Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για να συνθέσει το δέρμα αρκετή βιταμίνη D… το βούτυρο μπορεί να καταπραΰνει γρήγορα το ηλιακό έγκαυμα… δεν μπορεί να καεί όποιος οδηγεί με κλειστά τζάμια…
Απόψεις σαν κι αυτές πολλοί τις πιστεύουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι σωστές. Οι επιστήμονες της Ελληνικής Δερματολογικής & Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) εξηγούν τι ισχύει και τι όχι στο θέμα της ηλιοπροστασίας.
* Μύθος 1: Μόλις μαυρίσει το δέρμα, είναι προστατευμένο από τον ήλιο.
Η αλήθεια: Μόλις μαυρίσει το δέρμα, έχετε την ορατή απόδειξη ότι το δέρμα σας έχει ήδη υποστεί βλάβη από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το μαύρισμα οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή μελανίνης, την οποία εκκρίνει το δέρμα σε μια απέλπιδα προσπάθεια να προστατευθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και όταν φθάνουμε στο σημείο να μαυρίζουμε, είναι ήδη αργά. Όσον αφορά την «προστατευτική δράση» του μαυρισμένου (δηλαδή του καμένου) δέρματος, αυτή ισοδυναμεί με ένα αντηλιακό που έχει SPF ίσο με 4, επομένως είναι μηδαμινή.
* Μύθος 2: Το 80% των δερματικών βλαβών από τον ήλιο συμβαίνουν πριν τα 18 μας χρόνια, επομένως ό,τι ζημιά ήταν να γίνει, έχει γίνει.
Η αλήθεια: Οι δερματικές βλάβες από τον ήλιο είναι αθροιστικές, επομένως η βλάβη κάθε καλοκαιριού προστίθεται σε εκείνες των προηγούμενων για να επιταχύνει την εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και για να αυξήσει τον κίνδυνο δερματικού καρκίνου. Επιπλέον, νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό 80% είναι παρωχημένο και ίσχυε πριν από μερικές δεκαετίες, όταν ο κόσμος δεν ήξερε καλά-καλά τι θα πει αντηλιακό, ούτε ήταν πλήρως γνωστοί οι κίνδυνοι του ήλιου. Στις μέρες μας, το αντίστοιχο ποσοστό έως την ηλικία των 18 ετών είναι γύρω στο 25%. Επομένως, ποτέ δεν είναι αργά για να προστατεύσετε το δέρμα σας.
* Μύθος 3: Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για τη βιταμίνη D.
Η αλήθεια: Ισπανοί επιστήμονες υπολόγισαν πρόσφατα πόση ώρα πρέπει να καθίσει κανείς κάτω από τον ήλιο για να συνθέσει το δέρμα του αρκετή βιταμίνη D. Με το 25% του σώματος, λοιπόν, εκτεθειμένο στον ήλιο, τον Απρίλιο θα χρειαζόταν 11 λεπτά και τον Ιούλιο μόλις 7 λεπτά, όπως έγραψαν στο επιστημονικό περιοδικό «Science of the Total Environment». Και αυτό αφορά έκθεση στον ήλιο το μεσημέρι (μεταξύ 12.30’ και 13.30’). Άρα, η ηλιοθεραπεία ούτε είναι ούτε υπήρξε ποτέ απαραίτητη μετά τα πρώτα 7 λεπτά
* Μύθος 4: Το αντηλιακό δεν είναι απαραίτητο τις ώρες που δεν καίει ο ήλιος.
Η αλήθεια: Είναι εντελώς απαραίτητο, διότι δεν παρουσιάζει διακύμανση όλο το φάσμα της UV στη διάρκεια της ημέρας, αλλά μόνο ορισμένα μήκη κύματος. Έτσι, ναι μεν οι πιθανότητες ηλιακού εγκαύματος είναι αυξημένες το μεσημέρι επειδή κορυφώνονται τα επίπεδα της UVB, αλλά τα επίπεδα της UVA που προκαλεί φωτογήρανση είναι αυξημένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Επιπρόσθετα, τόσο η UVA όσο και η UVB ευθύνονται για την ανάπτυξη δερματικών καρκίνων, άρα χωρίς ηλιοπροστασία κινδυνεύουμε από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.
