Λύκος αυτοάνοσο: Πώς αρχίζει η ύπουλη ασθένεια – Συμπτώματα και θεραπεία (εικόνες)

Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), διαφορετικά γνωστός και με την ονομασία λύκος, είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση πάθηση που προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επιτίθεται στους ίδιους του τους ιστούς και τα όργανα.

Η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά όργανα του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των αρθρώσεων, του δέρματος, των νεφρών, του αίματος, του εγκεφάλου, της καρδιάς και των πνευμόνων.

Η διάγνωσή του δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς πολύ συχνά μοιάζει με άλλες ασθένειες. Γι’ αυτό και τα πραγματικά ποσοστά νόσησης δεν είναι γνωστά, καθώς εικάζεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερα από τα καταγεγραμμένα.

Στόχος της θεραπείας, που προτείνεται στους ασθενείς, είναι πρωτίστως η αντιμετώπιση του πόνου και της φλεγμονής. Το ποσοστό αναπηρίας και η θνησιμότητα από τη νόσο έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Παλαιότερα, η πρόγνωση δεν ήταν καλή. Σήμερα, οι σύγχρονες θεραπείες και ο επιτυχής έλεγχος όλων των κλινικών συμπτωμάτων καταφέρνουν να κρατούν τη νόσο σε ύφεση για πολλά χρόνια.

Λύκος: Τι τον προκαλεί;

Η ακριβής αιτία του ΣΕΛ δεν είναι γνωστή, καθώς πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα. Έχουν, όμως, συσχετιστεί αρκετοί παράγοντες με την ασθένεια.

Η πιθανότητα εκδήλωσης του λύκου αυξάνεται σε μέλη ίδιων οικογενειών ή σε οικογένειες όπου τα μέλη παρουσιάζουν κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, αλλά δεν αποτελεί προϋπόθεση.

Την εκδήλωση της νόσου επηρεάζουν, συμπληρωματικά με την προδιάθεση, και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, η λήψη ορισμένων φαρμάκων, η έκθεση σε συγκεκριμένους ιούς, ο τραυματισμός ή το έντονο σωματικό ή ψυχολογικό στρες.

Λύκος: Τα συμπτώματα του

Ο λύκος επηρεάζει διάφορα μέρη του σώματος. Εάν έχουν προσβληθεί η καρδιά ή οι νεφροί, η ασθένεια θεωρείται πολύ σοβαρή, αλλά στους περισσότερους εμφανίζονται μόνο ένα ή δύο από τα παρακάτω συμπτώματα. Σε πολλούς τα συμπτώματα είναι παροδικά.

• Πόνος στις αρθρώσεις
• Δερματικά εξανθήματα
• Υπερβολική κόπωση
• Πυρετός
• Απώλεια βάρους
• Πονοκέφαλος / Ημικρανίες
• Στοματικά έλκη (άφθες)
• Τριχόπτωση
• Διόγκωση των λεμφαδένων
• Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο (φαινόμενο Raynaud)
• Σύνδρομο Sjögren – προσβάλλει 1 στους 8 ασθενείς με λύκο και προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία
• Φλεγμονή στους νεφρούς
• Υπέρταση
• Αύξηση της χοληστερίνης
• Αναιμία
• Θρόμβοι σε φλέβες ή αρτηρίες
• Άγχος ή κατάθλιψη
• Ζαλάδα
• Απώλεια μνήμης ή σύγχυση
• Φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την καρδιά (περικαρδίτιδα) και τους πνεύμονες (πλευρίτιδα)
• Στένωση των αγγείων
• Διόγκωση των λεμφαδένων
• Κοιλιακό άλγος
• Πόνος και ερυθρότητα στα μάτια ή προβλήματα όρασης

Λύκος: Περιοχές του σώματος

Δέρμα και στόμα

• Εξάνθημα σε μέρη του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο – πολύ κοινή είναι η εμφάνιση εξανθήματος σε σχήμα πεταλούδας στα μάγουλα και τη μύτη.
• Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο – αρχικά ασπρίζουν, μετά γίνονται μπλε και μετά κόκκινα (γνωστό ως φαινόμενο Raynaud).
• Στοματικά έλκη (άφθες) που επανεμφανίζονται.
• Σύνδρομο Sjögren – προσβάλλει 1 στους 8 ασθενείς με λύκο και προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία

Μαλλιά

Η τριχόπτωση είναι συχνή και ενδέχεται να είναι έντονη, αλλά μόλις η κρίση τεθεί υπό έλεγχο, τα μαλλιά συνήθως ξαναφυτρώνουν.

