Αυτό είναι το ιδανικό ύψος για το παιδί: Ένα από τα θέματα που απασχολεί τους περισσότερους γονείς είναι το ύψος και γενικότερα η υγιής και φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών τους.
Μολονότι, δεν είναι δυνατόν να προβλέπει κανείς το ύψος με μαθηματική ακρίβεια, υπάρχουν ορισμένες εκτιμήσεις, για το “ιδανικό ύψος” που πρέπει να έχει κάθε παιδί ανάλογα με το φύλο και την ηλικία του.
Το ανώτερο ύψος στο οποίο φτάνει κάθε άνθρωπος αποτελεί συνάρτηση τριών παραγόντων: γονιδίων, διατροφής και γενικής κατάστασης της υγείας του.
H άσκηση επίσης βοηθά να φθάσει το παιδί στο μέγιστο δυνατό ύψος που μπορεί να πάρει από τη φύση του, καθώς αυξάνει το μεταβολισμό και τη ροή του αίματος στον οργανισμό, από όπου μεταφέρονται τα θρεπτικά συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για την επιμήκυνση των οστών του.
Έχει παρατηρηθεί ότι αποκτούμε περίπου το μισό από το ύψος που έχουμε ως ενήλικες, μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Το ύψος κατά τη γέννηση, δεν προβλέπει το τελικό ύψος του ανθρώπου.
Από την ηλικία των 2 ετών έως την εφηβεία υπάρχει αργή, σταθερή ανάπτυξη, περίπου 6,3 εκατοστών το έτος.
Καθώς κάποιος μπαίνει στην εφηβεία, είναι συνήθης μια ανάπτυξη 7,6 έως 12,7 εκατοστών το χρόνο. Στις ηλικίες 40-50, το ύψος αρχίζει αργά να μειώνεται, ακόμα και σε υγιείς ενήλικες.
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Ποιο είναι το μέσο ύψος ανά ηλικία για τα κορίτσια;
| Ηλικία | Ύψος σε Εκατοστά |
| 1-12 μήνες | 53,8 – 74,1 |
| 12-24 μήνες | 74,1 – 85,5 |
| 3 έτη | 94 |
| 4 έτη | 100,3 |
| 5 έτη | 107,9 |
| 6 έτη | 115,5 |
| 7 έτη | 121,1 |
| 8 έτη | 128,2 |
| 9 έτη | 133,3 |
| 10 έτη | 138,4 |
| 11 έτη | 144 |
| 12 έτη | 149,8 |
| 13 έτη | 156,7 |
| 14 έτη | 158,7 |
| 15 έτη | 159,7 |
| 16 έτη | 162,5 |
| 17 έτη | 162,5 |
| 18 έτη | 163 |
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Ποιο είναι το μέσο ύψος ανά ηλικία για τα αγόρια;
| Ηλικία | Ύψος σε Εκατοστά |
| 1-12 μήνες | 54,8 – 75,7 |
| 12-24 μήνες | 75,7 – 86,8 |
| 3 | 95,2 |
| 4 | 102,3 |
| 5 | 109,2 |
| 6 | 115,5 |
| 7 | 121,9 |
| 8 | 128 |
| 9 | 133,3 |
| 10 | 138,4 |
| 11 | 143,5 |
| 12 | 149,1 |
| 13 | 156,2 |
| 14 | 163,8 |
| 15 | 170,1 |
| 16 | 173,4 |
| 17 | 175,2 |
| 18 | 175,7 |
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Υπάρχει τρόπος να υπολογίσω το τελικό ύψος του παιδιού μου;
Το αναμενόμενο τελικό ύψος ενός παιδιού είναι κυρίως γενετικά καθορισμένο και εξαρτάται από το ύψος των γονιών. Ένας γρήγορος αδρός υπολογισμός που θα μπορούσατε να κάνετε για να υπολογίσετε το γενετικά καθορισμένο ύψος-στόχος του παιδιού σας είναι:
- Όσον αφορά τα αγόρια: Προσθέτουμε το ύψος του πατέρα με το ύψος της μητέρας, διαιρούμε δια 2 και προσθέτουμε 6,5 εκατοστά.
- Όσον αφορά τα κορίτσια: Προσθέτουμε το ύψος του πατέρα με το ύψος της μητέρας, διαιρούμε δια 2 και αφαιρούμε 6,5 εκατοστά.