* Μύθος 5: Δεν μπορεί να καεί κανείς μέσα από τα τζάμια.
Η αλήθεια: Τα τζάμια των οχημάτων, των σπιτιών και των κτηρίων κατά κανόνα δεσμεύουν την UVB που δρα επιφανειακά στο δέρμα και προκαλεί το ηλιακό έγκαυμα, αλλά δεν επηρεάζουν την UVA, η οποία εισδύει βαθιά στο δέρμα. Ακόμα, λοιπόν, κι αν δεν δείτε το δέρμα σας να κοκκινίζει, μπορεί άνετα να υποστεί βλάβη από τον ήλιο.
* Μύθος 6: Μόνο τα αντηλιακά με SPF 100 προστατεύουν αποτελεσματικά από τον ήλιο.
Η αλήθεια: Αυτό έχει καταρριφθεί εδώ και χρόνια. Τα αντηλιακά με SPF 15 δεσμεύουν το περίπου 93% της UVB, όσα έχουν SPF 30 δεσμεύουν το περίπου 97%, εκείνα με SPF 50 δεσμεύουν το σχεδόν 98% και όσα έχουν SPF 100 το 99%. Το ζητούμενο όμως είναι να προστατεύει το αντηλιακό και από την UVA (άρα να είναι ευρέος φάσματος), καθώς και να το βάζετε σε ΟΛΑ τα ακάλυπτα σημεία του σώματος (μην ξεχνάτε τα αυτιά, το δέρμα γύρω από τα μάτια, τη μύτη, τον αυχένα, τους άκρους πόδες και τα δάκτυλα των ποδιών κ.λπ.). Πρέπει επίσης να αλείφεστε με αρκετή ποσότητα (περίπου μια χούφτα για τον μέσο ενήλικα). Τα αντηλιακά με SPF κάτω από 15 δεν συνιστώνται, γιατί δεν παρέχουν επαρκή ηλιοπροστασία.
* Μύθος 7: Το δέρμα που παθαίνει βλάβη από τον ήλιο κοκκινίζει και ξεφλουδίζει.
Η αλήθεια: Δεν είναι διόλου απαραίτητο. Αντίθετα, τις βλάβες που δεν φαίνονται πρέπει να φοβόμαστε περισσότερο, γιατί αφορούν το DNA των δερματικών κυττάρων απ’ όπου μπορεί να αρχίσει χρόνια αργότερα ένας καρκίνος.
* Μύθος 8: Αν πάθεις ηλιακό έγκαυμα, βάλε αμέσως βούτυρο.
Η αλήθεια: Όποιος το κάνει αυτό, το μόνο που καταφέρνει είναι να επιδεινώνει το έγκαυμα, διότι «παγιδεύεται» η θερμότητα στο εσωτερικό του δέρματος από το στρώμα του λίπους (το ίδιο συμβαίνει και με τη βαζελίνη, το λάδι και κάθε άλλη λιπαρή ουσία). Η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση ενός ηλιακού εγκαύματος είναι οι κομπρέσες παγωμένου νερού (να τις αφήνετε στο δέρμα σας για 20 λεπτά τη φορά και να τις βάζετε όσο συχνά χρειάζεστε, συνήθως κάθε 2-3 ώρες και επί όσες μέρες ανακουφίζουν τα συμπτώματά σας). Άλλη καλή επιλογή είναι η οδοντόπαστα (αλλά χωρίς μέντα ή παράγωγα μέντας όπως η μενθόλη, γιατί μπορεί να προκληθεί ερεθισμός του δέρματος) και το άπαχο γιαούρτι, το οποίο απάγει τη θερμότητα (όπως και η οδοντόπαστα) αλλά επιπλέον περιέχει πολύ νερό οπότε δρα και ενυδατικά.