Αρθρώσεις

Ο πόνος στις αρθρώσεις, ειδικά στα χέρια και στα πόδια, είναι κοινό σύμπτωμα. Ο πόνος μεταφέρεται από άρθρωση σε άρθρωση και συχνά χαρακτηρίζεται ως μετακινούμενος.

Ο λύκος δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη ή παραμόρφωση των αρθρώσεων. Περίπου 1 στα 20 άτομα με λύκο εμφανίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα στις αρθρώσεις.

Λιγότεροι από 1 στους 20 πάσχουν από υπερελαστικές αρθρώσεις ή από μια μορφή αρθρίτιδας που ονομάζεται αρθροπάθεια Jaccoud και μπορεί να αλλάξει το σχήμα των αρθρώσεων.

Νεφροί

Περίπου 1 στα 3 άτομα με λύκο εμφανίζει σημαντική φλεγμονή στους νεφρούς, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και να προκληθεί νεφρική βλάβη.

Στους περισσότερους, η φλεγμονή στους νεφρούς θεραπεύεται με επιτυχία αν εντοπιστεί εγκαίρως μέσω τακτικών εξετάσεων (γενικές ούρων).

Αίμα και αγγεία

• Υπέρταση, ιδιαίτερα εάν έχουν επηρεαστεί οι νεφροί.
• Αύξηση της χοληστερίνης, η οποία πρέπει να ελέγχεται ετησίως.
• Αναιμία και μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων ή/και των λευκών αιμοσφαιρίων (πιο συχνά σε παιδιά).
• Θρόμβοι σε φλέβες ή αρτηρίες, που συνήθως προκαλούνται από αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα – κάποια από αυτά τα αντισώματα μπορούν να επηρεάσουν και την εγκυμοσύνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποβολών (αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο).
• Τα χάπια κορτιζόνης, τα οποία χορηγούνται συχνά για τη θεραπεία του λύκου, μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση.

Εγκέφαλος και νευρικό σύστημα

• Ημικρανίες (προσβάλλουν 1 στους 3 ασθενείς)
• Άγχος ή κατάθλιψη
• Ζαλάδα
• Απώλεια μνήμης ή σύγχυση
• Κρίσεις (παρόμοιες με την επιληψία) ή αισθήματα παράνοιας (παρόμοια με τη σχιζοφρένεια) – αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε πολύ λίγους ανθρώπους.

Καρδιά και πνεύμονες

• Φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την καρδιά (περικαρδίτιδα) και τους πνεύμονες (πλευρίτιδα), με αποτέλεσμα δύσπνοια και έντονο θωρακικό πόνο.
• Μεγάλη συσσώρευση υγρών στους ιστούς αυτούς, γεγονός που προκαλεί έντονη δύσπνοια, αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο.
• Στένωση των αγγείων, που αυξάνει τον κίνδυνο στηθάγχης, εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

Άλλα όργανα

• Διόγκωση των λεμφαδένων
• Κοιλιακό άλγος, αν έχει προσβληθεί το στομάχι, το πάγκρεας, το συκώτι ή ο σπλήνας.
• Πόνος και ερυθρότητα στα μάτια ή προβλήματα όρασης.
• Αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει τον θυρεοειδή, ιδιαίτερα ασθένειες που προκαλούν υποθυρεοειδισμό (προσβάλλει 1 στους 10 ασθενείς).
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή μυϊκή φλεγμονή (μυοσίτιδα) – πολύ σπάνια.

Λύκος: Πώς μοιάζει η πάθηση όταν προσβάλει το δέρμα

 

Λύκος: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου δεν είναι εύκολη, καθώς τα συμπτώματα της νόσου είναι παρόμοια με αυτά άλλων παθήσεων, γι’ αυτό και συχνά χρειάζονται αρκετές εξετάσεις μέχρι να τεθεί οριστική διάγνωση.

