Πώς θα καταλάβουν ότι το παιδί τους έχει πλατυποδία. Πότε θα πρέπει να απευθυνθούν σε γιατρό για αντιμετώπιση.

Τα πέλματα των περισσότερων ατόμων φυσιολογικά εμφανίζουν καμάρα κατά την εσωτερική τους πλευρά. Όταν απουσιάζει, όμως, αυτή η ποδική καμάρα, κατά την όρθια στάση, τότε λέμε ότι έχουμε πλατυποδία. Με άλλα λόγια, στην πλατυποδία υπάρχει άμεση επαφή της εσωτερικής πλευράς του πέλματος με το έδαφος κατά την ορθοστασία.

Μια φυσική εξέλιξη που, συχνά… δεν έρχεται ποτέ

Η ποδική καμάρα απουσιάζει κατά τη γέννηση και αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 3-5 ετών. Στους ενήλικες αναφέρεται συχνότητα πλατυποδίας μεταξύ 15% και 25%. Συνήθως αποτελεί απλή παραλλαγή της ανάπτυξης του ποδιού, δεν προκαλεί προβλήματα και συχνά περνάει απαρατήρητη. Ενίοτε, επηρεάζεται η ευθυγράμμιση των κάτω άκρων, προκαλώντας κόπωση και πόνο κατά την έντονη δραστηριότητα. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις συνυπάρχουν παθήσεις, οι οποίες απαιτούν ορθοπαιδική εκτίμηση.

Πλατυποδία: Συμπτώματα και κλινική εξέταση

Η πλατυποδία αναφέρεται ως εύκαμπτη, όταν η ποδική καμάρα απουσιάζει κατά τη φόρτιση στο πέλμα αλλά επανεμφανίζεται όταν το πόδι δεν φορτίζεται ή όταν το άτομο στέκεται στα δάκτυλα. Η μορφή αυτή είναι καλοήθης – δεν προκαλεί προβλήματα ή προκαλεί πόνο μόνο με έντονη δραστηριότητα.

Σε αντίθετη περίπτωση πρόκειται για δύσκαμπτη πλατυποδία, που συχνά συνυπάρχει με σοβαρές παθήσεις και προκαλεί πόνο κατά τις καθημερινές δραστηριότητες. Μεταξύ των αιτίων της δύσκαμπτης πλατυποδίας περιλαμβάνονται:

• ανατομικές διαταραχές ή επιπλέον οστάρια στον ταρσό,
• νευρολογικές παθήσεις,
• φλεγμονώδεις παθήσεις (όπως ουρική ή ρευματοειδής αρθρίτιδα),
• ρήξεις ή βραχύνσεις τενόντων ή τραυματισμοί.

Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η γήρανση, η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Πότε χρειάζεται εξέταση από γιατρό

Πλατυποδία που προκαλεί συμπτώματα, όπως πόνο ή παραμόρφωση, ιδιαίτερα αν είναι πρόσφατης έναρξης, πρέπει να εκτιμάται από ορθοπαιδικό.

Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει απεικονιστικές εξετάσεις, ανάλογα με το πρόβλημα που διαπιστώνει κατά την κλινική εξέταση.

• Οι απλές ακτινογραφίες είναι χρήσιμες για την ανίχνευση ανατομικών παραλλαγών και αρθρίτιδας.
• Ηαξονική τομογραφία παρέχει λεπτομερή απεικόνιση των οστών, όπως σε ανατομικές παραλλαγές.
• Το υπερηχογράφημα μαλακών μορίων ελέγχει την ακεραιότητα των τενόντων.
• Σε ειδικές περιπτώσεις απαιτείταιμαγνητική τομογραφία για απεικόνιση οστών και μαλακών μορίων.

Θεραπεία της πλατυποδίας

Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, δεν απαιτείται καμία θεραπεία, παρά μόνο χρήση κατάλληλων υποδημάτων που υποστηρίζουν σταθερά την πτέρνα. Όταν παρουσιάζεται πόνος, απαιτούνται έλεγχος του σωματικού βάρους και αποφυγή άσκησης υψηλής φόρτισης (π.χ. τρέξιμο, άλματα). Χειρουργική θεραπεία γίνεται όταν η πλατυποδία οφείλεται σε ρήξεις τενόντων και τραυματισμούς ή όταν υπάρχουν βαριές παραμορφώσεις και δευτεροπαθής οστεοαρθρίτιδα.