* Μύθος 9: Το ηλιακό έγκαυμα δεν είναι σοβαρό.
Η αλήθεια: Μακροπρόθεσμα όλα τα ηλιακά εγκαύματα είναι σοβαρά, αλλά βραχυπρόθεσμα σοβαρά είναι όσα δημιουργούν φουσκάλες ή έντονο πόνο, καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια του δέρματος, προκαλούν πυρετό ή ρίγη, πονοκέφαλο, σύγχυση ή αίσθημα λιποθυμίας, συνοδεύονται από ενδείξεις αφυδάτωσης (έντονη δίψα ή ξερά μάτια και χείλη) ή/και προκαλούν οιδήματα (πρηξίματα). Αν παρουσιάσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, πρέπει να σας δει οπωσδήποτε γιατρός.
Μαύρισμα: Ποιες τροφές θα σας βοηθήσουν να το πετύχετε;
Πλησιάζει το καλοκαίρι, και με λίγη τύχη θα έχουμε βγει από την καραντίνα και θα μπορούμε να απολαύσουμε τις ακτίνες του ήλιου (με προστασία) σε κάποια παραλία της όμορφης Ελλάδας. Οι περισσότεροι άνθρωποι βασίζουν τις απόπειρες για το τέλειο μαύρισμα σε καλλυντικά προϊόντα, όπως λάδια και κρέμες μαυρίσματος, baby oil ή την απουσία χρήσης αντηλιακών προϊόντων (δεν συνίσταται!). Υπάρχουν, όμως, τρόποι για να αποκτήσετε το μαύρισμα που θέλετε μέσω της διατροφής σας. Ναι, υπάρχουν.
Μαύρισμα: Όταν ο σκοπός αγιάζει τα μέσα
Ορισμένοι εφαρμόζουν και τις τεχνητές μεθόδους μαυρίσματος (solarium, tanning, όπου κανείς μπορεί να μαυρίσει ακόμα και το χειμώνα) ή πολύ απλά επιδίδονται σε ατελείωτες ώρες ηλιοθεραπείας, αγνοώντας σε κάθε περίπτωση τις προειδοποιήσεις και τις συστάσεις για τις βλαβερές επιδράσεις του ήλιου και της υπεριώδους ακτινοβολίας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Θα πρέπει να γνωρίζετε, πως ο ήλιος δυστυχώς δεν είναι άκακος και η μακρά έκθεση στις ακτίνες του κρύβει αρκετές παγίδες (αύξηση ‘οξειδωτικών’ ελεύθερων ριζών στο σώμα), όπως διατείνονται οι δερματολόγοι και οι άλλοι ειδικοί υγείας.
Έτσι, πέρα από την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του δέρματος, στο βωμό της ‘χρυσαφένιας επιδερμίδας’ συναντούμε πολλές φορές δερματοπάθειες, ηλιακά εγκαύματα, ξηρότητα δέρματος και αφυδάτωση (ακόμα και στο σύνολο του οργανισμού), μέχρι και διαταραχές στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ηλίαση) και άλλα.
Μαύρισμα: Πώς συνδέεται με την διατροφή μας;
Αυτό που αγνοούν πολλοί είναι ότι με μια σχετικά συχνή αλλά βραχεία έκθεση στον ήλιο και με την αρωγή της συστηματικής κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφίμων, μπορούμε να πετύχουμε το πολυπόθητο, όμορφο μαύρισμα με τον πιο υγιεινό τρόπο, σε λιγότερο από ένα μήνα. Πώς; Προσθέτοντας στο καθημερινό μας μενού πληθώρα φρούτων, λαχανικών και άλλων τροφίμων που μας βοηθούν να πιάσουμε με ένα σμπάρο…πολλά τρυγόνια!
