Κενά μνήμης: Δεν είναι μόνο η άνοια που τα προκαλεί. Ενδεχομένως να ευθύνεται και ο κακός ύπνος ή η κακή διατροφή.

Τα κενά μνήμης θα έρθουν με το γήρας, μπορεί όμως να οφείλονται σε διάφορες ακόμα παθολογικές ή μη καταστάσεις, αναφέρουν ο ειδικοί.

1. Τραύμα κεφαλής (διάσειση)

Η απώλεια μνήμης είναι βασικό σύμπτωμα της διάσεισης, της τραυματικής βλάβης του εγκεφάλου δηλαδή που οφείλεται συχνά σε τροχαία ατυχήματα ή πτώσης (π.χ. κατά την άθληση). Αν και σε περιπτώσεις διάσεισης η απώλεια της βραχυπρόθεσμης μνήμης -περιλαμβάνει περιορισμένες πληροφορίες για μικρό χρονικό διάστημα- διαρκεί κάποιους μήνες, σε περίπτωση επίμονης αμνησίας, απώλειας συνείδησης, σύγχυσης, δυσκολίας στη βάδιση ή ασυνήθιστη κίνηση των ματιών, τότε απαιτείται ιατρική βοήθεια.

Αν και ένας μόνο τραυματισμός δύσκολα θα βλάψει τη μνήμη μακροπρόθεσμα, επαναλαμβανόμενα τραύματα κεφαλής μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη μνήμη εργασίας, όπως έδειξε μελέτη σε αθλητές κολεγίου, και να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας.

2. Γήρανση

Ένας περίπου στους 10 (11%) ενήλικες άνω των 45 ετών παρουσιάζουν έως ενός βαθμού γνωστική εξασθένηση, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης. Το γήρας αποτελεί τη βασική αιτία απώλειας της βραχυπρόθεσμης μνήμης και, από την ηλικία των 60, το 40% των ανθρώπων έρχεται αντιμέτωπο με απώλεια μνήμης λόγω συρρίκνωσης ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου, προβλήματα στην επικοινωνία μεταξύ των διάφορων περιοχών και μικρότερης αιμάτωσης του εγκεφάλου. Η ενασχόληση με δραστηριότητες του πνεύματος όπως το διάβασμα αλλά και ο υγιεινός τρόπος ζωής (ποιοτικός ύπνος, σωστή διατροφή, άσκηση) προφυλάσσουν την εγκεφαλική υγεία.

3. Κατάχρηση αλκοόλ

Tο αλκοόλ, έστω και το λίγο, επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου και μειώνει τον όγκο της φαιάς ουσίας. Η κατάχρηση αλκοόλ έπειτα παρεμποδίζει τη μεταφορά αναμνήσεων από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη -αποθήκευση σύνθετων πληροφοριών επί μακρόν.

4. Ανεπαρκής ύπνος

Οι μνήμες αποθηκεύονται στον εγκέφαλο κατά το στάδιο του βαθέος ύπνου (non-rapid eye movement sleep) κατά το οποίο όλες οι λειτουργίες του οργανισμού κατεβάζουν ρυθμούς. Έπειτα, κατά τον ύπνο ενεργοποιείται το «λεμφικό» σύστημα του εγκεφάλου, ένα δίκτυο αγωγών μέσω των οποίων αποβάλλονται άχρηστες και τοξικές ουσίες ώστε να διατηρείται εύρυθμη η λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Αν δεν σας χαρίζεται ο ύπνος, μπορείτε να δοκιμάσετε κάποια από τις 7 κινήσεις ματ που νικούν την αϋπνία είτε κάποια από τα ροφήματα και τρόφιμα που σας ρίχνουν στην αγκαλιά του Μορφέα. Αν πάλι σας ταλαιπωρούν προβλήματα όπως διαταραχές άγχους ή αποφρακτική υπνική άπνοια, ίσως θα πρέπει να συμβουλευτείτε κάποιον γιατρό.

5. Κατάθλιψη

Είναι μια από τις συνηθέστερες αιτίες απώλειας της βραχυπρόθεσμης μνήμης σε άτομα κάτω των 50 ετών. Η κατάθλιψη όπως και οι λοιπές ψυχικές διαταραχές αποδιοργανώνουν τις χημικές διεργασίες και τη μετάδοση σημάτων στον εγκέφαλο, εξηγούν οι ειδικοί.

