Όγκος στο κεφάλι: Ο όγκος εγκεφάλου αποτελεί μία ανώμαλη ανάπτυξη κυττάρων στον εγκέφαλο. Τα κύτταρα αποτελούν τη βασική δομική και λειτουργική μονάδα του ανθρώπινου οργανισμού.
Όταν το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί κανονικά, νέα κύτταρα σχηματίζονται με μοναδικό σκοπό να αντικαταστήσουν παλαιά ή κατεστραμμένα κύτταρα.
Όταν τα κύτταρα αυξάνονται σε αριθμό χωρίς να υπάρχει ανάγκη, τότε μπορεί να συσσωρευτούν και να σχηματίσουν μία μάζα – η οποία αποκαλείται όγκος.
Οι όγκοι του εγκεφάλου μπορούν να προκαλέσουν βλάβη, επειδή μπορούν να ασκήσουν πίεση σε φυσιολογικά μέρη του εγκεφάλου ή να διηθήσουν αυτές τις περιοχές.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι όγκων εγκεφάλου:
- Πρωτοπαθείς (Πρωτογενείς) όγκοι εγκεφάλου
- Μεταστατικοί (δευτεροπαθείς – δευτερογενείς) όγκοι εγκεφάλου
Όγκος στο κεφάλι: Πρωτογενής ή Δευτερογενής;
Πρωτοπαθής – πρωτογενής όγκος
Οι πρωτογενείς εγκεφαλικοί όγκοι προέρχονται από τον ίδιο τον εγκέφαλο ή από τους ιστούς κοντά σε αυτόν, όπως οι μεμβράνες που τον καλύπτουν (μήνιγγες), τα κρανιακά νεύρα, η υπόφυση και η επίφυση.
Αυτοί οι όγκοι δημιουργούνται, όταν φυσιολογικά κύτταρα αποκτούν βλάβες (μεταλλάξεις) στο DNA τους. Αυτές οι μεταλλάξεις επιτρέπουν στα κύτταρα να αναπτύσσονται και να διαιρούνται σε αυξημένους ρυθμούς και να συνεχίσουν να ζουν, ακόμα και αφότου τα υγιή κύτταρα πεθάνουν.
Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας μάζας ανώμαλων κυττάρων, η οποία σχηματίζει έναν όγκο.
Δευτεροπαθής – δευτερογενής όγκος
Οι πρωτογενείς εγκεφαλικοί όγκοι είναι πολύ σπανιότερο από ότι οι δευτερογενείς εγκεφαλικοί όγκοι, στους οποίους ο καρκίνος αρχίζει κάπου αλλού στο σώμα και εξαπλώνεται στον εγκέφαλο.
Οι δευτερογενείς όγκοι (μεταστατικοί) του εγκεφάλου είναι όγκοι που προκύπτουν από τον καρκίνο που ξεκινά κάπου αλλού στο σώμα σας και στη συνέχεια εξαπλώνεται στον εγκέφαλό σας.
Συμβαίνει συχνότερα σε άτομα που έχουν ιστορικό καρκίνου. Αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις, ένας μεταστατικός όγκος στον εγκέφαλο μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι καρκίνου, ο οποίος ξεκίνησε κάπου αλλού στο σώμα σας. Κάθε καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί στον εγκέφαλο, αλλά τα πιο κοινά είδη περιλαμβάνουν τους εξής:
- Καρκίνος του μαστού
- Καρκίνος του παχέος εντέρου
- Καρκίνος στα νεφρά
- Καρκίνος του πνεύμονα
- Μελάνωμα
Όγκος στο κεφάλι: Τύποι πρωτογενών εγκεφαλικών όγκων
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι πρωτογενών όγκων του εγκεφάλου. Κάθε ένας παίρνει το όνομά του από τον τύπο των κυττάρων που εμπλέκονται.