Βλέπετε, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στο μαύρισμα, στην αντηλιακή (αντιοξειδωτική) προστασία, στην ενυδάτωση του σώματος και της επιδερμίδας, στην ανάπλαση του δέρματος και τη διατήρηση της σφριγηλότητάς του, στη γρηγορότερη επούλωση των εγκαυμάτων και σε πολλές ακόμα φυσιολογικές μεταβολικές και μη διεργασίες του μεγαλύτερου οργάνου-ιστού του σώματος μας (δέρμα).
Μαύρισμα: Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο.
Άλλωστε, το μαύρισμα αποτελεί μία φυσιολογική αμυντική λειτουργία του σώματός μας, αφού υπό την επίδραση του ήλιου, τα μελανοκύτταρα της επιδερμίδας εκκρίνουν τη μελανίνη για να μας προστατεύσει από την υπεριώδη ακτινοβολία, σκουραίνοντας παράλληλα και το χρώμα του δέρματός μας.
Εκτός από το χαλκό (όπου διεγείρει τη λειτουργία του ενζύμου τυροσινάση, με τη βοήθεια της οποίας παράγεται η μελανίνη και ανευρίσκεται στα μανιτάρια, το συκώτι, τα θαλασσινά, τα καρύδια και τα σταφύλια), δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να επιβεβαιώσουμε ότι συγκεκριμένες τροφές διεγείρουν την παραγωγή μελανίνης.
Από την άλλη όμως, διάφορα αντιοξειδωτικά, όπως τα καροτενοειδή, το λυκοπένιο, η λουτείνη και άλλα, ευθύνονται σε μικρό, έστω, βαθμό για το σκουρόχρωμο της επιδερμίδας μας. Οι ουσίες αυτές (χρωστικές), πέρα από την ωφέλιμη αντιοξειδωτική προστασία, εναποτίθενται κάτω από την επιδερμίδα και σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να επηρεάσουν και το χρώμα του δέρματος.
Μαύρισμα: Καροτενοειδή
Τα καροτενοειδή υπάρχουν κατά βάση σε πορτοκαλο-κίτρινα φρούτα και λαχανικά (και πράσινα φυλλώδη), όπως το καρότο (καροτένια), η ντομάτα (λυκοπένιο), τα βερίκοκα και τα ροδάκινα, το καρπούζι και το πεπόνι, το μάνγκο, οι πιπεριές, οι κολοκύθες, το μπρόκολο και το σπανάκι. Μάλιστα φαίνεται ότι τα καροτενοειδή προστατεύουν το δέρμα από τους διάφορους ερεθισμούς και τις πανάδες.
Μαύρισμα: Βιταμίνη Α
Η βιταμίνη Α (τα β-καροτένια των παραπάνω τροφίμων μετατρέπονται σε βιταμίνη Α στον οργανισμό) μεταξύ άλλων φαίνεται να ευνοεί την ελαστικότητα του δέρματος, ενώ η έλλειψή της προκαλεί ξηροδερμία κι ευερέθιστο δέρμα. Εκτός από τα παραπάνω λοιπόν, αναζητήστε πλούσιες ποσότητες βιταμίνης Α σε ζωικά τρόφιμα, όπως τα ψάρια, το συκώτι, τα τυριά κι ο κρόκος του αυγού.
Μαύρισμα: Βιταμίνη Ε
Απαραίτητη για ένα υγειές μαύρισμα μιας και η έλλειψή της προκαλεί αφυδάτωση και ξηρότητα, ευνοεί την εμφάνιση ραγάδων και αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος. Τέλος προστατεύει από την πρόωρη γήρανση του δέρματος Καλύψτε έτσι την πρόσληψή της καταναλώνοντας συχνά σολομό, ελαιόλαδο και αμύγδαλα.
Μαύρισμα: Βιταμίνη C
Εκτός του ότι εμποδίζει την ανάπτυξη των ελεύθερων ριζών που σχηματίζονται από την υπεριώδη ακτινοβολία, συμβάλλει στη διατήρηση της σφριγηλότητας και της επιδερμίδας και συντελεί στη γρήγορη επούλωση των εγκαυμάτων από τον ήλιο.
