Ο εκφοβισμός στο σχολείο, το γνωστό σε όλους μας bullying, είναι δυστυχώς διαδεδομένος στις σχολικές αίθουσες, με τα ψυχικά τραύματα στα θύματα να ξεπερνούνται με κόπο.
Bullying: Πώς ορίζεται
Bullying ή εκφοβισμό ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων με περισσότερη δύναμη, επανειλημμένα και εσκεμμένα προκαλούν πόνο ή βλάβη σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα ανθρώπων που αισθάνονται αβοήθητοι να αντιδράσουν. Ο εκφοβισμός μπορεί να συνεχίζεται με την πάροδο του χρόνου και πολλές φορές μένει κρυφός, ενώ συνήθως δε διακόπτεται εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα σχέσεων και απαιτεί λύση που να βασίζεται στις σχέσεις. Είναι καλύτερα να επιλύεται στο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο εμφανίζεται: όταν πρόκειται για ένα παιδί ή ένα νεαρό άτομο, το περιβάλλον αυτό είναι συνήθως το σχολείο.
Ο εκφοβισμός δεν είναι:
– Μεμονωμένα επεισόδια κοινωνικής απόρριψης ή αντιπάθεια
– Μεμονωμένες κακόβουλες πράξεις
– Τυχαίες πράξεις επιθετικότητας ή εκφοβισμού
– Αμοιβαίες διαφωνίες και συγκρούσεις.
Αυτές οι ενέργειες μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη δυσφορία. Ωστόσο, δεν αποτελούν παραδείγματα εκφοβισμού, εκτός αν είναι σκόπιμες και επανειλημμένες.
Bullying: Τα 4 είδη
1.Σωματική βία
Η σωματική βία περιλαμβάνει χτυπήματα, κλοτσιές, τρικλοποδιές, τσιμπήματα, σπρωξίματα και φθορά ξένης ιδιοκτησίας.
2.Λεκτική βία
Η λεκτική βία περιλαμβάνει ύβρεις, πειράγματα, απειλές, μειωτικά παρατσούκλια, ομοφοβικά ή ρατσιστικά σχόλια και λεκτική κακοποίηση.
3.Κεκαλυμμένος εκφοβισμός
Αυτό το είδος της παρενόχλησης είναι συχνά δύσκολο να αναγνωριστεί και μπορεί να λαμβάνει χώρα πίσω από την πλάτη του θύματος. Σχεδιάζεται για να βλάψει την κοινωνική υπόληψη κάποιου ή/και να προκαλέσουν τον εξευτελισμό του. Μπορεί να περιλαμβάνει ψέματα και διάδοση φημών, απειλητικά ή περιφρονητικά βλέμματα, φάρσες με σκοπό την ταπείνωση και τον εξευτελισμό, κοροϊδευτικές μιμήσεις, ενθάρρυνση άλλων ατόμων προκειμένου να αποκλείσουν κοινωνικά κάποιον, υπονόμευση της κοινωνική υπόληψης και της κοινωνικής αποδοχής κάποιου.
4.Cyberbullying (Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός)
Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός μπορεί να είναι εμφανείς ή κεκαλυμμένες συμπεριφορές εκφοβισμού με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων, αλλά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των ιστοσελίδων κλπ. Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, ενώ μπορεί να είναι δημόσιος ή ιδιωτικός και μερικές φορές γνωστός μόνο από το στόχο και το πρόσωπο που εκφοβίζει. Περιλαμβάνει προσβλητικά μηνύματα, φωτογραφίες και βίντεο, σκόπιμο αποκλεισμό της ηλεκτρονικής σύνδεσης κάποιου, κουτσομπολιά ή φήμες, μίμηση άλλων ή υποκλοπή του ηλεκτρονικού λογαριασμού τους.
