Τα στοματικά έλκη είναι επίπονες πληγές με στρογγυλό ή οβάλ σχήμα που εμφανίζονται στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας, στην πλειονότητα των περιπτώσεων επάνω στο μάγουλο ή τα χείλη.

Έχουν συνήθως λευκό, κοκκινωπό, κιτρινωπό ή γκρίζο χρώμα και στο περίγραμμά τους εκδηλώνεται φλεγμονή, δηλαδή κοκκίνισμα και πρήξιμο.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Βρετανικής Υπηρεσίας Υγείας, τα στοματικά έλκη προκαλούν έντονη δυσφορία –ιδιαίτερα όταν τρώμε, πίνουμε ή βουρτσίζουμε τα δόντια μας– συνήθως όμως είναι ακίνδυνα.

Τα στοματικά έλκη συχνά υποχωρούν από μόνα τους εντός δύο εβδομάδων.

Στοματικά έλκη: Γιατί εμφανίζονται

Τα περισσότερα στοματικά έλκη είναι απλός έρπης, στοματική άφθα ή άλλος ερεθισμός που προκαλείται από:

• Ένα αιχμηρό ή σπασμένο δόντι ή οδοντοστοιχία με κακή εφαρμογή
• Δάγκωμα του μάγουλου, της γλώσσας ή του χείλους
• Κάψιμο του στόματος από καυτό φαγητό ή ποτό
• Σιδεράκια
• Μάσημα καπνού

Ο απλός έρπης προκαλείται από τον ιό του απλού έρπητα, και είναι ιδιαιτέρως μεταδοτικός. Συνήθως, θα έχετε ευαισθησία, φαγούρα ή αίσθημα καύσου, πριν την εμφάνιση του έλκους. Ο απλός έρπης συνήθως ξεκινά ως φουσκάλα, που στη συνέχεια σχηματίζει κρούστα.

Ο ιός του έρπητα μπορεί να ζήσει εκτός του σώματος για πολλά χρόνια. Εμφανίζεται μόνο ως στοματικό έλκος όταν κάτι τον ενεργοποιεί, όπως:

• Μια άλλη νόσος, ιδιαίτερα εάν υπάρχει πυρετός
• Ορμονικές μεταβολές (όπως η εμμηνόρροια)
• Στρες
• Έκθεση στον ήλιο

Τα στοματικά έλκη ΔΕΝ είναι μεταδοτικά. Μπορεί να εμφανιστούν ως ένα μοναδικό ωχρό ή κίτρινο έλκος με κόκκινο περίγραμμα ή ως συνάθροιση τέτοιων ελκών. Το αίτιο των στοματικών ελκών δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά μπορεί να σχετίζεται με:

Στοματικά έλκη: Πώς θα καταλάβω ότι έχω;

Τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να δείχνουν ότι έχετε στοματικά έλκη:

• Στοματίτιδα: μικρά άσπρα οιδήματα που περιβάλλονται από κόκκινους κύκλους. Δεν είναι μεταδοτικά, αλλά συχνά συγχέονται με τα ψυχρά έλκη, τα οποία οφείλονται στον έρπητα, που είναι μεταδοτικός ιός. Η στοματίτιδα εμφανίζεται μέσα στο στόμα ενώ τα ψυχρά έλκη έξω από το στόμα. Η στοματίτιδα μπορεί να επανεμφανίζεται, κατά διαστήματα, με οιδήματα μικρά, μεγάλα ή συρρέοντα (σε ομάδες). Είναι μια συνήθης μόλυνση και εμφανίζεται συχνά. Η αιτία που την προκαλεί δεν έχει εντοπιστεί. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ενδεχόμενες αιτίες μπορεί να είναι ορισμένα προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα, κάποιοι ιοί ή βακτηρίδια. Το άγχος, τα ψυχικά τραύματα, οι αλλεργίες, το κάπνισμα, η έλλειψη σιδήρου ή άλλων βιταμινών καθώς και η κληρονομικότητα, μπορεί να κάνουν ευάλωτο κάποιον σε αυτού του είδους τη μόλυνση.
• Τα ψυχρά έλκη: ονομάζονται και πυρετικά εξανθήματα ή έρπης. Είναι ομάδες από φυσαλίδες, γεμάτες υγρό, πονάνε και συνήθως εμφανίζονται κάτω από τη μύτη, στα χείλη (επιχείλιος έρπης) ή στο πηγούνι. Τα προκαλεί ένας τύπος ιού του έρπητα και είναι εξαιρετικά μεταδοτικά. Τα παιδιά είναι πολύ ευάλωτα στον ιό αυτό, στα οποία εμφανίζεται πολλές φορές χωρίς συμπτώματα και συγχέεται με κρυολόγημα ή γρίπη. Εάν κάποιος μολυνθεί για πρώτη φορά, ο ιός μένει στο σώμα και κατά διαστήματα επιτίθεται, αλλά σε ορισμένους ανθρώπους παραμένει ανενεργός.
• Λευκοπλακία: συμπαγείς, ασπριδερές κηλίδες που εμφανίζονται στην εσωτερική πλευρά του μάγουλου, στα ούλα ή στη γλώσα. Συνδέεται συνήθως με το κάπνισμα, αλλά και με άλλες αιτίες, όπως κάποιο σπασμένο δόντι, μια οδοντοστοιχία που δεν εφαρμόζει καλά ή κάποιος τραυματισμός στο εσωτερικό του μάγουλου κατά το μάσημα. Επειδή ένα 5% των περιπτώσεων της λευκοπλακίας, εξελίσσονται σε καρκίνο, ο γιατρός σας πρέπει να κάνει βιοψία. Πολλές φορές θεραπεύεται εάν σταματήσουμε το κάπνισμα.
• Μυκητίαση: μόλυνση που προκαλείται από τον μύκητα candida albicans. Μπορείτε να την αναγνωρίσετε από τις κιτρινωπές ή κόκκινες κηλίδες που εμφανίζονται στις υγρές περιοχές του στόματος και προκαλούν πόνο. Η μυκητίαση είναι συνηθισμένη μόλυνση σε όσους φοράνε τεχνητές οδοντοστοιχίες, στα νεογέννητα, στους εξασθενισμένους από κάποια αρρώστια και σε όσους το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν λειτουργεί κανονικά. Ευάλωτοι είναι και όσοι έχουν ξηροστομία ή έχουν πάρει πρόσφατα αντιβίωση.