Ακόμα, δρα πιο αποτελεσματικά όταν συνδυάζεται με τη βιταμίνη Ε (και το χαλκό). Βρίσκεται δε σε στις φράουλες, τα πεπόνια, τις ντομάτες, τις πιπεριές, και στα λεμόνια, στο μπρόκολο και στο σπανάκι.
Μαύρισμα: Άλλα συστατικά
Τέλος, σύμμαχοι στην προστασία από τον ήλιο και το υγιές μαύρισμα αποτελούν ο ψευδάργυρος και το σελήνιο , τα οποία οφελούν το κολλαγόνο και την ελαστίνη του δέρματος, μειώνοντας παράλληλα την καταστροφική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα.
Καταναλώστε λοιπόν γαρίδες, μύδια, χταπόδι και καρύδια. Με την ίδια λογική εξαιρετικά ωφέλιμα θεωρούνται τα ω-3 λιπαρά οξέα των ψαριών.
Μαύρισμα: Επιλεγμένα τρόφιμα για να προτιμήσετε
Καρότα
Η σημαντικότερη τροφή που έχει την μεγαλύτερη αντιηλιακή προστασία είναι το καρότο που περιέχει μεγάλη ποσότητα καροτίνης. Συγκεκριμένα είναι πλούσια σε β-καροτίνη που συντελεί στη διατήρηση ενυδατωμένου και ελαστικού δέρματος.
Τα βερίκοκα, τα ροδάκινα, τα μανταρίνια, τα πορτοκάλια, το πεπόνι και το καρπούζι
Τα συγκεκριμένα φρούτα και λαχανικά που βρίσκονται σε πληθώρα το καλοκαίρι αποτελούν τροφές που είναι ιδανικές για να βελτιώσουν και να αναδείξουν το μαύρισμά σας με τον καλύτερο τρόπο.
Δημητριακά
Εκτός από βιταμίνες Α και Β2, περιέχουν σημαντικές ποσότητες σεληνίου, το οποίο παρεμποδίζει βλαβερές για τον οργανισμό διαδικασίες. Περιέχουν επίσης ψευδάργυρο, που βοηθάει στην επούλωση των εγκαυμάτων που προκαλούνται από τον ήλιο.
Οι ντομάτες, οι πιπεριές, η κολοκύθα και οι γλυκοπατάτες
Τα λαχανικά που βοηθούν το δέρμα μας να μαυρίσει προσδίδοντας μας και ένα σύνολο άλλων βιταμινών, ιχνοστοιχείων και φυτικών ινών.
Σπανάκι και μπρόκολο
Είναι και αυτές οι τροφές σύμμαχοι στο καλοκαιρινό σας μαύρισμα καθώς το κάνουν να φαίνεται πιο λαμπερό. Τα συστατικά που περιέχουν αυτές οι τροφές είναι η λουτεΐνη και ζεαξανθίνη τα οποία και ευθύνονται για το τέλειο μαύρισμα.
Αυγά
Πλούσια τροφή σε θρεπτικά συστατικά καθώς περιέχει άφθονη βιταμίνη Α και αμινοξέα που ενισχύουν την παραγωγή της μελανίνης και της βιταμίνης Β2, η οποία αποτελεί μοναδικό θρεπτικό συστατικό για το δέρμα.
Ψητά τρόφιμα
Το ψήσιμο των τροφίμων στη σχάρα συμβάλλει και αυτό στο γρήγορο και καλύτερο μαύρισμα. Όταν καταναλώνετε ψητά τρόφιμα αποφύγετε τα εσπεριδοειδή, το μαϊντανό και το κάρδαμο διότι μπορεί να είναι ανασταλτικοί παράγοντες για το μαύρισμα του δέρματός σας.
Ακτινίδια και λεμόνια
Περιέχουν σημαντικές ποσότητες βιταμίνης C και έχουν την ικανότητα να καταπολεμούν και να αναδομούν το κολλαγόνο του οργανισμού μας.