6. Διαταραχή μετατραυματικού στρες

H Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) έχει συσχετιστεί με μειωμένη γνωστική λειτουργία και προβλήματα μνήμης. Το έντονο άγχος και η ανάκληση των τραυματικών αναμνήσεων δεν αφήνουν περιθώριο για αποθήκευση νέων πληροφοριών στη μνήμη του εγκεφάλου.

7. Κακή διατροφή

Η κακή διατροφή και η έλλειψη συγκεκριμένων θρεπτικών στοιχείων μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο απώλειας μνήμης ή να δυσχεράνουν μια προϋπάρχουσα κατάσταση. Η επάρκεια σε βιταμίνη Β1 και Β12 είναι το πρώτο πράγμα στο οποίο εφιστούν την προσοχή ειδικευμένοι διατροφολόγοι, προτείνοντας το μοντέλο μεσογειακής διατροφής για πρόσληψη βιταμινών του συμπλέγματος Β.

8. Άνοια και νευρολογικές παθήσεις

Μολονότι σπάνια περίπτωση, σε κάποια άτομα τα κενά μνήμης θα εξελιχθούν σε ήπια γνωστική εξασθένηση, μια κατάσταση-προάγγελο άνοιας με επιπτώσεις στη μνήμη αλλά όχι εμπόδιο στη λειτουργικότητά τους. Για ένα 10-15% των ανθρώπων η γνωστική φθορά θα αποτελέσει πρώιμο σημάδι άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ που αποτελεί τον συχνότερο τύπο.

Διάσειση: Τα συμπτώματα – «κλειδιά» – Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε με τίποτα

Η διάσειση είναι μια διαταραχή της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο ως αποτέλεσμα χτυπήματος στο κρανίο.

Αυτό σημαίνει ότι τμήματα των λειτουργιών του εγκεφάλου μπαίνουν προσωρινά «σε αναμονή». Είναι κάτι που συμβαίνει συχνά μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι – ίσως κατά τη διάρκεια μιας πτώσης ή αθλητικού τραυματισμού – και αποτελεί τον λιγότερο επικίνδυνο τύπο εγκεφαλικού τραυματισμού.

Διάσειση: Συμπτώματα

Τα σημάδια της διάσεισης συνήθως εμφανίζονται λίγο μετά από τον τραυματισμό, αλλά μπορεί να εμφανιστούν και καθυστερημένα. Αν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε χτύπησε στο κεφάλι, προσέξτε για λίγες μέρες.

Τα συμπτώματα της διάσεισης μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

-Απώλεια συνείδησης

–Πονοκέφαλο

-Αίσθημα ζάλης

-Απώλεια μνήμης ή σύγχυση

-Προβλήματα με την ισορροπία

-Ξαφνικές εναλλαγές της διάθεσης

-Υπνηλία

-Θολή όραση

-Ναυτία και έμετο

Είναι σοβαρή η διάσειση;

Μια απλή διάσειση δεν είναι επικίνδυνη και δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Η ξεκούραση και η αποφυγή άσκησης είναι τα μόνα που χρειάζονται συνήθως. Επιπλοκές μπορεί να προκύψουν σε σοβαρές περιπτώσεις τραυματισμού του κεφαλιού.

Ένα χτύπημα στο κεφάλι μπορεί να προκαλέσει σκίσιμο στο αιμοφόρο αγγείο κάτω από το κρανίο και ως εκ τούτου να προκαλέσει αυξανόμενη συσσώρευση αίματος η οποία θα οδηγήσει σταδιακά στον εγκέφαλο να μετακινηθει. Αυτή η συσσώρευση είναι απειλητική για τη ζωή εάν η συσσώρευση αίματος δεν αποστραγγίζεται μέσω διάτρησης του κρανίου.

Μία πολύ σοβαρή διάσειση, κατά την οποία υπάρχει και απώλεια συνείδησης η οποία διαρκεί καιρό, είναι επίσης επικίνδυνη εξαιτίας του κινδύνου οιδήματος στον εγκέφαλο.

Τι πρέπει να κάνετε αν κάποιος πάθει διάσειση

Εάν ο ασθενής έχει μόνο ήπια συμπτώματα, πιθανότατα το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη ανάπαυση. Ωστόσο, ο γιατρός θα πρέπει να επικοινωνήσει μαζί σας στις ακόλουθες περιπτώσεις:

 

✔ Εάν ο ασθενής δεν έχει τις αισθήσεις του, ακόμα και αν έχει αναρρώσει.

 

✔ Εάν ο ασθενής έχει υπνηλία και δυσκολεύεστε να επικοινωνήσετε.

