Ο καύσωνας και οι υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο διάστημα δεν προκαλούν μόνο θερμοπληξία, αυξάνουν και τον κίνδυνο για τροφική δηλητηρίαση, καθώς πολλά τρόφιμα καθίστανται επικίνδυνα.
Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται σημαντικά με ορισμένα λάθη που δυστυχώς είναι πολύ συνηθισμένα.
Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) εξηγούν ποια λάθη πρέπει να αποφεύγουμε όταν μαγειρεύουμε:
Δεν πλένουμε συχνά τα χέρια μας
Δεν πρέπει να πιάνουμε νωπά τρόφιμα και αμέσως μετά έτοιμα φαγητά χωρίς να πλύνουμε τα χέρια μας. Η τακτική αυτή είναι πιθανό να μεταφέρει μικρόβια από τα νωπά τρόφιμα στα μαγειρεμένα. Για να μην μολύνουμε τα τρόφιμα πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας και όταν:
- Φυσάμε τη μύτη μας
- Βήχουμε ή φταρνιζόμαστε στην παλάμη μας
- Πάμε στην τουαλέτα
- Βγάλουμε έξω τα σκουπίδια
- Χαϊδέψουμε το κατοικίδιό μας
Να πλένετε επίσης τα χέρια σας πριν αρχίσετε να τρώτε.
Χρησιμοποιούμε τον ίδιο εξοπλισμό
Είναι μεγάλο λάθος, λ.χ., να χρησιμοποιούμε το ίδιο πιρούνι για να γυρνάμε το κρέας από την αρχή έως το τέλος του μαγειρέματος. Εξίσου μεγάλο λάθος είναι να ξεβγάζουμε πρόχειρα με λίγο νερό το πιάτο στο οποίο είχαμε το ωμό κοτόπουλο, για να βάλουμε το ψημένο. Ή να κόβουμε τα λαχανικά στο ίδιο ξύλο κοπής όπου κόψαμε το κρέας, χωρίς να το σαπουνίσουμε πρώτα.
Ξεφλουδίζουμε φρούτα, λαχανικά χωρίς να τα πλύνουμε
Με αυτή την τακτική, υπάρχει κίνδυνος βακτήρια και υπολείμματα φυτοφαρμάκων να περάσουν από τη φλούδα στη σάρκα τους.
Τρώμε και πίνουμε την ώρα που μαγειρεύουμε
Δεν πρέπει να τρώμε, να πίνουμε, αλλά ούτε και να καπνίζουμε όταν προετοιμάζουμε νωπά προϊόντα κρέατος, πουλερικών, ψαριών, θαλασσινών.
Αφήνουμε μισοψημένο το φαγητό
Το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά (κοτόπουλο, γαλοπούλα), τα θαλασσινά και τα αυγά μπορεί να περιέχουν βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση. Πρέπει να τα μαγειρεύουμε πολύ καλά. Αν δεν μπορείτε να το υπολογίσετε, να χρησιμοποιείτε θερμόμετρο τροφίμων.
Αφήνουμε το φαγητό εκτός ψυγείου
Είναι μεγάλο λάθος να αφήνουμε το φαγητό στον πάγκο της κουζίνας από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ. Ειδικά τώρα που κάνει ζέστη, είναι πολύ μεγάλος ο κίνδυνος να αλλοιωθεί. Αν καταναλώσουμε αλλοιωμένο φαγητό, κινδυνεύουμε από τροφική δηλητηρίαση. Το μαγειρεμένο φαγητό πρέπει να μπαίνει στο ψυγείο μέσα σε 2 ώρες από την ώρα που σβήνουμε το μάτι. Για να κρυώσει πιο γρήγορα στο μεσοδιάστημα, βγάλτε το από το σκεύος μαγειρικής και βάλτε το σε ένα άλλο. Να θυμάστε ότι μερικά τρόφιμα είναι εξαιρετικά ευπαθή στη ζέστη. Ρύζι, πατάτες και γαλακτοκομικά (π.χ. το τυρί στην χωριάτικη σαλάτα) αλλοιώνονται πολύ εύκολα.
Έχουμε σε υψηλή θερμοκρασία το ψυγείο
Ειδικά το καλοκαίρι, η θερμοκρασία στο ψυγείο σας πρέπει να είναι 4 βαθμοί Κελσίου ή χαμηλότερα. Στην κατάψυξη πρέπει να είναι κάτω από -18ο C (μείον 18 βαθμοι Κελσίου). Τα βακτήρια μπορούν να αναπτυχθούν ραγδαία στην «επικίνδυνη ζώνη» (από τους 4 έως και τους 60 βαθμούς Κελσίου).
Τρώμε τα έτοιμα τρόφιμα μετά την ημερομηνία λήξης
Ακόμα ένα τεράστιο λάθος στην κουζίνα. Οι ημερομηνίες λήξης υπάρχουν για να τις τηρούμε και όχι για να τις αγνοούμε. Αν την αγνοήσουμε, διακινδυνεύουμε να πάθουμε τροφική δηλητηρίαση.
Ωστόσο προσοχή: Άλλο είναι να αναγράφει ένα προϊόν «Ανάλωση μέχρι» (ή «Use-by») και άλλο «Ανάλωση κατά προτίμηση έως» (ή «Best before»). Στην πρώτη περίπτωση, όταν παρέλθει η ημερομηνία, το τρόφιμο δεν θεωρείται πλέον ασφαλές για κατανάλωση. Με το «Best before» όμως, το τρόφιμο μπορεί να καταναλωθεί, αλλά ενδέχεται να μην είναι τόσο γευστικό όσο αν είχε καταναλωθεί νωρίτερα.