Bullying: Τα συμπτώματα που θα σας ανησυχήσουν
Συναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα
– Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου
– Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
– Συχνά δάκρυα και θυμός
– Κυκλοθυμία
– Το παιδί νιώθει άρρωστο το πρωί
– Δείχνει αποσυρμένο
– Αρχίζει να τραυλίζει
– Γίνεται επιθετικό και παράλογο
– Αρνείται να μιλήσει για το τι του συμβαίνει
– “Επιτίθεται” στα αδέλφια του
– Συνεχώς “χάνει” χρήματα ή να αρχίσει να κλέβει.
Σημάδια στο σώμα
– Ανεξήγητοι μώλωπες, κοψίματα, γρατζουνιές
– Το παιδί έρχεται στο σπίτι με κατεστραμμένα αντικείμενα ή/και ρούχα ή του λείπουν πράγματα, τα οποία είχε μαζί του το πρωί
– Το παιδί έρχεται στο σπίτι πεινασμένο
Στο σχολείο
– Το παιδί δε θέλει να πάει στο σχολείο
– Αλλάζει τη συνήθη διαδρομή για το σχολείο ή φοβάται να πάει με τα πόδια στο σχολείο
– Δε θέλει να πάει στο σχολείο με το λεωφορείο / τραμ / τρένο
– Οι βαθμοί του χειροτερεύουν
Άλλα συμπτώματα
– Απομόνωση, αποκλεισμός από τις ομάδες φίλων
– Το παιδί αποτελεί συχνό στόχο για πειράγματα και γελοιοποίηση στο σχολείο
– Εμφανίζεται ανίκανο να μιλήσει στην τάξη και φαίνεται ανασφαλές ή φοβισμένο
Bullying: Τι να κάνετε αν καταλάβετε ότι το παιδί σας είναι θύμα
Μπορεί να έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί σας παρουσιάζει κάποια από τα συμπτώματα ενός θύματος εκφοβισμού, ή μπορεί να ανακαλύψετε ότι έχει πέσει θύμα εκφοβισμού με κάποιον άλλο τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, προσπαθήστε να κάνετε το παιδί σας να ανοιχτεί για το τι συμβαίνει στη ζωή του, δείχνοντάς του ότι έχετε κατανόηση και ότι δεν το κατακρίνετε.
Ακούστε
Προσπαθήστε να ακούσετε ολόκληρη την ιστορία χωρίς διακοπή. Δείξτε κατανόηση και ηρεμία και προσπαθήστε να καταλάβετε τι λέει το παιδί. Μπορεί να χρειαστεί να σας πει την ιστορία του πάνω από μία φορά.
Μιλήστε
Κάντε μια συζήτηση για το τι συνέβη. Προσπαθήστε να μη φανούν τα συναισθήματά σας (θυμός, αγωνία, κλπ.). Τα συναισθήματά σας μπορεί να επηρεάσουν το παιδί ή να κάνουν τα πράγματα χειρότερα για αυτό και θα μπορεί να το αποτρέψουν από το να σας ξαναμιλήσει. Υπενθυμίστε στο παιδί σας ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει πληγωμένο, αλλά και ότι δεν είναι ποτέ αποδεκτό το να το εκφοβίζουν. Πείτε του ότι η εκφοβιστική συμπεριφορά ήταν εσκεμμένη, ότι έχει στόχο να το βλάψει και ότι δε θα εξαφανιστεί με ένα μαγικό τρόπο. Ρωτήστε το παιδί σας τι θα ήθελε εκείνο να συμβεί. Συχνά το μόνο που θέλουν τα θύματα είναι να σταματήσει η παρενόχληση. Τα παιδιά μπορεί να πιστεύουν ότι αν ο δράστης τιμωρηθεί, θα είναι χειρότερο για τα ίδια μακροπρόθεσμα.
Μάθετε τι συμβαίνει
Σημειώστε τι, πότε και πού συνέβη η παρενόχληση, ποιος συμμετείχε, πόσο συχνά συμβαίνει και αν ήταν κάποιος άλλος παρών. Μην προσφερθείτε να αντιμετωπίσετε το θύτη ή τους γονείς του. Αυτό μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα για το παιδί σας.
