Για να μπορέσεις να ακολουθήσεις μία ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να μάθεις να διαβάζεις τις ταμπέλες των προϊόντων που αγοράζεις από το σούπερ μάρκετ. Σύγκρινε, υπολόγισε και τελικά διάλεξε ποιο προϊόν εξυπηρετεί τις ανάγκες σου.

Πώς θα γνωρίσω αν ένα τρόφιμο είναι υψηλό σε αλάτι/νάτριο

‣ Αναζήτησε στις ετικέτες συσκευασμένων προϊόντων τη διατροφική επισήμανση. ‣ Εάν ένα τρόφιμο στα 100 γρ. περιέχει περισσότερο από 0,6 γρ. νάτριο (ή 1,5 γρ. αλάτι), τότε είναι υψηλό σε νάτριο/αλάτι.

‣ Εάν ένα τρόφιμο στα 100 γρ. περιέχει 0,1 γρ. νάτριο (ή 0,3 γρ. αλάτι) ή λιγότερο, τότε είναι χαμηλό σε νάτριο/ αλάτι.

‣ Εάν η ποσότητα αλατιού ανά 100 γρ. είναι μεταξύ αυτών των τιμών, τότε το τρόφιμο περιέχει ένα μέτριο επίπεδο αλατιού.

‣ Πολύ χαμηλό σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει όχι περισσότερο από 0,04 γρ. νάτριο ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού ανά  100 γρ. ή 100 ml.

‣ Ελεύθερο σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει όχι περισσότερο από 0,005 γρ. νάτριο ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού ανά  100 γρ. ή 100 ml.

‣ Θυμήσου ότι η ποσότητα που καταναλώνεις από ένα συγκεκριμένο τρόφιμο έχει αντίκτυπο στο πόσο αλάτι προσλαμβάνεις.

 Πώς θα μειώσω την πρόσληψη αλατιού/νατρίου

1. Αναζήτησε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο. Ειδικότερα να είσαι προσεκτική στην επιλογή έτοιμων σαλτσών και “στιγμιαίων” προϊόντων.

2. Δώσε προσοχή και σε αλλαντικά, τυριά, τουρσιά και αρτοπαρασκευάσματα.

3. Ξέπλενε τις κονσερβοποιημένες τροφές που διατηρούνται σε άλμη πριν τις καταναλώσεις. 4. Ξαρμύριζε τις ελιές και τη φέτα.

5. Απομάκρυνε την αλατιέρα από το τραπέζι και μην προσθέτεις αλάτι προτού δοκιμάσεις το φαγητό.

6. Μάθε να χρησιμοποιείς μπαχαρικά και αρωματικά βότανα, π.χ. άνηθο, ρίγανη, δεντρολίβανο, για ενίσχυση της γεύσης.

7. Κατανάλωνε περισσότερες φρέσκες ακατέργαστες τροφές.

8. Τα κατεψυγμένα φρέσκα λαχανικά που δεν έχουν υποστεί καμία άλλη επεξεργασία δεν περιέχουν πρόσθετο αλάτι.

9. Όταν ψωνίζεις, μην ξεχνάς να διαβάζεις την ετικέτα της συσκευασίας  του τροφίμου.

10. Ζήτησε στα εστιατόρια να μην προσθέτουν αλάτι στα φαγητά πριν το σερβίρισμα, όπως, για παράδειγμα, στις τηγανητές πατάτες, στα ψητά κρέατα/ψάρια και στη σαλάτα.

11. Όταν βράζεις ζυμαρικά ή ρύζι, μην προσθέτεις αλάτι στο νερό.

Διατροφικές Πληροφορίες στις Ετικέτες Τροφίμων

Ως καταναλωτές, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε πώς να διαβάζετε και να ερμηνεύετε τις ετικέτες των τροφίμων. Oι ετικέτες στα τρόφιμα μπορούν να σας βοηθήσουν να ενημερωθείτε πριν επιλέξετε κάποιο προϊόν και να αποφασίσετε αν θα το συμπεριλάβετε ή όχι στη διατροφή σας, έτσι ώστε να μπορείτε να κάνετε συνειδητές επιλογές με βάση τις ατομικές σας ανάγκες.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε. (κανονισμός 1169/2011), η οποία θα τεθεί σε ισχύ από τον Δεκέμβριο του 2014 με μια περίοδο προσαρμογής μέχρι το 2016, καθίσταται υποχρεωτική, πέρα από την αναγραφή των συστατικών και των πρόσθετων τροφίμων, και η διαθρεπτική επισήμανση για όλα τα προσυσκευασμένα τρόφιμα (με εξαιρέσεις για ορισμένες κατηγορίες τροφίμων). Επίσης, καθορίζονται και συγκεκριμένα κριτήρια για το είδος των απαιτούμενων διατροφικών στοιχείων και τον τρόπο αναγραφής τους στις ετικέτες, έτσι ώστε να παρέχουν στον καταναλωτή συγκεκριμένες και έγκυρες διατροφικές πληροφορίες για το κάθε προϊόν.

Τα τρόφιμα πρέπει υποχρεωτικά να έχουν στην ετικέτα μια λίστα με τα συστατικά που περιέχουν. Τα συστατικά θα πρέπει να αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά: το συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο, ενώ το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο.