- Γλοίωμα
Οι όγκοι αυτοί αρχίζουν στον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό και περιλαμβάνουν αστροκυτώματα, επενδυώματα, γλοιοβλαστώματα, ολιγοστροκυτώματα και ολιγοδενρρογλοιώματα. - Μηνιγγίωμα
Είναι ένας όγκος που εμφανίζεται στις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μήνιγγες). Τα περισσότερα μηνιγγιώματα είναι καλοήθη (μη καρκινικά). - Ακουστικό νευρίνωμα
Είναι καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στα νεύρα που ελέγχουν την ισορροπία και την ακοή, τα οποία οδηγούν από το εσωτερικό αυτί προς τον εγκέφαλό σας. - Αδένωμα στην υπόφυση
Είναι ως επί το πλείστον καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στην υπόφυση, η οποία βρίσκεται στην βάση του εγκεφάλου. Αυτοί οι όγκοι μπορούν να επηρεάσουν τις ορμόνες της υπόφυσης και ως εκ τούτου ασκούν επιδράσεις σε όλο το σώμα. - Μυελοβλάστωμα
Είναι οι πιο συχνοί καρκινικοί όγκοι του εγκεφάλου στα παιδιά. Ένα μυελοβλάστωμα ξεκινά στο κατώτερο οπίσθιο τμήμα του εγκεφάλου και τείνει να εξαπλωθεί μέσω του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Οι όγκοι αυτοί είναι λιγότερο συχνοί στους ενήλικες, αλλά δεν αποκλείονται και στην ενήλικη ζωή. - Πρωτόγονος νευροεκτοδερμικός όγκος (Primitive neuroectodermal tumor – PNET)
Είναι σπάνιοι, καρκινικοί όγκοι που ξεκινούν στα εμβρυϊκά κύτταρα στον εγκέφαλο. Μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στον εγκέφαλο ενός εμβρύου. - Κρανιοφαρυγγίωμα
Είναι σπάνιοι, καλοήθεις όγκοι, οι οποίοι ξεκινούν κοντά στην υπόφυση του εγκεφάλου. Καθώς το κρανιοφαρυγγίωμα αναπτύσσεται αργά, μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την υπόφυση, αλλά και άλλες δομές κοντά στον εγκέφαλο.
Όγκος στο κεφάλι: Τα συμπτώματα, που πρέπει να σας ανησυχήσουν
Τα συμπτώματα ενός όγκου στον εγκέφαλο ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και εξαρτώνται από το μέγεθος, την τοποθεσία και τον ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται. Γενικά, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πονοκέφαλοι που σταδιακά γίνονται πιο συχνοί και πιο έντονοι
- Ανεξήγητη ναυτία ή εμετός
- Προβλήματα όρασης, όπως θολή όραση, διπλή όραση (διπλωπία), ή απώλεια της
περιφερειακής όρασης - Σταδιακή απώλεια της αίσθησης, ή της κινητικότητας στο ένα χέρι ή το ένα πόδι
- Δυσκολίες με την ισορροπία
- Δυσκολίες στην ομιλία
- Σύγχυση σε καθημερινά θέματα
- Αλλαγές στην προσωπικότητα και την συμπεριφορά
- Επιληπτικές κρίσεις
- Προβλήματα ακοής
Όγκος στο κεφάλι: Συμπτώματα ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται
Μετωπιαίος λοβός:
- αλλαγές στην προσωπικότητα
- απώλεια αυτοσυγκράτησης
- απάθεια
- επιθετικότητα και ευερεθιστότητα
- δυσκολία στη βάδιση
- απώλεια όσφρησης
- προβλήματα ομιλίας και όρασης
Κροταφικός λοβός:
- δυκολία απομνημόνευσης λέξεων
- σύγχυση κατά την ομιλία
- παροδική απώλεια μνήμης
- παραισθήσεις
Βρεγματικός λοβός:
- δυσκολία ομιλίας
- δυσκολία κατανόησης του λόγου
- προβλήματα στη γραφή ή την ανάγνωση
- απώλεια αίσθησης σε επιμέρους περιοχές του σώματος
Ινιακός λοβός:
- προβλήματα όρασης
- απώλεια όρασης από το ένα μάτι
Παρεγκεφαλίδα:
- έλλειψη συντονισμού
- ανεξέλεγκτη κίνηση των ματιών
- ναυτία
- ακαμψία αυχένα
- ζαλάδα
Εγκεφαλικό στέλεχος:
- έλλειψη συντονισμού
- πτώση βλεφάρου ή χείλους στη μία πλευρά
- δυσκολία κατάποσης
- δυσκολία κατά την ομιλία
Νωτιαίος μυελός:
- πόνος
- μούδιασμα σε επιμέρους περιοχές του σώματος
- αδυναμία στα πόδια ή τα χέρια
- απώλεια ελέγχου της κύστης
Υπόφυση:
- υπογονιμότητα
- έλλειψη ενέργειας
- επιπρόσθετο βάρος
- εναλλαγές στη διάθεση
- υπέρταση
- διαβήτης
- πρήξιμο στα χέρια και τα πόδια
Οπτικά νεύρα:
- μερική απώλεια όρασης
Ακουστικά νεύρα:
- μερική απώλεια ακοής
Μήνιγγες:
- πονοκέφαλος
- ναυτία
- προβλήματα όρασης
- προβλήματα στην κίνηση
Όγκος στο κεφάλι: Αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση του
Η ακριβής αιτία του καρκίνου του εγκεφάλου παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσής του περιλαμβάνουν έκθεση σε υψηλές δόσεις ιονίζουσας ακτινοβολίας και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του εγκεφάλου.