 

✔ Εάν η κατάσταση του ασθενούς επιδεινωθεί μετά από τη βελτίωση.

 

✔ Εάν ο ασθενής κάνει εμετό – ωστόσο αυτό είναι συχνό φαινόμενο σε παιδιά κάτω των 12 ετών.

 

✔ Εάν ο ασθενής πάθει επιληπτικό σοκ.

 

✔ Εάν υπάρχει αμνησία (απώλεια μνήμης για συμβάντα πριν ή μετά τον τραυματισμό).

 

✔ Εάν παρουσιάσει απώλεια ισορροπίας ή αδυναμίας σε ένα χέρι ή πόδι.

 

✔ Μπερδεύει τα λόγια του

 

✔ Εάν ο ασθενής έχει πληγή στο πρόσωπο ή το κεφάλι του.

Διάσειση: Αντιμετώπιση

Πώς ένας γιατρός αντιμετωπίζει τη διάσειση; Ο γιατρός θα στείλει τον ασθενή στο νοσοκομείο για διάγνωση και τεστ, και για να κάνει αξονική τομογραφία, αν έχει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα. Εάν ο τραυματισμός της κεφαλής δεν προκάλεσε τα σοβαρά συμπτώματα που περιγράφηκαν παραπάνω ή η αξονική τομογραφία είναι φυσιολογική, τότε θα γίνει διάγνωση ενός μικρού τραυματισμού της κεφαλής ή διάσεισης και ο ασθενής μπορεί συνήθως να γυρίσει στο σπίτι. Ο ασθενής πρέπει να επιστρέψει με έναν ενήλικα και να ακολουθήσει κάποιες συγκεκριμένες οδηγίες.

Οι εξαιρέσεις θα ήταν ένα άτομο μεγαλύτερης ηλικίας άνω των 65 ετών, κάποιος που είχε προηγούμενο εγκεφαλικό τραύμα ή χειρουργική επέμβαση και ασθενείς με πρόβλημα πήξης αίματος, όπως αιμορροφιλία, ή επειδή λαμβάνει συγκεκριμένα φάρμακα, όπως η βαρφαρίνη. Αυτοί οι ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν επιπλοκές, όπως αιμορραγία στον εγκέφαλο και μπορεί να χρειαστεί να περάσουν περισσότερο χρόνο στο νοσοκομείο.

Αντιμετώπιση της διάσεισης στο σπίτι

Συνήθως τα συμπτώματα διάσεισης εξαφανίζονται σταδιακά μετά από λίγες μέρες ή λίγες εβδομάδες. Μερικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε περιλαμβάνουν:

-Ξεκουραστείτε όσο περισσότερο μπορείτε.

-Η σκληρή σωματική δραστηριότητα πρέπει να αποφεύγεται κατά την πρώτη εβδομάδα.

-Πρέπει να υπάρξει σταδιακή επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες.

-Ο ασθενής πρέπει να φροντίζεται από έναν ενήλικα για 12-24 ώρες μετά το περιστατικό.

Αρχικά κάθε μισή ώρα και στη συνέχεια σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, ο ασθενής θα πρέπει  να επαναλάβει κάτι απλό όπως το όνομα και τη διεύθυνσή του και επίσης να τον ελέγχει κάποιος τη νύχτα για να βεβαιωθεί ότι μπορεί να έχει εγρήγορση χωρίς να χρειάζεται να ξυπνήσει πλήρως.

Διάσειση και κίνδυνος μόνιμου τραυματισμού

Από τη φύση της, η διάσειση είναι ένας μικρός τραυματισμός στον εγκέφαλο και πρέπει να γίνει πλήρης ανάκαμψη. Υπάρχει μικρός κίνδυνος εμφάνισης επιληψίας μετά από διάσειση. Οι κίνδυνοι είναι ιδιαίτερα υψηλοί όταν οι εγκεφαλικές συνέπειες συμβαίνουν επανειλημμένα, δηλαδή, για παράδειγμα σε επαγγελματίες μποξέρ.

Το σύνδρομο «διάσειση μετά τη διάγνωση» συχνότερα ακολουθεί το ήπιο τραύμα στο κεφάλι και περιλαμβάνει: πονοκεφάλους, ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή, κατάθλιψη και άγχος. Αυτό το σύνδρομο μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και αν η εγκεφαλική βλάβη είναι ελάχιστη. Πάντα οι ασθενείς με εγκεφαλικά τραύματα πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό και συγκεκριμένα τον νευρολόγο.