Μία συνήθης παρουσίαση των συστατικών είναι ως εξής:

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: Αλεύρι σίτου, φυτικά έλαια, ζάχαρη, αλεύρι σίτου ολικής άλεσης 11%, σιρόπι γλυκόζης, διογκωτικές ύλες (όξινο ανθρακικό νάτριο, όξινο τρυγικό κάλιο, μηλικό οξύ), αλάτι, γαλακτωματοποιητής (λεκιθίνη σόγιας). Το προϊόν μπορεί να περιέχει ίχνη από γάλα ή αυγά.

Στην ετικέτα αναγράφονται όλα τα θρεπτικά συστατικά του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων και των πρόσθετων τροφίμων (Ε). Το νερό δεν περιλαμβάνεται πάντα, εκτός εάν ξεπερνά το 5% του βάρους του προϊόντος ή εάν εμπίπτει με προβλέψεις συγκεκριμένης νομοθεσίας.

Σε περίπτωση που κάποιο τρόφιμο περιέχει ή ενδέχεται να περιέχει έστω και ίχνη συστατικών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, τότε είναι υποχρεωτική η αναφορά τους. Επίσης, υποχρεωτική είναι η επισήμανση σε περιπτώσεις προϊόντων που περιέχουν ή παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ).

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ («E»)

Τα πρόσθετα τροφίμων είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες, οι οποίες έχουν προστεθεί στα τρόφιμα με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων τεχνολογικών λειτουργιών, όπως για παράδειγμα να προσδώσουν στα τρόφιμα μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, καλύτερη γεύση, χρώμα ή άρωμα. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα πρόσθετα στη βιομηχανία των τροφίμων είναι οι χρωστικές ουσίες, τα συντηρητικά, τα αντιοξειδωτικά, οι σταθεροποιητές, οι γαλακτωματοποιητές, τα πυκνωτικά και τα πηκτικά μέσα, τα ενισχυτικά γεύσης και οι γλυκαντικές ουσίες. Τα πρόσθετα τροφίμων μπορεί να αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων είτε με το χημικό τους όνομα είτε με τον κωδικό “Ε” ακολουθούμενο από έναν αριθμό. Ο κωδικός αυτός έχει θεσπιστεί από την Ε.Ε. και δηλώνει την ύπαρξη ενός εγκεκριμένου πρόσθετου, ενώ ο αριθμός που αναγράφεται δίπλα στο “E” προσδιορίζει το είδος του πρόσθετου.

ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά του τροφίμου θα πρέπει να εμφανίζονται σε ένα μέρος, συνήθως υπό μορφή πίνακα, και αφορούν την ενέργεια, τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες και τα σάκχαρα, τα λίπη και ειδικότερα τα κορεσμένα, τις φυτικές ίνες, και το νάτριο (συστατικό του αλατιού). Οι πληροφορίες για κάθε θρεπτικό συστατικό (Πίνακας ) συνήθως εκφράζονται ως ποσότητα (g) που αντιστοιχεί σε ποσότητα 100 γραμμαρίων (g) ή 100 ml του προϊόντος, ή μπορεί να αναγράφονται και ανά μερίδα προϊόντος (απαραίτητη η αναφορά του συνολικού αριθμού μερίδων στη συσκευασία), ενώ η ενεργειακή αξία εκφράζεται σε kilojoules (kj) και kilocalories (kcal) ανά 100 g ή ανά 100 ml του τροφίμου.

Τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία τροφίμων έχει υιοθετήσει κάποια σχήματα διατροφικής επισήμανσης, για να παρέχουν με μια γρήγορη ματιά πληροφορίες για τη θρεπτική αξία του προϊόντος. Το πιο δημοφιλές, το οποίο εφαρμόζεται και στη χώρα μας, είναι οι λεγόμενες Ενδεικτικές Ημερήσιες Προσλήψεις (ΕΗΠ, στη βιβλιογραφία: GDAs, Guideline Daily Amounts). Οι ΕΗΠ αναγράφονται στο πίσω ή πλαϊνό μέρος της συσκευασίας και επαναλαμβάνονται στο μπροστινό. Οι ΕΗΠ υποδεικνύουν την ποσότητα της ενέργειας και συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών (σάκχαρα, λίπη, κορεσμένα λίπη, αλάτι) που περιέχεται σε μία μερίδα προϊόντος, καθώς και τι αντιπροσωπεύει αυτή ως ποσοστό της μέγιστης ποσότητας από το κάθε θρεπτικό συστατικό που θα πρέπει ένας υγιής ενήλικας να καταναλώνει καθημερινά (Πίνακας 2). Οι τιμές αναφοράς, δηλαδή πόσο πρέπει να καταναλώνει ένας ενήλικας, προέρχονται από διάφορες διατροφικές συστάσεις, και εάν δεν αναφέρεται διαφορετικά, υπολογίζονται με βάση τις ανάγκες μιας γυναίκας μεσαίου μεγέθους με ένα μέσο επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. Ωστόσο, επειδή οι ανάγκες κάθε οργανισμού διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, τη σωματική διάπλαση και τη σωματική δραστηριότητα, οι ΕΗΠ πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο ως ένα ενδεικτικό σημείο αναφοράς.