Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα σύνολο συνθηκών που αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής νόσου και διαβήτη τύπου ΙΙ.

Αυτές οι καταστάσεις περιλαμβάνουν αυξημένη αρτηριακή πίεση, υψηλό σάκχαρο στο αίμα, περίσσεια σωματικού λίπους γύρω από τη μέση και μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης ή τριγλυκεριδίων. Το να έχετε μόνο μία από αυτές τις καταστάσεις δεν σημαίνει ότι έχετε μεταβολικό σύνδρομο. Αλλά αυτό σημαίνει ότι έχετε μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρών ασθενειών. Άτομα που έχουν αυτές τις διαταραχές ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν μελλοντικά καρδιαγγειακή νόσο από οποιονδήποτε μεμονωμένο παράγοντα. Σχεδόν το ένα τέταρτο του ενήλικου πληθυσμού ζει με μεταβολικό σύνδρομο – κάτι που γεννά σοβαρή ανησυχία όταν εξετάζει κανείς τις απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές με τις οποίες συνδέεται. 

Επιπλέον, ο αριθμός των ατόμων με μεταβολικό σύνδρομο αυξάνεται με την ηλικία. Περισσότερο από το 40% των ατόμων που διανύουν την 6^η και την 7^η δεκαετία της ζωής τους έχουν μεταβολικό σύνδρομο, αν και η ηλικία δεν είναι ο μόνος παράγοντας που σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο.

Πώς γίνεται η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου;

Το σύνολο συνθηκών που αποτελούν το μεταβολικό σύνδρομο περιλαμβάνει την παχυσαρκία, την υψηλή αρτηριακή πίεση και μια τάση προς την αντίσταση στην ινσουλίνη, μεταξύ άλλων.

Κλινική διάγνωση μεταβολικού συνδρόμου

Κλινική διάγνωση της κατάστασης γίνεται όταν ο ασθενής παρουσιάζει τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια

Περίμετρος μέσης >102 cm για άνδρες και >88 cm για γυναίκες

• Τριγλυκερίδια ≥150 mg/dl
• HDL <40 mg/dl για άνδρες και <50 mg/dl για γυναίκες
• Αρτηριακή πίεση, συστολική ≥130 ή διαστολική ≥85 mmHg
• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 110 mg/dl

Η ύπαρξη μιας μόνο από αυτές τις καταστάσεις δεν σημαίνει ότι έχετε μεταβολικό σύνδρομο. Ομοίως, είναι επίσης πιθανό να υπάρχει μεταβολικό σύνδρομο χωρίς να εμφανίζονται όλα τα παραπάνω σημεία. Τελικά, η ύπαρξη οποιωνδήποτε από αυτές τις καταστάσεις μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών και η ύπαρξη περισσότερων από έναν αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο.

Μεταβολικό σύνδρομο: Οι αιτίες

Οι κύριες υποκείμενες αιτίες του μεταβολικού συνδρόμου είναι το αυξημένο σωματικό βάρος που οδηγεί τελικά και σε καθιστική ζωή. Εκτός από το βάρος και την έλλειψη άσκησης, η γήρανση συμβάλλει επίσης στη διαταραχή. Γενετικοί παράγοντες, όπως η εθνικότητα και το οικογενειακό ιστορικό, μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Έτσι, ορισμένοι μόνο από τους παράγοντες κινδύνου για το μεταβολικό σύνδρομο είναι ελεγχόμενοι.

Ένας άλλος σημαντικός και συχνά ελέγξιμος παράγοντας για την πάθηση είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες της συνολικής υγείας. Η ορμόνη της ινσουλίνης ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Έτσι, όταν το σώμα αποτύχει να ανταποκριθεί στην ινσουλίνη όπως πρέπει, αυξάνει η συγκέντρωση συσσωρεύεται στο αίμα.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη συνήθως προηγείται του διαβήτη και του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, συμπεριλαμβανομένων των υδατανθράκων και ιδιαίτερα των επεξεργασμένων, μπορούν να συμβάλλουν στην αντοχή στην ινσουλίνη.

Μεταβολικό σύνδρομο: Πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου

Πέρα από αυτά τα υποκείμενα αίτια, ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά που έχουν παρατηρηθεί μεταξύ πολλών ασθενών με μεταβολικό σύνδρομο, όπως τάση για θρομβώσεις και χρόνια φλεγμονή.

Επί του παρόντος δεν είναι σαφές εάν αυτές οι συνθήκες παίζουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου ή αν την επιδεινώνουν. Επιπλέον, οι ερευνητές μελετούν επίσης άλλους παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στο μεταβολικό σύνδρομο, όπως:

• Χολολιθίαση
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Λιπώδες ήπαρ
• Διαταραχές αναπνοής που σχετίζονται με το ύπνο, συμπεριλαμβανομένης της άπνοιας κατά τον ύπνο

Επιπλέον, ένα οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό διαβήτη αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη. Οι γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν την κατάσταση σε σύγκριση με τους άνδρες, όπως και οι Μεξικανοί Αμερικανοί σε σύγκριση με τους Καυκάσιους και τους Αφροαμερικανούς.

