Τα αυτοάνοσα νοσήματα προκαλούνται, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα υγιή κύτταρα του οργανισμού μας και τα καταστρέφει, νομίζοντας ότι είναι εισβολείς. Εάν και είναι κύρια αιτία των χρόνιων παθήσεων, που ταλαιπωρούν τον άνθρωπο και θέτουν την υγεία του σε κίνδυνο, ακόμη και σήμερα, δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα, τι οδηγεί τον οργανισμό μας στην αυτοκαταστροφή.
Ποια είναι τα πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα, που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε;
Σκλήρυνση κατά Πλάκας
Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή πολλαπλή σκλήρυνση εκδηλώνεται, συνήθως, στις ηλικίες μεταξύ των 20 και 50 ετών. Υπολογίζεται, ότι οι πάσχοντες φτάνουν τα 2,5 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Σε αυτό το αυτοάνοσο νόσημα, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στη μυελίνη και τις νευρικές ίνες. Αποτέλεσμα της βλάβης αυτής είναι η κακή επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου και άλλων μερών του σώματος.
Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο
Το ανοσοποιητικό απελευθερώνει αντισώματα, που επιτίθενται στον θυρεοειδή, οδηγώντας τον στη δημιουργία φλεγμονής, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να παράγει επαρκείς ποσότητες των ορμονών, που ελέγχουν τον μεταβολισμό. Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι η συνηθέστερη αιτία του υποθυρεοειδισμού.
Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στις αρθρώσεις, προκαλώντας σοβαρές βλάβες και παραμόρφωση. Η νόσος χαρακτηρίζεται από τον πόνο, το οίδημα, τη δυσκαμψία και τη μειωμένη κινητικότητα στις αρθρώσεις, κυρίως στα δάχτυλα των χεριών, στους καρπούς και στα πόδια. Όπως πολλά άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, η ΡΑ μπορεί να προσβάλλει πολλά διαφορετικά όργανα και συστήματα, όπως τα μάτια, το δέρμα, το στόμα, οι πνεύμονες και τα αιμοφόρα αγγεία.
Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ)
Ο λύκος χαρακτηρίζεται από τις επίμονες φλεγμονές στο δέρμα, στις αρθρώσεις, στα αιμοφόρα αγγεία και σε εσωτερικά όργανα. Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) είναι η συνηθέστερη και πιο σοβαρή μορφή της νόσου. Οι εκδηλώσεις του λύκου στο σώμα καλύπτουν ένα πολύ ευρύ φάσμα, με τα συμπτώματα να επηρεάζουν πολλαπλά όργανα και συστήματα.
Ψωρίαση
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι ψωρίασης. Ο συνηθέστερος είναι η ψωρίαση κατά πλάκας, η οποία προκαλεί κατά τόπους κοκκίνισμα, ξεφλούδισμα και φλεγμονή στο δέρμα. Η ψωρίαση μπορεί να προκαλεί είτε φαγούρα, είτε πόνο στο δέρμα, ενώ οι δερματικές αλλοιώσεις είναι συχνότερες στους αγκώνες, στα γόνατα, στην επιδερμίδα του κρανίου και χαμηλά στη μέση. Κάποιοι τύποι ψωρίασης προσβάλλουν κυρίως τις παλάμες, τα πέλματα, τις μασχάλες ή τις δερματικές πτυχώσεις γύρω από τα γεννητικά όργανα.
Ψωριασική αρθρίτιδα
Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση, που προσβάλλει τις αρθρώσεις των άνω και κάτω άκρων, και της σπονδυλικής στήλης, ενώ εμφανίζεται στο 10-15% των ασθενών με ψωρίαση, συνήθως σε άτομα ηλικίας 30-55 ετών, με μικρές διαφορές στη συχνότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Είναι μια χρόνια φλεγμονώδης ρευματική πάθηση, που χωρίς την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση, μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες και παραμορφώσεις των αρθρώσεων με αποτέλεσμα μακροχρόνια λειτουργική ανικανότητα ή αναπηρία.
