Αντισυλληπτικά: Πολλές είναι οι θεωρίες που κυκλοφορούν γύρω από τα αντισυλληπτικά χάπια. Ποιες όμως ανταποκρίνονται στην αλήθεια και ποιες είναι… παραμύθια. Ο καθηγητής μαιευτικής κ. Νικόλαος Βλάχος εξηγεί:

Αντισυλληπτικά χάπια: Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν τα πάρετε

Το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι (combined oral contraceptive pill, COCP), που συχνά αναφέρεται ως το αντισυλληπτικό χάπι (ΑΧ) ή κοινώς ως «το χάπι», είναι μια μέθοδος ελέγχου των γεννήσεων που περιλαμβάνει συνδυασμό ενός οιστρογόνου (οιστραδιόλης) και ενός προγεσταγόνο (προγεστερόνης). Για πρώτη φορά η χρήση αντισυλληπτικού χαπιού εγκρίθηκε ως μέθοδος αντισύλληψης στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1960, και είναι μια πολύ δημοφιλής μορφή ελέγχου των γεννήσεων. Χρησιμοποιείται σήμερα περισσότερο από 100 εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο και σχεδόν από 12 εκατομμύρια γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συνδυασμένα από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια πρέπει να λαμβάνονται την ίδια ώρα κάθε μέρα. Εάν ένα ή περισσότερα δισκία ξεχαστούν για περισσότερο από 12 ώρες η αντισυλληπτική τους προστασία μειώνεται σημαντικά. Στη περίπτωση αντισυλληπτικού με 21 χάπια, ένα χάπι λαμβάνεται καθημερινά για τρεις εβδομάδες και ακολουθεί μια εβδομάδα χωρίς χάπια. Για το πακέτο με 28 χάπια, λαμβάνονται καθημερινά 21 χάπια και ακολουθεί μια εβδομάδα εικονικού φαρμάκου (placebo).

Αντισυλληπτικά χάπια: Πόσο αποτελεσματικά είναι;

Το χάπι είναι παραπάνω από 99% αποτελεσματικό αν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις οδηγίες.

Η αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα μπορεί να επηρεαστεί από:

1) παράλειψη περισσότερο του ενός ενεργού χαπιού,

2) καθυστέρηση στην έναρξη του επόμενου πακέτου για πάνω από 7 ημέρες (αντισυλληπτικά με 21 χάπια) ή καθυστέρηση στη λήψη του επόμενου πακέτου για πάνω από 1 ημέρα (αντισυλληπτικά με 28 χάπια),

3) εντερική δυσαπορρόφηση λόγω εμέτων ή διάρροιας,

4) αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα στρογόνου ή προγεσταγόνου στο αίμα.

Τα αντισυλληπτικά έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία άλλων καταστάσεων, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), ενδομητρίωση, αμηνόρροιας, αδενομύωσης, μηνορραγία (υπερβολική αιμορραγία κατά τη διάρκεια της περιόδου), προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, καθώς επίσης και για την θεραπεία της ακμής.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι κίνδυνοι για την υγεία από τη λήψη των αντισυλληπτικών είναι χαμηλότεροι από εκείνους που έχει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού, όπως και από τους κινδύνους λόγω μίας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Αντισυλληπτικά χάπια: Ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης;

Τα αντισυλληπτικά χάπια νέας γενιάς περιέχουν ορμόνες που εμποδίζουν την ωορρηξία (την απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη). Αυτές οι ορμόνες προκαλούν και άλλες αλλαγές στο σώμα που βοηθούν στην πρόληψη της εγκυμοσύνης. Η τραχηλική βλέννη γίνεται πιο πυκνή, γεγονός που καθιστά δύσκολο την είσοδο του σπέρματος στη μήτρα. Το ενδομήτριο ατροφεί καθιστώντας λιγότερο πιθανή την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωάριου σε αυτό. Τα γεγονότα αυτά καθιστούν απίθανο ότι θα συμβεί εγκυμοσύνη.

