό, καθώς και άλλων γενετικών ανωμαλιών.

Πολλαπλούν μυέλωμα: Πώς αντιμετωπίζεται, ποιες είναι οι θεραπευτικές προσεγγίσεις;

Προς το παρόν δεν υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για το πολλαπλούν μυέλωμα. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν χαμηλό φορτίο της νόσου και συνεπώς, δεν χρειάζονται άμεση θεραπεία, ωστόσο, εν καιρώ, στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπεία θα είναι απαραίτητη. Ασθενείς με ενεργό πολλαπλούν μυέλωμα έχουν ανάγκη άμεσης θεραπείας.

Οι διαθέσιμες θεραπείες για το πολλαπλούν μυέλωμα περιλαμβάνουν:

• Χημειοθεραπεία και κορτικοστεροειδή, σε συνδυασμό ή χωριστά, για την καταστροφή των μυελωματικών κυττάρων.
• Βιολογική θεραπεία με χρήση πρωτεϊνών που βρίσκονται στον ανθρώπινο οργανισμό για την καταπολέμηση της νόσου.
• Διφωσφονικά για την πρόληψη περαιτέρω οστικής βλάβης.
• Υψηλή δόση χημειοθεραπείας με μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων.
• Ακτινοβολία για την αντιμετώπιση της οστικής βλάβης που προκλήθηκε από το μυέλωμα και η οποία δεν έχει ανταποκριθεί σε άλλου είδους θεραπεία.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλονται σε θεραπεία για πολλαπλούν μυέλωμα τελικά παρουσιάζουν υποτροπή της νόσου. Ορισμένοι ασθενείς γίνονται ανθεκτικοί στην αγωγή, το οποίο σημαίνει ότι σταματούν να ανταποκρίνονται σε αυτήν και εξακολουθούν να έχουν μυελωματικά κύτταρα στο μυελό των οστών τους. Όταν οι ασθενείς γίνονται ανθεκτικοί, χρειάζονται νέες θεραπευτικές επιλογές ή θεραπείες που βοηθούν την επανευαισθητοποίησή τους σε παλιότερες θεραπευτικές αγωγές. Ορισμένοι από αυτούς τους ασθενείς δεν ανταποκρίνονται ούτε σε αυτές τις θεραπείες, γνωστές ως θεραπείες διάσωσης, ή παρουσιάζουν εξέλιξη της νόσου, συχνά μέσα σε διάστημα 2 μηνών από την τελευταία θεραπεία.

Η διάμεση επιβίωση για ασθενείς με υποτροπιάζον ή ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα κυμαίνεται από έξι έως εννέα μήνες, ενώ η ανταπόκριση στη θεραπεία διαρκεί για μικρό χρονικό διάστημα. Έτσι, υπάρχει μια επιτακτική ανάγκη σε αυτούς τους πληθυσμούς ασθενών για θεραπείες που βελτιώνουν τη συνολική επιβίωση και εξασφαλίζουν διαρκή έλεγχο της νόσου και ανακούφιση από τα συμπτώματα.

Πρόσφατες εξελίξεις στο πολλαπλούν μυέλωμα έχουν εξασφαλίσει περισσότερες θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς αυτούς. Μέσα από συνεχιζόμενες ερευνητικές προσπάθειες, βρίσκονται υπό ανάπτυξη καινοτόμες θεραπείες για την αντιμετώπιση αυτού του απειλητικού για τη ζωή, ανίατου καρκίνου.