Διαβήτης Τύπου 1
Γνωστός και ως «νεανικός διαβήτης», ο διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από την απελευθέρωση αντισωμάτων, που καταστρέφουν τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη, που ρυθμίζει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, επομένως, η ανεπάρκεια ή η παντελής απουσία της συνεπάγεται μόνιμη και επικίνδυνη άνοδο του σακχάρου. Χωρίς την απαραίτητη θεραπεία, ο διαβήτης τύπου 1 προκαλεί βλάβες στην καρδιά, στα μάτια, στα νεφρά και στο νευρικό σύστημα, και μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή και σε θάνατο. Xαρακτηρίζεται ως «νεανικός», επειδή εκδηλώνεται συχνότερα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
Λεύκη
Η Λεύκη, ή αλλιώς «νόσος του φωτός» προκαλεί σταδιακή απώλεια της μελανίνης, που μας προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία. Τα μελανοκύτταρα του δέρματος καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται αποχρωματισμένες ή λευκές κηλίδες σε διάφορα σημεία του σώματος. Πέραν της ανάπτυξης των χαρακτηριστικών λευκών σημαδιών, δεν αποκλείεται να εκδηλωθεί κνησμός, έντονος πόνος, ακόμα και υπερίδρωση στο σημείο εμφάνισης της Λεύκης.
Αγγειίτιδα
Η αγγειίτιδα είναι ένας γενικός όρος, που περιγράφει ένα σύνολο διαταραχών στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα αιμοφόρα αγγεία και προκαλεί φλεγμονές. Οι βλάβες, που προκύπτουν ενδέχεται να εμποδίσουν την ομαλή κυκλοφορία του αίματος στο σώμα, ανάλογα με τα συγκεκριμένα αγγεία και όργανα που πλήττονται. Οι περισσότερες μορφές αγγειίτιδας είναι σπάνιες και οι αιτίες τους άγνωστες.
Αυτοάνοση Ηπατίτιδα
Η αυτοάνοση ηπατίτιδα είναι μια ασθένεια του ήπατος στην οποία ο οργανισμός προσβάλλει τον εαυτό του, δημιουργώντας φλεγμονή. Αυτό μπορεί να συμβεί ξαφνικά ή να αναπτυχθεί αργά με την πάροδο του χρόνου και ενώ η αιτία της ασθένειας δεν είναι γνωστή, γνωρίζουμε, ότι συχνά είναι κληρονομική. Μερικά από τα συμπτώματα είναι η κόπωση, η ναυτία, τα εξανθήματα, ο ίκτερος, πόνος στις αρθρώσεις και το στομάχι, το πρήξιμο, οι μώλωπες, το σκούρο χρώμα ούρων, το ανοιχτό χρώμα κοπράνων και η διακοπή της περιόδου.
Νόσος του Crohn
Η νόσος του Crohn ανήκει στα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου ή αλλιώς ΙΦΝΕ και είναι δυνατόν να προκαλέσει διάρροια, πόνο στην κοιλιά, και άλλα συμπτώματα στο το πεπτικό σύστημα. Είναι μια χρόνια κατάσταση και δεν θεραπεύεται εντελώς. Παρά τον σχετικά αυξημένο κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου (σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό) με τον τακτικό έλεγχο με προληπτική κολονοσκόπηση, τη φυσική άσκηση και την υγιεινή διατροφή, ο κίνδυνος αυτός ελαχιστοποιείται και η νόσος του Crohn δεν είναι θανατηφόρα.
Κοιλιοκάκη
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος, που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του οργανισμού να επεξεργαστεί τη γλουτένη, μια πρωτεΐνη, που βρίσκεται σε δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη. Συγκεκριμένα, όταν ένας πάσχων από κοιλιοκάκη καταναλώνει γλουτένη, το ανοσοποιητικό επιτίθεται στο λεπτό έντερο. Οι επακόλουθες βλάβες στο έντερο εμποδίζουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τις τροφές. Η μόνη λύση για την πρόληψη των συμπτωμάτων και την αντιμετώπιση της κοιλιοκάκης είναι η αποχή από την κατανάλωση γλουτένης.
Δερματομυοσίτιδα
Η δερματομυοσίτιδα είναι μια φλεγμονώδης ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από μυϊκή αδυναμία και χαρακτηριστικό δερματικό εξάνθημα. Εμφανίζεται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, ενώ τα πιο συνηθισμένα σημεία και συμπτώματα της δερματομυοσίτιδας είναι οι αλλαγές στο δέρμα (πρόσωπο, βλέφαρα, αρθρώσεις, αγκώνες, γόνατα, στήθος, πλάτη) και η μυϊκή αδυναμία, στους μύες που βρίσκονται πιο κοντά στον κορμό.