Υπάρχουν τρεις τύποι πλατυποδίας

1. Η εύκαμπτη πλατυποδία.
2. Η εύκαμπτη πλατυποδία με βραχύ αχίλλειο τένοντα
3. Η δύσκαμπτη πλατυποδία

Η εύκαμπτη πλατυποδία αφορά την συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών με πλατυποδία και τα 2/3 των ενηλίκων με πλατυποδία και δεν προκαλεί σχεδόν ποτέ πόνο ή λειτουργική ανικανότητα.

Η εύκαμπτη πλατυποδία με βραχύ αχίλλειο τένοντα απαντάται στο 25% των ενηλίκων με πλατυποδία και σχεδόν ποτέ στα παιδιά. Μπορεί να προκαλέσει πόνο και λειτουργική ανικανότητα.

Η δύσκαμπτη πλατυποδία είναι ο πιο σπάνιος τύπος και προκαλεί πόνο και περιορισμό δραστηριοτήτων στο 1/4 περίπου των πασχόντων. Η συχνότερη αιτία δύσκαμπτης επώδυνης πλατυποδίας είναι η συνοστέωση των οστών του ταρσού και σπανιότερα ο κάθετος αστράγαλος, η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σηπτική και η μετατραυματική αρθρίτιδα.

Εύκαμπτη πλατυποδία

Οι σύνδεσμοι του άκρου πόδα στα παιδιά είναι χαλαροί και όταν ένα παιδί ορθοστατεί η ποδική καμάρα συχνά εξαλείφεται. Όταν το παιδί σηκώνει το πόδι του από το έδαφος ή όταν στέκεται στις μύτες των ποδιών η ποδική καμάρα επανεμφανίζεται. Η κατάσταση αυτή καλείται εύκαμπτη πλατυποδία (flexible flatfoot) και αφορά και τα δύο πόδια.

Οι γονείς και το περιβάλλον ανησυχούν θεωρώντας ότι η απουσία ποδικής καμάρας ή η χαμηλή ποδική καμάρα μπορεί να προκαλέσει μόνιμη παραμόρφωση και λειτουργική ανικανότητα. Η εύκαμπτη πλατυποδία είναι ανώδυνη και δεν επηρεάζει τη βάδιση ή τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες. Στα περισσότερα παιδιά η ποδική καμάρα αναπτύσσεται καθώς το παιδί μεγαλώνει.

Εύκαμπτη πλατυποδία: Περιγραφή

Η εύκαμπτη πλατυποδία αποτελεί παραλλαγή του φυσιολογικού ποδιού. Οι μύες και οι αρθρώσεις λειτουργούν κανονικά.
Τα φυσιολογικά μωρά γεννιούνται με πολύ χαμηλή ποδική καμάρα η οποία αναπτύσσεται σταδιακά. Στα παιδιά με εύκαμπτη πλατυποδία η ποδική καμάρα αρχίζει να αναπτύσσεται πριν την ηλικία των 3 ετών ή και αργότερα, και στα περισσότερα η ανάπτυξή της έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 6ο έτος, ενώ μερικά παιδιά δεν αναπτύσσεται ποτέ. Εύκαμπτη πλατυποδία έχουν περίπου το 20% – 25% των ενηλίκων. Αν και η εύκαμπτη πλατυποδία είναι γενικά ,ανώδυνη ορισμένα παιδιά αναφέρουν πόνο ή κούραση που σχετίζεται με τη δραστηριότητα ή νυχτερινό πόνο. Όταν η πλατυποδία είναι επώδυνη το παιδί πρέπει να εξετασθεί από παιδοορθοπαιδικό.