Αρχικώς, απαιτείται κλινική εξέταση από τον αρμόδιο γιατρό που είναι ο ρευματολόγος και καταγραφή του πλήρους ιατρικού ιστορικού του ασθενή.

Είναι σημαντικό να αναφέρεις στο γιατρό και οτιδήποτε γνωρίζεις για το οικογενειακό ιστορικό σου σχετικά με τα ρευματικά νοσήματα.

Ο γιατρός θα ελέγξει τα κριτήρια κατάταξης μέσω της κλινικής εξέτασης. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται εργαστηριακός έλεγχος με αιματολογικές και ουρολογικές εξετάσεις.

Στις ουρολογικές απαιτείται γενική ούρων στην οποία μετρώνται τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά αιμοσφαίρια, το λεύκωμα καθώς και η ύπαρξη πιθανού ενεργού ιζήματος.

Στις αιματολογικές ελέγχεται η ύπαρξη αυτοαντισωμάτων, η λευκοπενία, η λεμφοπενία, η χρόνια αναιμία, η θρομβοκυτταροπενία, η αύξηση αμινοτρανσφερασών ή η αυξημένη ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Για να ελέγξει ο γιατρός ποια όργανα έχουν επηρεαστεί μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος με ακτινογραφίες και βιοψίες.

Λύκος: Θεραπευτικά πρωτόκολλα

Η θεραπεία του κάθε ασθενή είναι εξατομικευμένη, σύμφωνα με τα συμπτώματα και την προσβολή οργάνων που παρουσιάζει.

Εφόσον πρόκειται για μία πάθηση που προσβάλλει διαφορετικά όργανα του σώματος, η θεραπεία στοχεύει κατά περίπτωση στην αντιμετώπιση του κάθε συμπτώματος που παρουσιάζει ο ασθενής.

Άλλο φάρμακο χορηγείται αν ο ασθενής παρουσιάζει περικαρδίτιδα, άλλο για την επιληψία, άλλο για όσους πάσχουν από νεφρική προσβολή και άλλο για όσους παρουσιάζουν συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Η πιο συχνή φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται για τη θεραπεία του λύκου είναι τα κορτικοστεροειδή, τα ανοσοτροποποιητικά, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η υδροξυχλωροκίνη και κάποιοι βιολογικοί παράγοντες οι οποίοι προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια σε ήπια έως μέτρια δραστηριότητα του νοσήματος.

Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος αντιμετωπίζεται σε κάθε ασθενή διαφορετικά, διότι κάθε ασθενής έχει διαφορετικές κλινικές εκδηλώσεις. Έτσι, είναι πιθανό να χορηγηθεί κατά περίπτωση διαφορετική θεραπεία ή συνδυασμός θεραπειών.

Λύκος: Κόπωση

Εάν η αιτία της κόπωσης είναι συγκεκριμένη, π.χ. αναιμία ή υποθυρεοειδισμός, μπορεί να εντοπιστεί μέσω αιματολογικών εξετάσεων και να αντιμετωπιστεί.

Εάν δεν μπορεί να εντοπιστεί η αιτία, η κόπωση αντιμετωπίζεται δύσκολα. Κάποια φάρμακα, όπως η υδροξυχλωροκίνη, σε συνδυασμό με χαλάρωση μπορεί να βοηθήσουν.

Η άσκηση βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και την αντοχή, και ενδεχομένως να βοηθήσει στην καταπολέμηση της κόπωσης, αλλά επιβάλλεται χαλαρό ξεκίνημα. Προτείνεται η επίσκεψη σε φυσικοθεραπευτή για συμβουλές σχετικά με τις πιο κατάλληλες ασκήσεις.

Λύκος: Κάπνισμα

Πολλά από τα προβλήματα του λύκου επιδεινώνονται με το κάπνισμα:

• Ο λύκος σε συνδυασμό με το κάπνισμα προκαλούν στένωση των αγγείων, που οδηγεί σε προβλήματα στο κυκλοφορικό και αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή εμφράγματος.
• Οι ασθενείς με λύκο είναι πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ το κάπνισμα προκαλεί βλάβη στους πνεύμονες μακροπρόθεσμα, που ενδέχεται να προκαλέσει πιο συχνές και σοβαρές λοιμώξεις.
• Εάν ο λύκος επηρεάσει τους νεφρούς, μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση. Το κάπνισμα επίσης συμβάλλει στην υπέρταση, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφράγματος και επιδεινώνοντας τη νεφροπάθεια.