Ουδετεροπενία
Ουδετεροπενία είναι μια αιματολογική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από χαμηλό αριθμό ουδετερόφιλων ή πολυμορφοπύρηνων λευκοκυττάρων, καθιστώντας τους ασθενείς ευάλωτους σε βακτηριακές λοιμώξεις. Συνήθως, παραμένει αδιάγνωστη, εώς ότου αναπτυχθεί σοβαρή λοίμωξη ή σηψαιμία. Συνήθη συμπτώματα στην ουδετεροπενία είναι ο πυρετός, το ρίγος, οι λοιμώξεις, τα έλκη στοματικού βλεννογόνου, οι διάρροιες, τα δυσουρικά ενοχλήματα, η ασυνήθιστη ερυθρότητα, το άλγος, το οίδημα σε τραύματα, η φαρυγγαλγία και η ταχύπνοια.
Νόσος του Graves
Πρόκειται για ένα ακόμη αυτοάνοσο νόσημα του θυρεοειδούς. Στην περίπτωση αυτή, το ανοσοποιητικό δεν καταστρέφει τα κύτταρα του αδένα, αλλά πυροδοτεί την υπερβολική παραγωγή ορμονών (υπερθυρεοειδισμός). Αυτή η υπερπαραγωγή ορμονών οδηγεί σε διόγκωση του θυρεοειδούς, ταχυπαλμίες, νευρικότητα και ευερεθιστότητα, απώλεια βάρους, επεισόδια διάρροιας και προβλήματα ύπνου. Για να θέσουν τη νόσο υπό έλεγχο, οι ασθενείς, συνήθως, λαμβάνουν ειδική φαρμακευτική αγωγή, που περιορίζει την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Αν η αγωγή δεν δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα, ο θυρεοειδής ενδέχεται να αφαιρεθεί.
Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα
Η αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση, που προσβάλλει τις αρθρώσεις μεταξύ του ιερού οστού και των λαγονίων οστών της λεκάνης, καθώς και τη σπονδυλική στήλη, αλλά αρκετά συχνά και αρθρώσεις των κάτω άκρων. Όχι σπάνια η πάθηση αυτή προσβάλλει και άλλα όργανα, όπως π.χ. τα μάτια. Σήμερα, με τις σύγχρονες θεραπευτικές δυνατότητες που υπάρχουν είναι δυνατόν να επιτευχθεί, όχι μόνο αναστολή αυτής της αναπηριογόνου εξέλιξης, αλλά και ύφεση της νόσου.
Νόσος Αδαμαντιάδη – Behcet
Η νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet είναι μια φλεγμονώδης νόσος άγνωστης αιτιολογίας, που προσβάλλει πολλά διαφορετικά συστήματα και όργανα μεταξύ των οποίων και το μάτι. Η νόσος είναι συχνότερη σε συγκεκριμένες περιοχές του κόσμου, προσβάλλοντας τόσο άνδρες όσο και γυναίκες, συνήθως μεταξύ των ηλικιών 20-50 ετών, αν και παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν τη νόσο. Η διάγνωση μπαίνει μόνο με κλινικά κριτήρια και δεν υπάρχουν εξετάσεις να την επιβεβαιώσουν.
Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο
Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο είναι μία αυτοάνοση πάθηση υπερπηκτικότητας που προκαλείται από αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα. Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο επάγει το σχηματισμό θρόμβων, τόσο στις αρτηρίες, όσο και στις φλέβες. Μπορεί, επίσης, να προκαλέσει επιπλοκές στην κύηση. Τα διαγνωστικά κριτήρια του συνδρόμου απαιτούν την παρουσία ενός κλινικού συμβάντος και δύο εξετάσεις αντισωμάτων στο αίμα με διαφορά τουλάχιστον 3 μηνών. Οι ασθενείς με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, συχνά, χρειάζονται θεραπεία με αντιπηκτικά φάρμακα, με σκοπό να μειωθεί ο κίνδυνος θρομβώσεων και οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης.
Κακοήθης ή Μεγαλοβλαστική Αναιμία (νόσος του Biermer)
Η κακοήθης αναιμία, ή αλλιώς η αναιμία του Biermer (Μπίρμερ), είναι χρόνια νόσος, που εξελίσσεται αργά, αλλά σταθερά αν δεν αντιμετωπιστεί, ενώ αποτελεί τη συχνότερη αιτία ανεπάρκειας της βιταμίνης Β12 (κοβαλαμίνη). Η κακοήθης αναιμία οφείλεται σε έλλειψη του ενδογενούς παράγοντα, λόγω ατροφίας του βλεννογόνου του γαστρεντερικού συστήματος ή αυτοάνοσης καταστροφής των τοιχωματικών κυττάρων του στομάχου. Απαιτεί θεραπεία εφ’ όρου ζωής και γίνεται με τη χορήγηση βιταμίνης Β-12, καθώς και εφαρμογή σωστής διατροφής.