Για την πρόβλεψη του τελικού αναστήματος μπορεί να γίνει ακτινογραφία στο καρπό για υπολογισμό της οστικής ηλικίας με βάση πρότυπους πίνακες ελέγχοντας την ωρίμανση του σκελετού.
Στο τελικό ανάστηματον κύριο λόγο έχει η οστική ηλικία (αφορά την ωριμότητα των οστών) και όχι η χρονολογική (δηλαδή πόσο χρονών είναι το παιδί).
Αν δηλαδή η οστική ηλικία είναι μικρότερη της χρονολογικής ηλικίας σημαίνει ότι το παιδί έχει περισσότερα περιθώρια να ψηλώσει.
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο
Διατροφή
Η διατροφή είναι πολύ σημαντική για να μπορέσει το παιδί να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό του και να μην επιβραδυνθεί ο οστικός ρυθμός ανάπτυξης.
Η βιταμίνη D ο φώσφορος και το ασβέστιο είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την οστεογένεση και θα πρέπει η διατροφή του παιδιού να είναι πλούσια σε αυτά τα στοιχεία – επίσης η έλλειψη ιωδίου και ψευδαργύρου μπορούν να είναι η αιτία για ένα ανάστημα χαμηλότερο του αναμενόμενου.
Διάρκεια και ποιότητα ύπνου
Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει και αυτή αρνητικά την ανάπτυξη του παιδιού και αυτό γιατί η έκκριση της αυξητικής ορμόνης (η οποία ελέγχει το ρυθμό ανάπτυξης) δεν είναι ίσα κατανεμημένη στο 24ωρο – εκκρίνεται περισσότερο κατά την διάρκεια του ύπνου παρά την ώρα που το παιδί είναι ξύπνιο.
Οι βασικές ανάγκες σε ύπνο ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία:
- Τα νεογέννητα χρειάζονται περίπου 20 ώρες ύπνου την ημέρα
- Σε ηλικία 2 – 6 μηνών χρειάζονται 15-18 ώρες
- Σε ηλικία 18 μηνών – 3 ετών χρειάζονται 12-13 ώρες
- Σε ηλικία 3 – 7 ετών χρειάζονται 11-12 ώρες ύπνου
Εάν ωστόσο το παιδί αναπτύσσεται κανονικά παρά το γεγονός ότι κοιμάται λιγότερο από τους προαναφερθέντες χρόνους δεν έχει νόημα να το πιέσουμε να κοιμάται περισσότερο.
Αθλητική δραστηριότητα
Η άθληση αυξάνει την ροή του αίματος στα οστά, βελτιώνει την θρέψη, επιταχύνει την οστική ανάπτυξη και αυξάνει την οστική πυκνότητα.
Είναι καλό, από την βρεφική ηλικία, να παρακινούμε τα παιδιά να κινούνται, να μπουσουλάνε, μετά να περπατούν, να τρέχουν, να σκαρφαλώνουν. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να στέκονται όρθια πολύ ώρα ή να είναι καθιστά πολύ ώρα αντίστοιχα.
Η καθημερινή παρακίνηση στα παιδιά για άσκηση και κίνηση είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για να βελτιώσουμε την φυσική τους κατάσταση και να τα βοηθήσουμε να ψηλώσουν έως τα γενετικά προκαθορισμένα όρια.
Η άσκηση επίσης βοηθά το μυϊκό σύστημα να δυναμώσει ώστε να είναι σε θέση να υποστηρίξει τον αυξανόμενο σκελετό και να διατηρήσει το παιδί σε όλες τις ηλικίες στο επιθυμητό βάρος σε σχέση με το ύψος του αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο και άλλες ασθένειες που συνδέονται με την παχυσαρκία.
Χρόνιες ασθένειες
Οι οξείες ασθένειες επηρεάζουν συνήθως μόνο το σωματικό βάρος του παιδιού αλλά οι χρόνιες μπορούν να επηρεάσουν και το ύψος.
Τέτοιες ασθένειες είναι το σύνδρομο Turner (γενετική διαταραχή), ασθένειες του ενδοκρινολογικού συστήματος (με υπερέκκριση ή μειωμένη έκκριση ορισμένων ορμονών), ο γιγαντισμός, κλπ.
Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση γίνεται από τον παιδίατρο / παιδοενδοκρινολόγο. Επίσης η χορήγηση κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα φαίνεται να επιδρά αρνητικά στον οστικό μεταβολισμό και κατ’ επέκταση στη διαμόρφωση του τελικού ύψους του παιδιού.