Στοματικά έλκη: Πώς θεραπεύονται;

Οι θεραπείες ποικίλουν, ανάλογα με την περίπτωση. Για τις συνηθισμένες περιπτώσεις που περιγράφονται παραπάνω, η θεραπευτική αγωγή είναι η εξής:

• Στοματίτιδα: επουλώνεται σε 7 έως 10 ημέρες, αν και είναι πιθανή η περιοδική επανεμφάνισή της. Κάποιες κοινές αλοιφές και παυσίπονα μπορεί να σας ανακουφίσουν. Ένα μικροβιοκτόνο στοματικό διάλυμα μπορεί να μειώσει τον ερεθισμό, αλλά αν η περίπτωση είναι επίμονη, ίσως χρειαστεί αντιβίωση για να αποκλειστεί η επέκταση της μόλυνσης (επιμόλυνση).
• Ψυχρά Έλκη: οι φυσαλίδες συνήθως επουλώνονται σε μια εβδομάδα. Επειδή οι μολύνσεις από τον ιό του έρπητα δεν εξουδετερώνονται, οι φυσαλίδες μπορεί να επανεμφανιστούν σε περιόδους συναισθηματικής έντασης, κατά την έκθεση στον ήλιο, σε συνδυασμό με αλλεργίες ή πυρετό. Κάποια κοινά τοπικά αναισθητικά μπορεί να σας ανακουφίσουν και επίσης ο οδοντίατρός σας μπορεί να σας συστήσει μια φαρμακευτική αγωγή που περιορίζει τις ιογενείς μολύνσεις.
• Λευκοπλακία: η θεραπεία αρχίσει με την εξουδετέρωση των αιτίων που την προκαλούν. Για ορισμένους ασθενείς αυτό σημαίνει να σταματήσουν το τσιγάρο, για άλλους να απαλλαγούν από τις τεχνητές οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν καλά. Ο οδοντίατρός σας θα χειριστεί την περίπτωσή σας ελέγχοντας κατά διαστήματα τα οιδήματα και ανάλογα με τη μορφή και την έντασή τους.

Η Μυκητίαση θεραπεύεται με τον έλεγχο των αιτίων που την προκαλούν.

1. Ο καθαρισμός των τεχνητών οδοντοστοιχιών παίζει μεγάλο ρόλο στην πρόληψη μολύνσεων που είναι σχετικές με αυτές. Είναι χρήσιμο επίσης να τις βγάζετε τη νύχτα.

2. Εάν η μόλυνση προέρχεται από αντιβιοτικά ή αντισυλληπτικά, θα ήταν καλό να περιορίσετε τις δόσεις ή να αλλάξετε φάρμακα.

3. Τα υποκατάστατα του σάλιου βοηθάνε στις περιπτώσεις ξηροστομίας.

4. Αν η μόλυνση είναι αναπόφευκτη ή ανίατη, μπορείτε να πάρετε μυκητιοκτόνα φάρμακα.

5. Η σχολαστική στοματική υγιεινή είναι η καλύτερη πρόληψη.