Ένα καρκίνος σε άλλο μέρος του σώματος αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου. Οι καρκίνοι που κάνουν συχνά μετάσταση στον εγκέφαλο περιλαμβάνουν:
- Καρκίνο του πνεύμονα
- Καρκίνο του στήθους
- Καρκίνο των νεφρών
- Καρκίνο της ουροδόχου κύστης
- Μελάνωμα, ένας τύπος καρκίνου του δέρματος
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με την εκδήλωση καρκίνου του εγκεφάλου είναι οι εξής:
- Προχωρημένη ηλικία
- Μακροχρόνιο κάπνισμα
- Έκθεση σε εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα και λιπάσματα
- Εργασία με χημικά που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο, όπως μόλυβδο, πλαστικό, καουτσούκ, πετρέλαιο και ορισμένα υφάσματα
- Λοίμωξη από τον ιό Epstein-Barr, ή μονοπυρήνωση
Όγκος στο κεφάλι: Οι παράγοντες κινδύνου
Στα περισσότερα άτομα με πρωτογενείς όγκους του εγκεφάλου, η αιτία του όγκου δεν είναι σαφής. Αλλά οι γιατροί έχουν εντοπίσει ορισμένους παράγοντες, που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για έναν όγκο στον εγκέφαλο. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Ηλικία
Ο κίνδυνος για όγκο στον εγκέφαλο αυξάνεται όσο μεγαλώνετε. Οι όγκοι του εγκεφάλου είναι πιο συχνοί σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, ένας όγκος του εγκεφάλου μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Και ορισμένοι τύποι όγκων συμβαίνουν σχεδόν αποκλειστικά στα παιδιά. - Έκθεση σε ακτινοβολία
Οι άνθρωποι που έχουν εκτεθεί σε έναν τύπο ακτινοβολίας, που ονομάζεται ιονίζουσα ακτινοβολία, έχουν αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού όγκου. Παραδείγματα ιονίζουσας ακτινοβολίας είναι η ακτινοθεραπεία για τη θεραπεία του καρκίνου και η έκθεση σε ακτινοβολία που προκαλείται από ατομικές βόμβες. Πιο κοινές μορφές της ακτινοβολίας, πάντως, είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία από τις γραμμές του ηλεκτρικού ρεύματος και η ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων από τα κινητά τηλέφωνα και τους φούρνους μικροκυμάτων, αν και μέχρι σήμερα ΔΕΝ έχει αποδειχθεί ότι συνδέονται με όγκους στον εγκέφαλο. - Οικογενειακό ιστορικό όγκων του εγκεφάλου
Ένα μικρό μέρος των όγκων του εγκεφάλου συμβαίνουν σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του εγκεφάλου, ή οικογενειακό ιστορικό γενετικών συνδρόμων, που αυξάνουν τον κίνδυνο αυτό.
Όγκος στο κεφάλι: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση
H διάγνωση ενός εγκεφαλικού όγκου γίνεται με τις απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η Αξονική και η μαγνητική τομογραφία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εμφανίζεται «κάτι» σε μία μαγνητική τομογραφία αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι όγκος εγκεφάλου ή όχι. Ένα απόστημα, μία εστία πολλαπλής σκλήρυνσης ένα έμφρακτο εγκεφάλου, μπορεί να εμφανίζονται απεικονιστικά σαν όγκος.
Στην περίπτωση αυτή, ειδικές ακολουθίες της μαγνητικής τομογραφίας όπως η φασματοσκοπία, μπορούν να δώσουν ενδείξεις (αλλά όχι με βεβαιότητα 100%) για τη φύση του μορφώματος που απεικονίζεται.
Η χειρουργική επέμβαση, εκτός των άλλων, έχει σαν στόχο και τη λήψη υλικού για βιοψία. Η βιοψία, δίνει με 100% βεβαιότητα τη διάγνωση. Αν δεν θέλει κανείς να προχωρήσει σε κρανιοτομία και πλήρη αφαίρεση του όγκου, υπάρχει η εναλλακτική λύση της στερεοστατικής βιοψίας .
Αιματολογικές εξετάσεις που να δίνουν ενδείξεις ότι υπάρχει όγκος στο κεφάλι δεν υπάρχουν. Σε κάποιες εξετάσεις οι μετρήσεις μπορεί να αλλάζουν σε περιπτώσεις όγκου στο κεφάλι αλλά οι ίδιες ενδείξεις μπορεί να αλλάζουν και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Όγκος στο κεφάλι: Αντιμετώπιση – θεραπεία
Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές θεραπείες για τον καρκίνο του εγκεφάλου. Το θεραπευτικό πλάνο για τον πρωτοπαθή καρκίνο του εγκεφάλου διαφέρει από τη θεραπεία ενός μεταστατικού καρκίνου. Η θεραπεία για μεταστατικό καρκίνο εστιάζει στο σημείο του σώματος που δημιουργήθηκε ο καρκίνος.