Η διακοπή του καπνίσματος είναι ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς για να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.

Αν και η διακοπή του καπνίσματος είναι δύσκολη, υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν. Οι ασθενείς μπορούν να συμβουλευτούν το γιατρό τους ή τα κέντρα διακοπής καπνίσματος.

Λύκος: Άσκηση

Όταν ο λύκος είναι σε έξαρση, οι ασθενείς δεν έχουν όρεξη να κάνουν οτιδήποτε και είναι σημαντικό να ξεκουράζονται όποτε χρειάζεται.

Ωστόσο, η υπερβολική ανάπαυση μπορεί να προκαλέσει μυϊκή αδυναμία και να επιφέρει περαιτέρω κόπωση. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάπαυσης και άσκησης.

Το περπάτημα και η κολύμβηση αποτελούν καλή άσκηση, γιατί βελτιώνουν την κόπωση, τη φυσική κατάσταση και την αντοχή, χωρίς να επιβαρύνουν τις αρθρώσεις.

Ακόμη και σε περιόδους έξαρσης, επιβάλλεται λίγη άσκηση. Οι ασθενείς πρέπει να κάνουν κάποια ελαφριάς μορφής άσκηση, ακόμη κι αν περνούν μια δύσκολη μέρα.

Λύκος: Δίαιτα και διατροφή

Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, η διατροφή με λίγα κορεσμένα λιπαρά και συμπλήρωμα ιχθυελαίων (από σώμα ψαριού) μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη.

Ωστόσο, συστήνεται προσοχή σε δίαιτες αποκλεισμού, που καταργούν την κατανάλωση σημαντικών ομάδων τροφίμων.

Ο λύκος είναι ενεργή αυτοάνοση ασθένεια, και γι’ αυτό χρειάζονται όλα τα θρεπτικά συστατικά που προσφέρει μια ισορροπημένη διατροφή. Οι ασθενείς θα πρέπει να συμβουλευτούν διαιτολόγο για πιο συγκεκριμένες πληροφορίες.

Λύκος: Ήλιος

Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα και έξαρση των συμπτωμάτων στα εσωτερικά όργανα.

Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν οι ασθενείς προγραμματίζουν διακοπές. Αν έχουν απορίες, πρέπει να απευθυνθούν σε ρευματολόγο ή δερματολόγο. Όταν οι ασθενείς βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους, θα πρέπει:

• Να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας και να φορούν καπέλο.
• Να καλύπτουν το δέρμα τους ή να χρησιμοποιούν αντηλιακό με δείκτη προστασίας (SPF) 50 και άνω. Να χρησιμοποιούν αντηλιακές κρέμες με υψηλό δείκτη προστασίας και χρώμα, τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως βάση μακιγιάζ.
• Να αποφεύγουν να κάθονται κάτω από ομπρέλα σε πλακόστρωτα, γιατί ό ήλιος αντανακλάται στο πρόσωπο.

Λύκος: Φαινόμενο Raynaud

Όσοι εμφανίζουν συμπτώματα του φαινομένου Raynaud στα χέρια ή στα πόδια, πρέπει να ντύνονται κατάλληλα όταν κάνει κρύο. Το κάπνισμα κάνει κακό στο κυκλοφορικό και ενδεχομένως να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Η τακτική άσκηση βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος.

Λύκος: Άγχος

Αν και το ψυχολογικό άγχος δεν επηρεάζει την πορεία της ασθένειας, μπορεί να κάνει τους ασθενείς να νιώσουν χειρότερα. Οι ασθενείς πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται το άγχος στη ζωή τους. Ο γιατρός μπορεί να παραπέμψει τον ασθενή σε ψυχολόγο, που θα τον βοηθήσει να καταπολεμήσει το άγχος.

Λύκος: Αντισύλληψη

Οι γυναίκες που πάσχουν από λύκο πρέπει να παίρνουν αντισυλληπτικά που περιέχουν μόνο προγεστερόνη ή μικρή δόση οιστρογόνου, ή να καταφεύγουν σε άλλες μεθόδους αντισύλληψης. Ο λόγος είναι ότι τα οιστρογόνα μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα έξαρσης του λύκου.