Εύκαμπτη πλατυποδία: Ιατρική εξέταση

Ο παιδοορθοπαιδικός προτού θέσει τη διάγνωση της εύκαμπτης πλατυποδίας θα αποκλείσει άλλες μορφές πλατυποδίας που χρήζουν ειδικής θεραπείας, όπως η εύκαμπτη πλατυποδία με βραχύ αχίλλειο τένοντα και η δύσκαμπτη πλατυποδία.
Το οικογενειακό ιστορικό, η ύπαρξη νευρομυϊκής πάθησης, η παρουσία τύλων (κάλων) , ο έλεγχος του αχιλλείου καθώς και η εξέταση των παπουτσιών και η αναζήτηση σε αυτά σημείων μεγαλύτερης φθοράς και πίεσης είναι σημαντικά.

Εύκαμπτη πλατυποδία: Θεραπεία

Η εύκαμπτη πλατυποδία δεν χρειάζεται θεραπεία εκτός αν το παιδί αναφέρει πόνο και αίσθημα κόπωσης που γίνεται αιτία να τροποποιεί τη δραστηριότητα του ή όταν υπάρχουν τύλοι στα πέλματα.

• Διατατικές ασκήσεις: Αν το παιδί αναφέρει πόνο ή αίσθημα κόπωσης , που σχετίζεται με την δραστηριότητα, στο άκρο πόδα ή την ποδοκνημική, ασκήσεις διάτασης του αχίλλειου τένοντα μπορεί να βοηθήσουν. Διατατικές ασκήσεις του αχίλλειου τένοντα συνιστώνται επίσης και στις περιπτώσεις ήπιας εύκαμπτης πλατυποδίας με βραχύ αχίλλειο.
• Ειδικά παπούτσια ή πέλματα πλατυποδίας μπορεί να είναι χρήσιμα μόνο στις σπάνιες περιπτώσεις επώδυνης εύκαμπτης πλατυποδίας ή παρουσία τύλων στα πέλματα.
• Η χρήση ειδικών παπουτσιών η πελμάτων δεν επηρεάζει τη φυσική εξέλιξη της πλατυποδίας. Αντιθέτως συχνά μειώνει την αυτοεκτίμηση των παιδιών και τη διάθεση τους για συμμετοχή στο παιχνίδι ή τις αθλητικές δραστηριότητες, αυξάνει τη δυσφορία τους ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνει τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
• Φυσικοθεραπεία ή νάρθηκες ενδείκνυνται σε παιδιά με εύκαμπτη πλατυποδία και βραχύ αχίλλειο.
• Χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται κυρίως στην επώδυνη εύκαμπτη πλατυποδία με βραχύ αχίλλειο τένοντα που δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική θεραπεία και στην επώδυνη δύσκαμπτη.

Εύκαμπτη πλατυποδία: Συμπέρασμα

• Η εύκαμπτη πλατυποδία αποτελεί φυσιολογική κατάσταση και απαντάται σε πάρα πολλά παιδιά και αρκετούς ενήλικες.
• Η ποδική καμάρα στα περισσότερα παιδιά αρχίζει να αναπτύσσεται στην ηλικία των 3 ετών και ολοκληρώνεται περίπου στην ηλικία των 6 ετών. Σε μερικά παιδιά δεν αναπτύσσεται ποτέ.
• Ο έλεγχος της ποδικής καμάρας πρέπει να γίνεται από τον παιδοορθοπαιδικό στην ηλικία των 3 ετών.
• Η δημιουργία και το ύψος της ποδικής καμάρας δεν επηρεάζεται από τη χρήση ειδικών παπουτσιών, πελμάτων, ναρθήκων ή ασκήσεων.
• Ο βραχύς αχίλλειος τένοντας μπορεί να προκαλέσει πόνο και λειτουργική ανικανότητα σε ένα κατά τα άλλα εύκαμπτο πόδι, αυτό όμως σπάνια συμβαίνει πριν την εφηβεία
• Χειρουργική αντιμετώπιση της πλατυποδίας ενδείκνυται σπανιότατα και αφορά κυρίως στην επώδυνη εύκαμπτη πλατυποδία με βραχύ αχίλλειο τένοντα που δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική θεραπεία καθώς και στην επώδυνη δύσκαμπτη πλατυποδία .