Αντισυλληπτικά χάπια: Οι αντενδείξεις

• Καρκίνος μαστού, μήτρας, ωοθηκών
• Θρομβώσεις/Θρομβοφιλία ή ιστορικό θρόμβωσης/θρομβοφιλίας. Ο συνολικός απόλυτος κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης ανά 100.000 γυναίκες είναι περίπου 60, σε σύγκριση με 30 για γυναίκες που δεν λαμβάνουν τα ΑΧ.
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι ή ΙΙ με διάρκεια πάνω από 20 χρόνια
• Ημικρανίες με αύρα
• Σοβαρές παθήσεις ήπατος ή χοληφόρων
• Ιστορικό καρδιακής νόσου, εμφράγματος, εγκεφαλικού
• Σοβαρή υπέρταση
• Σοβαρές λοιμώξεις, όπως HIV, φυματίωση
• Υπερχοληστεριναιμία
• Καπνίστριες άνω των 40 ετών
• Νοσογόνος παχυσαρκία

Αντισυλληπτικά: Οι παρενέργειες

Οι παρενέργειες που σχετίζονται με τη λήψη του αντισυλληπτικών είναι

• αναφερόμενη φλεβική θρόμβωση,
• διαταραχές ηπατικής λειτουργίας,
• αυξημένες κολπικές εκκρίσεις,
• μείωση ποσότητας του αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου,
• μασταλγία (ευαισθησία στο στήθος),
• ναυτία, έμετο,
• αύξηση της αρτηριακής πίεσης,

Οι επιπτώσεις αυτές είναι σπάνιες όταν λαμβάνονται σκευάσματα χαμηλής δόσης.

Αντισυλληπτικά χάπια: Τα πλεονεκτήματα

Η σχέση κίνδυνου / οφέλους του χαπιού τείνει υπέρ των ωφελειών καθώς οι ευεργετικές συνέπειες των αντισυλληπτικών είναι πολυάριθμες και σημαντικές:

• τα αντισυλληπτικά εκτός της υψηλής αντισυλληπτικής προστασίας, μειώνουν την πιθανότητα εξωμήτριου κύησης,
• ρυθμίζουν απόλυτα την περίοδο σε γυναίκες ή έφηβες που παρουσιάζουν αραιομηνόρροια ή μηνομητρορραγίες,
• διορθώνουν την αναιμία και την έλλειψη σιδηρού,
• μειώνουν τον πόνο της περιόδου (δυσμηνόρροια),
• έχουν ευεργετική δράση στην περίπτωση των πολυκυστικών ωοθηκών και της ακμής (αποτελούν την πρώτη θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ακμής και της υπερτρίχωσης),
• έχουν θέση στην πρόληψη και στη θεραπεία της ενδομητριωσης,
• μειώνουν την εμφάνιση καλοηθών κύστεων και ινοαδενωματων στους μαστούς , όπως και των καλοηθών κύστεων των ωοθηκών,
• μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Οι χρήστριες έχουν κατά 40% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο των ωοθηκών ακόμα και αν χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά για 3 έως 6 μήνες. Η προστασία αυτή διατηρείται για πολλά χρόνια μετά τη διακοπή της χρήσης (περίπου 10 με 15χρονια),
• ελαττώνουν τη συχνότητα υπερπλασίας του ενδομήτριου (προκαρκινοματωδης κατάσταση),
• μειώνουν τον καρκίνο του ενδομητρίου. Οι χρήστριες αντισυλληπτικών για 4 χρόνια έχουν 60% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο ενδομητρίου τα επόμενα 15 χρόνια,
• μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου,
• θεωρείται ότι προστατεύουν από την οστεοπόρωση (την λέπτυνση των οστών).

Αντισυλληπτικά χάπια: Μύθοι και πραγματικότητα

1. Συσχέτιση  αντισυλληπτικών με καρκίνο 

Γενικά παρά την γενική αντίληψη ότι η χρήση αντισυλληπτικών μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, οι περισσότερες μελέτες μέχρι τώρα δεν έδειξαν αυξημένο συνολικό κίνδυνο καρκίνου σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια. Αντιθέτως, πάρα πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών προστατεύει απο τον καρκίνο της ωοθήκης  και του ενδομητρίου.

2. Αντισυλληπτικά και αύξηση βάρους:

Οι περισσότερες γυναίκες πιστεύουν ότι η χρήση αντισυλληπτικών συνοδεύεται από αύξηση του βάρους. Καμία μελέτη μέχρι τώρα δεν επιβεβαίωσε την αύξηση σωματικού βάρους από τη χρήση των αντισυλληπτικών.