Ζεσταίνουμε με λάθος τρόπο το φαγητό
Εάν πρόκειται να φάτε φαγητό που είχατε στο ψυγείο, πρέπει να το θερμαίνετε στους τουλάχιστον 80ο C.
Τι να προσέχετε όταν αγοράζετε τρόφιμα το καλοκαίρι
Ο ΕΦΕΤ είχε εκδώσει ορισμένες οδηγίες, οι οποίες παραμένουν επίκαιρες. Όπως αναφέρει, η ζέστη επιταχύνει την αλλοίωση των τροφίμων. Έτσι, οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι συνηθισμένες όταν προετοιμάζονται, διατηρούνται ή διατίθενται χωρίς την τήρηση των απαραίτητων όρων υγιεινής.
Η εκδήλωση της δηλητηρίασης εξαρτάται από τον παράγοντα που την προκαλεί. Τα συμπτώματά της (π.χ. έμετος, διάρροια, πυρετός κ.λπ.) μπορεί να εκδηλωθούν:
- Μετά από μισή ώρα από την κατανάλωση του μολυσμένου τροφίμου
- Μετά από λίγες ώρες
- Ακόμα και μετά από μερικές ημέρες
Για την αποφυγή πιθανών τροφικών δηλητηριάσεων από αλλοιωμένα τρόφιμα ο ΕΦΕΤ συνιστά τα εξής:
Γενικές συμβουλές
Οι καταναλωτές που αγοράζουν τρόφιμα πρέπει:
- Να ελέγχουν τα βασικά χαρακτηριστικά των τροφίμων (χρώμα, οσμή, γεύση, συσκευασία και ημερομηνία λήξης)
- Να ελέγχουν τις συνθήκες διατήρησής τους
- Να μην επιλέγουν προϊόντα ψύξης ή κατάψυξης για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι δεν συντηρούνται σωστά. Τα προϊόντα ψύξης πρέπει να διατηρούνται σε θερμοκρασίες μικρότερες των 7ο C και τα προϊόντα κατάψυξης σε θερμοκρασίες μικρότερες των -18ο C (μείον 18 βαθμοί Κελσίου)
- Τα ψυγεία και οι καταψύκτες από όπου προμηθεύονται τα τρόφιμα να μην εκτίθενται στον ήλιο.
- Να μην επιλέγουν τρόφιμα εκτεθειμένα στον ήλιο, σε έντομα, σκόνη κ.λπ.
- Να τοποθετούν τα τρόφιμα στο ψυγείο όσο γίνεται πιο σύντομα μετά την αγορά τους
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται το εμφιαλωμένο νερό. Πρέπει να διατηρείται σε σκιερό μέρος. Επιπλέον, οι άδεις φιάλες δεν πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται, αλλά να απορρίπτονται στους κάδους ανακύκλωσης.
Στα εστιατόρια
Οι καταναλωτές που τρώνε στα εστιατόρια όχι μόνο πρέπει να τρώνε καλομαγειρεμένο φαγητό (π.χ. καλοψημένο κρέας και πουλερικά), αλλά να προσέχουν και τα εξής:
- Να επιλέγουν εστιατόρια που εφαρμόζουν μέτρα υγιεινής τα οποία είναι απαραίτητα για την προστασία των τροφίμων
- Να μην καταναλώνουν φαγητά που έχουν ύποπτο χρώμα, οσμή και γεύση
- Να μην καταναλώνουν λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί καλά
Στα καταστήματα γρήγορου, έτοιμου φαγητού
Όταν οι καταναλωτές αγοράζουν τρόφιμα από καταστήματα ταχείς εξυπηρέτησης, τα οποία θα καταναλώσουν αμέσως ή στο σπίτι, πρέπει να προσέχουν τα εξής:
- Να επιλέγουν καταστήματα που εφαρμόζουν μέτρα υγιεινής τα οποία είναι απαραίτητα για την προστασία των τροφίμων
- Να επιλέγουν έτοιμα σάντουιτς που διατηρούνται στο ψυγείο, εάν δεν παρασκευαστούν εκείνη την ώρα
- Όταν επιλέγουν έτοιμα γεύματα που σερβίρονται ζεστά, να βεβαιώνονται ότι διατηρούνται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 65ο C
- Να βεβαιώνονται ότι οι σαλάτες των salad bar διατηρούνται σε ψυχρό χώρο. Πρέπει επίσης να είναι προφυλαγμένες από ζέστη, ήλιο, έντομα, σκόνη κ.λπ.
- Να βεβαιώνονται ότι τα χύμα παγωτά διατηρούνται σε ψύξη. Πρέπει επίσης να είναι σκληρά, να μην εκτίθενται στον ήλιο, σε έντομα, σκόνη κ.λπ. και να σερβίρονται με καθαρά εργαλεία
- Να βεβαιώνονται ότι τα ψυγεία με αναψυκτικά και νερό δεν είναι εκτεθειμένα στον ήλιο
- Να απορρίπτουν τα έτοιμα φαγητά, εάν δεν τα καταναλώσουν εντός δύο ωρών από την αγορά τους και δεν τα διατήρησαν στο ψυγείο