Ψείρες: Ο αόρατος εχθρός για τα μαλλιά μας

Μικροσκοπικοί εχθροί που εισβάλουν στο τριχωτό του κεφαλιού και προκαλούν αρκετά μεγάλη αναστάτωση  στην οικογένεια βασανίζοντας  περισσότερο τα παιδιά μας. Είναι έντομα χωρίς φτερά και με έξι πόδια. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν μπορούν να πετάξουν για να μεταφερθούν από κεφάλι σε κεφάλι παρά μόνο με άμεση επαφή. Είναι διαφανές με μήκος 3-4 εκατοστά και λόγω του ότι τρέφονται με αίμα προκαλούν ερεθισμό στο δέρμα, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονος κνησμός.

Κατά τη διάρκεια της ζωής της θηλυκής ψείρας που είναι 40 μέρες, μπορεί να γεννήσει έως και 10 φορές ημερησίως αυγά. Αυτά τα αυγά προσκολλώνται στις τρίχες και σε 8 με 10 μέρες γεννιούνται οι γνωστές σε όλους κόνιδες. Τόσο οι ψείρες όσο και οι κόνιδες δε μπορούν να επιβιώσουν μακριά από το τριχωτό της κεφαλής για περισσότερο από 24 ώρες, γιατί αφυδατώνονται και πεθαίνουν.Η ενήλικη θηλυκή ψείρα είναι ένα γκρι-άσπρο έντομο μήκους 3-4 χιλιοστών. Το αρσενικό είναι ελαφρά μικρότερο. Οι δαγκάνες στα πόδια τους είναι προσαρμοσμένες έτσι ώστε να προσκολλώνται στις τρίχες.

Η κατάλληλη θερμοκρασία για την εκκόλαψη τους δεν είναι  μικρότερη από 31°C, γι’ αυτό και τα αυγά προσκολλώνται στις τρίχες κοντά στο δέρμα (γι’ αυτό και το κούρεμα με την «ψιλή», απομακρύνει τις ψείρες και τις κόνιδες, όχι όμως και τα αυγά). Όταν εκκολαφτεί ή νύμφη και βγει από το αυγό, το άδειο κέλυφος που λέγεται κόνιδα είναι άσπρη στο χρώμα, και φαίνεται πιο εύκολα από τα αυγά που έχουν το χρώμα του δέρματος και βρίσκονται σε επαφή με το δέρμα.

Επειδή η ψείρα τρέφεται με ανθρώπινο αίμα αν η θερμοκρασία στο περιβάλλον ανέβει (πχ. όταν το άτομο έχει πυρετό) ή κατέβει (πχ. θάνατος), τότε η ψείρα θα φύγει προς αναζήτηση νέου ξενιστή. Γι’ αυτό και οι ειδικοί συστήνουν τη συχνή χρήση θερμού αέρα με το πιστολάκι κατά το στέγνωμα των μαλλιών μετά το λούσιμο.

Τον άνθρωπο προσβάλλουν 2 είδη ψείρας  φθείρα του ανθρώπου (που διακρίνεται σε φθείρα του τριχωτού και τη φθείρα του σώματος) και η φθείρα του εφηβαίου.

Ψείρες: Τρόποι μετάδοσης

Οι ψείρες συνήθως μεταδίδονται με την άμεση προσωπική επαφή και την ανταλλαγή ρούχων.Το σχολείο, οι πετσέτες, οι χτένες και οι βούρτσες που μοιραζόμαστε διευκολύνουν τη μετάδοση της ψείρας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ψείρες πρώτα εξαπλώνονται και αργότερα αρχίζουν τα δίνουν τα πρώτα συμπτώματα, που είναι η έντονη φαγούρα.

Οι ψείρες είναι δύσκολο να εντοπιστούν, καθώς μόλις αισθανθούν κίνηση κρύβονται. Οι κόνιδες (υπολείμματα των αυγών των ψειρών) εντοπίζονται ευκολότερα μιας και έχουν ένα άσπρο ή γκριζόασπρο χρώμα.