Μπορεί να χρειαστεί να υποβληθείτε σε μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες θεραπευτικές επιλογές, ανάλογα με τον τύπο, το μέγεθος και τη θέση του όγκου. Η ηλικία και η γενικότερη εικόνα της υγείας σας είναι επίσης δύο παράγοντες που επηρεάζουν το θεραπευτικό πλάνο.
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση είναι η πιο κοινή θεραπεία για καρκίνο του εγκεφάλου. Μερικές φορές αφαιρείται μόνο ένα μέρος του όγκου λόγω της θέσης του.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ο όγκος εντοπίζεται σε μία ευαίσθητη ή μη προσβάσιμη περιοχή του εγκεφάλου και έτσι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εγχείρηση για την απομάκρυνσή του. Αυτοί οι τύποι όγκων αναφέρονται ως μη χειρουργήσιμοι.
Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία
Μπορεί να σας χορηγηθούν χημειοθεραπευτικά φάρμακα για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων στον εγκέφαλο και τη συρρίκνωση του όγκου.
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα χορηγούνται είτε από του στόματος είτε ενδοφλέβια. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προταθεί για την καταστροφή καρκινικού ιστού ή καρκινικών κυττάρων που δεν μπορούν να απομακρυνθούν χειρουργικά.
Συνήθως πραγματοποιείται με ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας, όπως οι ακτίνες-Χ. μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί να υποβληθείτε σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία ταυτόχρονα. Ειδάλλως, η χημειοθεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά την ακτινοθεραπεία.
Βιολογικά φάρμακα
Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει βιολογικά φάρμακα για να ενισχύσει ή να αποκαταστήσει τη φυσική άμυνα του σώματος έναντι του όγκου.
Για παράδειγμα, το φάρμακο bevacizumab σταμάτα την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων που διοχετεύουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στους όγκους.
Άλλα φάρμακα
Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των παρενεργειών που προκαλούνται από τον όγκο και τις αντικαρκινικές θεραπείες.
Κλινικές δοκιμές
Σε περιπτώσεις όπου ο όγκος του εγκεφάλου δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να συμμετέχετε σε μία κλινική δοκιμή. Σε αυτή την περίπτωση, θα σας χορηγηθούν φάρμακα τα οποία βρίσκονται ακόμη σε φάση ελέγχου.
Αποκατάσταση
Είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε θεραπεία αποκατάστασης αν ο καρκίνος έχει προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο που επηρεάζει την ικανότητα να μιλάτε, να περπατάτε ή να πραγματοποιείτε φυσιολογικές λειτουργίες.
Η αποκατάσταση περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία ή άλλες μορφές θεραπείας που θα σας βοηθήσουν να μάθετε ξανά απλές, καθημερινές δεξιότητες.
Εναλλακτικές θεραπείες
Δεν υπάρχει μεγάλος όγκος επιστημονικής έρευνας που να υποστηρίζει τη χρήση εναλλακτικών θεραπειών για την αντιμετώπιση καρκίνου του εγκεφάλου.
Ωστόσο, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει ένα συνδυασμό εναλλακτικών θεραπειών ή αλλαγών τρόπου ζωής μαζί με την παραδοσιακή θεραπεία.
Για παράδειγμα, μπορεί να σας προτείνει μία υγιεινή διατροφή και συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων για την αποκατάσταση των χαμένων θρεπτικών συστατικών εξαιτίας της αντικαρκινικής θεραπείας.
Μπορεί επίσης να σας προτείνει βελονισμό ή χρήση ορισμένων βοτάνων. Θα πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσετε με το γιατρό σας προτού λάβετε οποιαδήποτε βότανα, επειδή ορισμένα από αυτά μπορεί να προκαλέσουν αλληλεπιδράσεις με τα φάρμακα που λαμβάνετε.
Όγκος στο κεφάλι: Προσδόκιμο ζωής – Έκβαση
Η μακροπρόθεσμη η έκβαση εξαρτάται από τον τύπο, το μέγεθος και τη θέση του όγκου στον εγκέφαλο. Ο καρκίνος του εγκεφάλου έχει γενικά μικρές πιθανότητες επιβίωσης.
Όμως, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία αναφέρει ότι, για ορισμένους τύπους καρκίνου του εγκεφάλου, μέχρι και 90% των ασθενών ηλικιών 20 έως 34 ετών επιβίωσαν για τουλάχιστον πέντε χρόνια από τη διάγνωση.
Βέβαια, ορισμένες αντικαρκινικές θεραπείες για καρκίνους του εγκεφάλου αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης άλλων καρκίνων ή μπορεί να προκαλέσουν καταρράκτη.