Επικοινωνήστε με το σχολείο του παιδιού σας
Ο εκφοβισμός προκύπτει σε κοινωνικές καταστάσεις, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εργασία, κλπ. και, αν είναι δυνατόν, οι περιπτώσεις εκφοβισμού μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα εκεί που συμβαίνουν. Στη ζωή των παιδιών, το σχολείο είναι ο πιο κοινός τόπος για εκφοβισμό. Είναι, επομένως, σημαντικό να ειδοποιηθεί το σχολείο για την κατάσταση, σε περίπτωση που δεν το γνωρίζει ήδη. Μην υποθέτετε ότι το σχολείο γνωρίζει οπωσδήποτε για την κατάσταση, επειδή το παιδί σας ίσως να μην το έχει πει. Η πλειοψηφία των παιδιών και των εφήβων δεν αποκαλύπτουν τον εκφοβισμό σε εκπαιδευτικούς ή/και στους γονείς.
– Κλείστε ένα ραντεβού για να μιλήσετε με το δάσκαλο του παιδιού σας ή το διευθυντή.
– Ελέγξτε αν το σχολείο εφαρμόζει ή όχι κάποιες πρακτικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού.
– Πάρτε μαζί σας τις σημειώσεις σας σχετικά με την κατάσταση ή τυχόν αποδεικτικά στοιχεία. Είναι συχνά δύσκολο να θυμόμαστε συγκεκριμένες λεπτομέρειες.
– Μάθετε αν το σχολείο έχει επίγνωση του εκφοβισμού προς το παιδί σας.
– Ρωτήστε τι κάνει το σχολείο για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του παιδιού σας.
– Ζητήστε ένα επόμενο ραντεβού για να διασφαλίσετε ότι η κατάσταση αντιμετωπίστηκε.
– Εάν το παιδί σας ζητάει να μείνει στο σπίτι και να μην πάει στο σχολείο, εξηγήστε ότι αυτό δε θα βοηθήσει και ότι μπορεί μάλιστα να κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Τι να κάνετε αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά
Μιλήστε στο παιδί σας
– Μείνετε ήρεμοι. Δώστε έμφαση στη συμπεριφορά, όχι στο παιδί.
– Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει ότι ο εκφοβισμός αποτελεί μη αποδεκτή συμπεριφορά και γιατί.
– Προσπαθήστε να καταλάβετε τους λόγους για τους οποίους το παιδί σας έχει συμπεριφερθεί με αυτόν τον τρόπο και να αναζητήστε τρόπους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
– Ενθαρρύνετε το παιδί σας να το δει κανείς από την οπτική γωνία του άλλου, για παράδειγμα, “πώς θα αισθανόσουν αν …”
– Βοηθήστε το παιδί σας να σκεφτεί εναλλακτικές συμπεριφορές.
– Μιλήστε και συμφωνήστε όρια για τη συμπεριφορά του.
– Τα παιδιά πρέπει να βρουν θετικούς τρόπους για τη διαχείριση των σχέσεων αποφεύγοντας την κυριαρχία, τον έλεγχο ή τον αποκλεισμό. Διδάξτε του τρόπους επίλυσης συγκρούσεων, αλλά και κοινωνικές/συναισθηματικές δεξιότητες.
Συνεργαστείτε με το σχολείο για να λύσετε το πρόβλημα
Πολλά σχολεία χρησιμοποιούν πλέον αποκαταστατικές προσεγγίσεις αντί για τιμωρία, όπου οι μαθητές που προκαλούν τον εκφοβισμό παροτρύνονται να προβληματιστούν σχετικά με την κατάσταση. Στη συνέχεια, αντιμετωπίζουν το πρόσωπο που έχουν εκφοβίσει και να αναζητούν τρόπους για την αποκατάσταση της ζημιάς που έχουν προκαλέσει και θέτουν τη σχέση τους σε νέα βάση.
Προβληματιστείτε σχετικά με τις συμπεριφορές στην οικογένειά σας
Δείτε με ειλικρίνεια τη συμπεριφορά μέσα στην οικογένειά σας. Τα παιδιά πολλές φορές αντιγράφουν πρακτικές που παρακολουθούν να συμβαίνουν στο σπίτι τους.