Το οπτικό σύνδρομο υπολογιστών είναι η κόπωση των ματιών σας όταν χρησιμοποιείτε ηλεκτρονικό υπολογιστή για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα. Όποιος έχει περάσει κάποιες ώρες μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή θα έχει προφανώς νιώσει κάποια από τα φαινόμενα της παρατεταμένης χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή ή άλλης συσκευής με ψηφιακή τεχνολογία. Είναι προσωρινά και συνήθως εξαφανίζονται από μόνα τους, είναι όμως κάποιες φορές που η αίσθηση δυσφορίας που προξενούν μπορεί να ελαχιστοποιηθεί ακολουθώντας κάποιες απλές πρακτικές.
Αναμφίβολα μέσα σε μόλις ένα χρόνο, οι υγειονομικές συγκυρίες οδήγησαν στην υποχρεωτική αύξηση του ημερήσιου χρόνου που περνάμε μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή, smartphone, τηλεόρασης ή οποιασδήποτε άλλης συσκευής. Είτε πρόκειται για λόγους ψυχαγωγίας και ενημέρωσης των εξελίξεων που διαδραματίζονται, είτε αφορά την παρακολούθηση ηλεκτρονικών μαθημάτων κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας, είτε την κάλυψη επαγγελματικών υποχρεώσεων που έχουν αποκτήσει διαφορετικό ύφος σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, η ψηφιακή εικόνα έχει εισβάλλει για τα καλά στη ζωή μας.
Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών: Τι το προκαλεί;
Υπάρχει μια σειρά παραγόντων, οι οποίοι καθορίζουν το μέγεθος της κόπωσης που βιώνει το σώμα σας όταν εργάζεστε μπροστά σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται ο φωτισμός του χώρου, η απόσταση από την οθόνη, το θάμβος της οθόνης, η στάση του σώματος και η γωνία του κεφαλιού, για να μην αναφέρουμε τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα όρασης από τα οποία μπορεί να πάσχετε. Ο καθένας από αυτούς ή και όλοι μπορούν να συμβάλλουν στην δημιουργία μιας δυσάρεστης αίσθησης κόπωσης στα μάτια σας.
Το Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών ή ψηφιακή κόπωση των ματιών εμφανίζεται σε άτομα όλων των ηλικιών από την επανειλημμένη και παρατεταμένη έκθεση, περισσότερο από 2-3 ώρες καθημερινά, στις οθόνες του υπολογιστή, των τάμπλετ,των κινητών ή και της τηλεόρασης.
Έχει βρεθεί ότι το 50-90% των ατόμων, μεταξύ αυτών έφηβοι και μικρότερα παιδιά, κάνουν τακτική ή καθημερινή χρήση των παραπάνω συσκευών >5 ώρες. Άλλοι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση του Οπτικού συνδρόμου υπολογιστών ή Ψηφιακής κόπωσης των ματιών:
- μεγάλη διάρκεια έκθεσης, πάνω από 2-3 ώρες καθημερινά
- έκθεση χωρίς διαλείμματα
- μικρή απόσταση της οθόνη από τα μάτια, κάτω από 50 εκατοστά
- κακή στάση του σώματος
- κακός φωτισμός του χώρου και αντανακλάσεις στην οθόνη
- κακή ρύθμιση του φωτισμού και της αντίθεσης στην οθόνη
- μειωμένος βλεφαριδισμός-ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων- κατά την έκθεση
- υποκείμενες παθήσεις των ματιών και μη διορθωμένες διαθλαστικές ανωμαλίες
- παραμονή σε περιβάλλον με κακό αερισμό, χαμηλή υγρασία και καπνό
Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών: Συμπτώματα που εμφανίζει
- ερεθισμένα μάτια, κόκκινα, επώδυνα, με αίσθηση κόπωσης, καύσου, κνησμού ή και πρήξιμο
- ξηροφθαλμία, σπανιότερα δακρύρροια
- κόπωση
- πονοκέφαλοι, ημικρανία
- δυσκολία ή αδυναμία εστίασης, διπλή όραση
- αδυναμία συγκέντρωσης
- αίσθηση αδυναμίας να διατηρηθούν ανοιχτά τα μάτια
- πόνος στον αυχένα και στην ωμοπλάτη
Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών: Τι είναι το blue light και γιατί είναι επικίνδυνο;
Όσον αφορά το κομμάτι της ακτινοβολίας που εκπέμπουν οι σύγχρονες ψηφιακές οθόνες έχει προκληθεί αναστάτωση για το κατά πόσο το παραγόμενο μπλε φως μικρού μήκους κύματος εκτός από συμπτώματα κοπιωπίας ευθύνεται και για πιο σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις.