Φύλο
Το φύλο παίζει καθοριστικό ρόλο στο ύψος που θα έχει το παιδί στην ενηλικίωση και στις περισσότερες περιπτώσεις ένα αγόρι θα είναι ψηλότερο από ένα κορίτσι με τις ίδιες γενετικές καταβολές.
Ο γενικός κανόνας είναι ότι το κορίτσι θα ξεπεράσει το ύψος της μητέρας του εάν ο πατέρας είναι σημαντικά ψηλότερος από αυτήν και το αγόρι θα είναι το ίδιο ή λίγο κοντύτερο από τον πατέρα του εάν η μητέρα είναι σημαντικά πιο κοντή.
Για σιγουριά θα πρέπει κανείς να συμπεριλάβει στους υπολογισμούς του και το ύψος των γονιών του πατέρα και της μητέρας.
Όσον αφορά τα κορίτσια τόσο το ύψος της μητέρας όσο και της γιαγιάς (από την μεριά της μητέρας) φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο.
Περιβάλλον ζωής
Τέλος το φυσικό (κλιματολογικές συνθήκες) αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά ίσως έχει επίδραση στην έκφραση της γενετικής πληροφορίας.
Μια γενικότερη παρατήρηση είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι υψηλότερα από άλλα.
Ίσως απλά σε ένα τέτοιο περιβάλλον να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες και έτσι να ευνοείται η ανάπτυξη του παιδιού.
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Αιτίες που το παιδί σας δεν ψηλώνει
Ένα παιδί μπορεί να είναι κοντό σύμφωνα με τα πρότυπα της φυσιολογικής ανάπτυξης για την ηλικία του λόγω κληρονομικών παραγόντων κυρίως αλλά και λόγω κάποιων παθολογικών καταστάσεων.
Κληρονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος
Πρόκειται για την κύρια αιτία χαμηλού αναστήματος. Τα παιδιά αυτά είναι κοντά αλλά μέσα στα πλαίσια του αναμενόμενου τελικού ύψους (γενετικά ύψος – στόχος) που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους και έχουν φυσιολογική ταχύτητα αύξησης.
Ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση της ανάπτυξης και της έναρξης της εφηβείας
Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν φυσιολογική ταχύτητα αύξησης αλλά ψηλώνουν σε χαμηλότερα επίπεδα από το «γενετικό ύψος – στόχο».
Η κατηγορία αυτή των παιδιών θα ξεκινήσει αργότερα την εφηβεία και θα ολοκληρώσουν την ανάπτυξη τους αργότερα αποκτώντας το αναμενόμενο ύψος με βάση το γενετικό δυναμικό που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους.
Στις περιπτώσεις αυτές διαπιστώνεται ανάλογο ιστορικό αναπτυξιακής πορείας στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού.
Παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν το ύψος
Παθολογικά αίτια κρύβονται συνήθως όταν η ταχύτητα ανάπτυξης είναι χαμηλή (λιγότερο από 5 cm το χρόνο). Τα κυριότερα παθολογικά αίτια είναι τα ακόλουθα:
- Eνδοκρινολογικά αίτια όπως η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα (υποθυρεοειδισμός), η υπερέκκριση κορτιζόλης (σύνδρομο Cushing).
- Νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος που αναχαιτίζουν τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού μέσω μη επαρκούς απορρόφησης ουσιών (κοιλιοκάκη-αλλεργία στη γλουτένη, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου κ.ά.).
- Παθήσεις των νεφρών, όπως η νεφρική ανεπάρκεια.
- Συστηματικά νοσήματα και νοσήματα της καρδιάς και των πνευμόνων.
- Γενετικά σύνδρομα (σύνδρομο Turner, σύνδρομο Noonan, σύνδρομο Prader-Willi, σύνδρομο Down κ.ά.).
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Ο ρόλος του παιδιάτρου – Διάγνωση
Για τη διάγνωση και τη ανεύρεση της αιτίας του χαμηλού αναστήματος ο παιδίατρός σας καταχωρεί τις μετρήσεις του ύψους, του βάρους και της περιμέτρου κεφαλής του παιδιού σας σε καμπύλες ανάπτυξης προσαρμοσμένες για το φύλο και την ηλικία του.