Οι ψείρες  προσβάλλουν συχνότερα τα παιδιά ηλικίας 3-12 ετών αν και  είναι πιθανόν να προσβληθούν και μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά και ενήλικες.

Ψείρες: Τρόποι απομάκρυνσης

  1. Ένα μεταλλικό χτενάκι βοηθάει να ξετρυπώνετε τα παράσιτα και να ξεκολλάτε τις κόνιδες. Υπάρχουν όμως και μια σειρά από ειδικά προϊόντα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά σε παιδιά. Καλό είναι να γίνεται μια επαναληπτική-προληπτική θεραπεία 7 ημέρες μετά την πρώτη, ώστε να σκοτωθούν και τα τελευταία παράσιτα που βρίσκονταν μέσα σε αβγά και έχουν εκκολαφθεί.
  2. Επειδή οι κόνιδες ανοίγουν κάθε επτά ημέρες, εάν μετά την πρώτη θεραπεία έχουν επιβιώσει κάποιες, θα τις καταπολεμήσετε ώστε να απαλλαγείτε οριστικά από το πρόβλημα.
  3. Αν θέλετε, εφαρμόστε ελαιόλαδο στο κεφάλι, καθώς, σύμφωνα με ειδικούς, ίσως να «πνίγουν» τις κόνιδες. Στη συνέχεια, απομακρύνετε με μία χτένα τα αυγά που αποκολλήθηκαν.
  4. Απολυμάνετε τα σεντόνια και τα προσωπικά σας αντικείμενα, όπως χτένες και καπέλα, σε υψηλή θερμοκρασία.
  5. Καθαρίστε στρώματα και χαλιά με ατμό.
  6. Κατά το διάστημα της θεραπείας, αποφεύγετε τη στενή συναναστροφή με άλλα άτομα.
  7. Η προληπτική αγωγή είναι απαραίτητη ώστε να μην ξαναεμφανιστούν στο σχολείο.

Ψείρες: Θεραπεία  

Τα πιο πολλά φαρμακευτικά υγρά (malathion, carbaryl) πρέπει να παραμένουν 12 ώρες στο τριχωτό πριν γίνει το λούσιμο και επειδή τα φάρμακα αυτά καταστρέφονται από τη ζέστη, ο ζεστός αέρας με πιστολάκι απαγορεύεται. Βασικό στάδιο στην αντιμετώπιση είναι η επανάληψη της εφαρμογής της αντιφθειρικής αγωγής μετά απο 9-10 μέρες.Το χρονικό αυτό διάστημα έχει να κάνει με τον κύκλο ζωής της ψείρας. Την πρώτη φορά σκοτώνονται όλες οι ζωντανές ψείρες, ενώ τη δεύτερη φορά σκοτώνονται οι νεαρές ψείρες που εκκολάφθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου των δέκα ημερών. Τη στιγμή αυτή οι νεαρές ψείρες δεν είναι αρκετά ώριμες για να γεννήσουν και εναποθέσουν αυγά και έτσι επιτυγχάνουμε οριστική αντιμετώπιση.

Αποτελεσματικά είναι επίσης τα αντιφθειρικά τύπου πυρεθρινών που είναι φυσικά εντομοκτόνα που βγαίνουν από τα χρυσάνθεμα. Το συνθετικό επίσης permethrin έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στη θεραπεία. Αντιφθειρική δράση έχει και το αντιβιοτικό cotrimoxazole που όταν βρεθεί στο στομάχι της φθείρας, σκοτώνει απαραίτητα για τη ζωή της φθείρας «συμβιωτικά» βακτήρια. Τα βακτήρια αυτά είναι ουσιώδη για τη σύνθεση των βιταμινών Β που είναι απαραίτητες για την επιβίωση της φθείρας.

Οι κόνιδες απομακρύνονται με συχνό λούσιμο, με ειδικές χτένες ή απλές χτένες με βαμβάκι βουτηγμένο στο ξύδι. Θεωρείται ότι είναι πιο σημαντική εργασία από τη θεραπεία, και απαιτεί πολλή …υπομονή : Μπορεί να χρειαστούν πολλές ώρες κάθε βράδυ για να καθαρίσουν καλά οι τρίχες.