Μόλις πριν δύο χρόνια αρκετές αναρτήσεις σε εγχώριες και ξένες ιστοσελίδες επέμεναν στη συσχέτιση του blue light με το Digital Eye Strain, και την προώρη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προωθώντας στην αγορά τα προστατευτικά φίλτρα που αποκόπτουν το blue light.
Όταν γίνεται λόγος για το μπλε χρώμα στην ουσία αναφερόμαστε για την υψηλή ενεργειακή στάθμη που το χαρακτηρίζει και μπορεί να απορροφηθεί από ιστούς όπως είναι το δέρμα και τα μάτια.
Το blue light δύναται να παραχθεί σε υπέρμετρα ποσά είτε με φυσικό τρόπο απευθείας από τον ήλιο όπου πράγματι ενοχοποιείται για την πρόωρη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, είτε με τεχνητό τρόπο από τις οθόνες όπου στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως τα ποσά UV ακτινοβολίας θεωρούνται αμελητέα και ο κρυσταλλοειδής φακός του ματιού κατορθώνει να τα απορροφήσει εμποδίζοντας τις βλάβες στα υπόλοιπα μέρη του ματιού.
Ωστόσο εν έτη 2020 τα αποτελέσματα ερευνητικών μελετών καθησυχάζουν αποδεικνύοντας ότι το blue light των ψηφιακών οθονών δε συνδέεται με το σύνδρομο των υπολογιστών αλλά ούτε και με την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς.
Παρόλα αυτά η μπλε ακτινοβολία, απαραίτητη σε μεγάλο βαθμό για να παραχθεί το λευκό φως στις οθόνες, δεν παύει να ενοχοποιείται για τις ανεπιθύμητες μεταβολές στον κιρκάδιο ρυθμό. Μία από τις λειτουργίες του κιρκάδιου ρυθμού που ακολουθεί περιοδική συχνότητα είναι ο ύπνος και επηρεάζεται από την έκκριση μελατονίνης, μιας ορμόνης που προέρχεται από τον αδένα της επίφυσης του εγκεφάλου και η παραγωγή της προϋποθέτει την απουσία φωτισμού.
Κάθε φορά λοιπόν που παρακολουθείτε παραπάνω από το επιτρεπτό όριο κάποια οθόνη ηλεκτρονικής συσκευής τις βραδινές ώρες, θυμηθείτε ότι αναστέλλεται η έκκριση μελατονίνης και η έλλειψη ύπνου συνεπάγεται με την εμφάνιση πλήθος διαταραχών όπως είναι η παχυσαρκία, το στρες και ορμονικής φύσης επιπλοκές. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αϋπνίας λόγω του εμμηνορροϊκού κύκλου.
Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών: Γυαλιά με φίλτρα blue light & φακοί επαφής
Τα γυαλιά για τον υπολογιστή έχουν μία τεχνολογία μπλε φίλτρου στους φακούς τους η οποία φιλτράρει την υπερβολική ποσότητα μπλε φωτός που εκπέμπεται από την οθόνη. Αυτά τα γυαλιά έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν την καταπόνηση των ματιών και την κούραση, αυξάνουν την οπτική άνεση, βελτιώνουν τη χρωματική αντίθεση και βοηθούν στη συγκέντρωσή σας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα γυαλιά για τον υπολογιστή έχουν επίσης θετική επίδραση στην ποιότητα του ύπνου τη νύχτα.
Πλέον υπάρχουν φακοί επαφής, που προσαρμόζονται αυτόματα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες φωτισμού. Διαθέτουν ενσωματωμένη τεχνολογία, που μειώνει γρήγορα και εύκολα την πίεση στα μάτια από το εσωτερικό και το εξωτερικό φως. Αυτό περιλαμβάνει την προστασία από το μπλε φως που εκπέμπουν οι υπολογιστές και τα κινητά, καθώς η τεχνολογία αυτή περιλαμβάνει μπλε φως και φίλτρο UV.