Σε κάθε παιδί θα πρέπει τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο (Για τα βρέφη αυτό γίνεται πολύ πιο τακτικά) να καταγράφεται το σωματικό ύψος και το βάρος στις καμπύλες ανάπτυξης και να υπολογίζεται ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης.
Με βάση τη λήψη ενός λεπτομερούς οικογενειακού και ατομικού ιστορικού, την προσεκτική κλινική εξέταση του παιδιού, τις καμπύλες ανάπτυξης του παιδιού μπορεί να κριθεί απαραίτητο να γίνουν κάποιες βασικές εξετάσεις αίματος.
Στη συνέχεια μπορεί να πρέπει να παραπέμψει το παιδί σε παιδοενδοκρινολόγο. Αν κριθεί απαραίτητο γίνονται πιο εξειδικευμένες εξετάσεις.
Τέτοιες περιλαμβάνουν, τον ορμονολογικό έλεγχο, το χρωμοσωμικό έλεγχο και την ακτινογραφία του καρπού για εκτίμηση της οστικής ηλικίας (σημαντική εξέταση για τη σκελετική ωρίμανση του παιδιού και την πρόβλεψη του τελικού αναστήματος).
Εάν η οστική ηλικία του παιδιού είναι μικρότερη από την χρονολογική του, είναι ενθαρρυντικό και το παιδί έχει περιθώριο να ψηλώσει.
Ειδικότερες εξετάσεις για τον προσδιορισμό επιπέδων αυξητικής ορμόνης (καμπύλες αυξητικής ορμόνης) με ειδικές δοκιμασίες γίνονται εφόσον κριθούν απαραίτητες από τον παιδοενδοκρινολόγο.
Φυσιολογικό ύψος παιδιών: Πότε απαιτείται χορήγηση αυξητικής ορμόνης;
Τα τελευταία χρόνια ακούγονται πολλά για τη χορήγηση αυξητικής ορμόνης στα παιδιά για να πάρουν ύψος. Αυξητική ορμόνη χορηγείται στα παιδιά που έχουν έλλειψη της ορμόνης αυτής αφού γίνει ειδικός εργαστηριακός έλεγχος.
Παράλληλα χορηγείται σε κάποιες ειδικές παθολογικές καταστάσεις που οι έρευνες έχουν δείξει ότι επιδρά βοηθητικά στο τελικό ανάστημα το παιδιών (διάφορα σύνδρομα, νεφρική ανεπάρκεια κ.α).
Η χορήγησή της σε παιδιά που δεν έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας δηλαδή στο ιδιοπαθές και οικογενές κοντό ανάστημα είναι αντικείμενο που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χορηγείται με ευκολία.
Αντίθετα, τόσο το παιδί όσο και οι γονείς, θα πρέπει να ενημερώνονται πλήρως για τις πιθανές γνωστές επιπλοκές αλλά επίσης να τονίζεται ότι πρόκειται για μια ορμόνη που επιδρά σε όλα τα συστήματα του ανθρωπίνου σώματος και πιθανόν να υπάρχουν επιπλοκές που ακόμα να μην γνωρίζουμε.
Επίσης σημαντικό είναι να γνωρίζουν οι γονείς ότι η χορήγηση αυξητικής ορμόνης είναι μια επίπονη και οικονομικά βαριά διαδικασία. Το παιδί πρέπει να κάνει μία ένεση σχεδόν καθημερινά και τακτικές αιματολογικές εξετάσεις και πιθανώς να κερδίσει 5-7cm στο τελικό ανάστημα.
Συμπερασματικά οι αιτίες του χαμηλού αναστήματος ποικίλλουν και στα περισσότερα παιδιά δεν βρίσκεται κάποια παθολογική αιτία.
Η σωστή παρακολούθηση της ανάπτυξης του παιδιού με τις σωστές μετρήσεις ύψους και βάρους από τον παιδίατρο και ο υπολογισμός της ταχύτητας ανάπτυξης με βάση τις ειδικές για την ηλικία και το φύλο καμπύλες είναι το κλειδί για τη σωστή αξιολόγηση.
Τα παιδιά με χαμηλό ανάστημα και ανεπαρκή ταχύτητα αύξησης μπορεί να χρειαστεί να παραπεμφθούν σε παιδοενδοκρινολόγο για εξειδικευμένο έλεγχο. Η αντιμετώπιση ποικίλει και εξαρτάται από το αίτιο που προκαλεί το κοντό ανάστημα.