Με αυτές τις αιτίες και τους παράγοντες κινδύνου στο μυαλό, ας δούμε ορισμένους από τους λόγους για τους οποίους η πρόληψη και ο έλεγχος του μεταβολικού συνδρόμου είναι τόσο σημαντική.

Κίνδυνοι του μεταβολικού συνδρόμου

Επιπλοκές του μεταβολικού συνδρόμου

Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης:

·      Καρδιαγγειακής νόσου

·      Εμφράγματος ,εγκεφαλικού

·      Διαβήτη τύπου ΙΙ

Πολλοί παράγοντες μεταβολικού κινδύνου δεν παρουσιάζουν σημεία ή συμπτώματα. Ενώ η ύπαρξη παχυσαρκίας είναι ένα προφανές σημάδι, παράγοντες όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση συχνά περνούν απαρατήρητες. Για το λόγο αυτό, το μεταβολικό σύνδρομο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Δηλαδή τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας που προκαλεί σκλήρυνση και στένωση των αιμοφόρων αγγείων, τα οποία συνήθως προηγούνται καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Επίσης, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου ΙΙ, μιας χρόνιας πάθησης με το δικές του πιθανές επιπλοκές συμπεριλαμβανομένου της νευροπάθειας, νεφροπάθειας και οφθαλμοπάθειας. [8]

Παρόλα αυτά, η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου δεν σημαίνει ότι θα παρουσιάσετε τελικά σοβαρή ασθένεια ή καρδιαγγειακό επεισόδιο. Στην πραγματικότητα, πολλές από τις καταστάσεις που συνθέτουν το μεταβολικό σύνδρομο μπορούν να καταπολεμηθούν με τις προσαρμογές του τρόπου ζωής, τα φάρμακα και άλλες μορφές θεραπείας, αν χρειαστεί.

Θεραπείες για μεταβολικό σύνδρομο

Κατά τη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου, ο πρωταρχικός στόχος είναι πρώτα να αντιμετωπιστούν τα σοβαρότερα προβλήματα. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση του κινδύνου για ισχαιμική καρδιοπάθεια και την πρόληψη ή τον έλεγχο του διαβήτη τύπου ΙΙ. [9] Συνήθως, οι θεραπείες για το μεταβολικό σύνδρομο κατευθύνονται πρώτα στον έλεγχο της χοληστερόλης και της υψηλής αρτηριακής πίεσης, γεγονός που μπορεί να απαιτεί τη χρήση φαρμάκων ανάλογα με τα επίπεδα του ασθενούς. Με άλλα λόγια, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι εξίσου σημαντικές για τη βελτίωση της υγείας σε μακροπρόθεσμη βάση. Ορισμένες από τις συμπεριφορικές μεταβολές των ασθενών με μεταβολικό σύνδρομο ενθαρρύνονται να συμπεριλάβουν τη διακοπή του καπνίσματος, την υιοθέτηση πρακτικών υγιούς διαχείρισης του στρες και την επίτευξη και διατήρηση μιας υγιούς σύστασης σώματος. Αυτό υποστηρίζεται τόσο από τη σωματική δραστηριότητα όσο και από την υγιεινή διατροφή.

Η καλύτερη διατροφή για το μεταβολικό σύνδρομο

Η διατροφή είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για τον έλεγχο και την πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά και για τη συνολική υποστήριξη της υγείας. Έτσι, η βέλτιστη διατροφή για τους ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο βασίζεται σε λογικές υγιεινές διατροφικές πρακτικές που πρέπει να ακολουθήσει ο πληθυσμός ως σύνολο. Αυτό περιλαμβάνει την αποφυγή απλών υδατανθράκων. Η ελαχιστοποίηση της πρόσληψης υδατανθράκων μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να χάσουν βάρος και να βελτιώσουν τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην πρόληψη του διαβήτη τύπου ΙΙ και των καρδιακών παθήσεων. [10] Ο πιο πρακτικός τρόπος για να αποφύγετε τους απλούς υδατάνθρακες είναι να αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα ψωμιά, τα ψητά, τα επιδόρπια και τα συσκευασμένα σνακ. Λευκό ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά και αλεύρι θεωρούνται επίσης επεξεργασμένοι υδατάνθρακες. Πέρα από τους υδατάνθρακες, τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο πρέπει επίσης να αποφεύγουν τα trans-λιπαρά. Στην πραγματικότητα, τα trans-λιπαρά θα πρέπει να αποφεύγονται ακόμη και σε ασθενείς χωρίς παράγοντες μεταβολικού κινδύνου, καθώς συνδέονται με επίπεδα μη-υγιούς χοληστερόλης, διαβήτη τύπου ΙΙ και αυξημένο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια. [11] Τα τρανς λιπαρά βρίσκονται στη μαργαρίνη, τα συσκευασμένα μπισκότα, τα βαθιά τηγανητά τρόφιμα, τα κατεψυγμένα σνακ όπως πίτσες και πατάτες, καθώς και κατεψυγμένα προιόντα.