Επίσης για τους όσους φορούν φακούς επαφής καθόλη τη διάρκεια εκπόνησης κάποιας εργασίας σε υπολογιστές εκτός από το εκούσιο συχνό βλεφάρισμα, ωφέλιμη θα ήταν και η επιλογή φακών μιας χρήσης, που εξασφαλίζουν μεγαλύτερη άνεση λόγω μικρότερου πάχους και της «φρεσκάδας» που προσφέρει ένας νέος φακός κάθε μέρα.
Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών: Πώς να απαλλαγείτε από τα συμπτώματα;
Ξηροφθαλμία
Ξεκινώντας από την ξηροφθαλμία και την υπεραιμία των ματιών, μπορείτε να ενισχύσετε το δακρυϊκό φιλμ με συσκευασίες τεχνητών δακρύων ή κολλύριων, που περιέχουν υαλουρονικό οξύ για ενυδατική δράση, σε φαρμακεία και οπτικά καταστήματα με ή χωρίς ιατρική παραπομπή.
Αποφύγετε όσες συσκευασίες περιέχουν κορτιζόνη οι οποίες ενδείκνυται μόνο στην καταπολέμηση της βακτηριακής επιπεφυκίτιδας διότι στην αντίθετη περίπτωση το μόνο που θα καταφέρετε είναι η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης με την εμφάνιση γλαυκώματος.
Ιδιαίτερα για την αίσθηση ξένου σώματος και την υπεραιμία και με την προϋπόθεση ότι δεν έχετε αλλεργία στη γύρη μπορείτε να προμηθευτείτε κομπρέσες συσκευασμένου ή φρέσκου χαμομηλιού που καταπραύνουν τις ενοχλήσεις.
Πονοκέφαλος
Όσοι έχουν συχνό πονοκέφαλο μετά από παρατεταμένη χρήση οθονών, μπορούν κάλλιστα να εφαρμόσουν τον αποδοτικό ‘’κανόνα του 20-20-20.’’ Πιο αναλυτικά κάθε είκοσι λεπτά διακόπτετε οποιαδήποτε εργασία στον υπολογιστή και προσηλώνετε το βλέμμα σας σε απόσταση αντικειμένου μεγαλύτερη από είκοσι πόδια ή αλλιώς έξι μέτρα για είκοσι λεπτά. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπετε την κόπωση των οφθαλμικών μυών από τη διαρκή υπερλειτουργία τους. Προτείνεται για μια πιο άνετη ανάγνωση, η ρύθμιση γραμματοσειράς πόσο μάλλον στα κινητά.
Φωτοευαισθησία
Σχετικά με το κομμάτι της φωτοευαισθησίας, θα πρέπει να προσαρμόσετε σωστά το φωτισμό της συσκευής σας άλλα και του χώρου εργασίας. Ο φωτισμός περιβάλλοντος θα πρέπει να είναι εντονότερος από τη φωτεινότητα της οθόνης ώστε να μην παρουσιάσετε φωτοφοβία σε υπαίθριο χώρο. Επομένως καλό θα ήταν να μην επιχειρήσετε το διάβασμα ηλεκτρονικών αναγνωσμάτων ή το gaming τις νυχτερινές ώρες με κλειστό το φως του δωματίου. Μια άμεση λύση είναι η ενεργοποίηση του night mode.
Πόνος σε αυχένα και χέρια
Εκτός από τα συμπτώματα κοπιωπίας, το σύνδρομο των υπολογιστών δύναται να προκαλέσει πόνο στον αυχένα και τα χέρια. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να λάβετε υπόψη την εργονομιία των υπολογιστών και να υιοθετήσετε μια σωστή στάση σώματος σε ένα γραφείο. Συγκεκριμένα ορίστε μια απόσταση μεταξύ οθόνης και ματιών όσο είναι περίπου το μήκος του χεριού σας.
Παρομοίως χρήσιμο θα ήταν το επίπεδο των ματιών σας να είναι ελαφρώς υψηλότερα από την οθόνη. Ιδανικό θα ήταν ένα κάθισμα ρυθμιζόμενης θέσης, ενώ τα χέρια σας να πληκτρολογούν τοποθετημένα παράλληλα με την επιφάνεια του γραφείου σας.