Ο ύπνος θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι του υγιεινού τρόπου ζωής.

Οι ερευνητές παγκοσμίως υποστηρίζουν ότι η εξασφάλιση επαρκούς διάρκειας ύπνου σε καθημερινή βάση συντελεί στην ομαλή ψυχοσωματική και νοητική λειτουργία των παιδιών.

Όπως αναφέρει η Παιδίατρος κυρία Ιωάννα Παχούλα, από την ευεργετική του δράση στη σωματική ξεκούραση, ο ύπνος παίζει παράλληλα σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της συμπεριφοράς και τις γνωστικές και συναισθηματικές λειτουργίες στο σύνολό τους. Η μη ικανοποιητική δηλαδή διάρκεια και ποιότητα ύπνου έχει συσχετιστεί με ένα πλήθος συμπτωμάτων και προβλημάτων με κυρίαρχα την αρνητική διάθεση, την υπνηλία (μάθηση, δεξιότητες), τα προβλήματα προσοχής και απομνημόνευσης, την υπερκινητικότητα και τη συναισθηματική αστάθεια (ευερεθιστότητα, αδιαφορία).

Επιδημιολογικές μελέτες καταλήγουν σαφώς σε φτωχότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση όταν ο ύπνος είναι ανεπαρκής. Παράλληλα, η μη ικανοποιητική διάρκεια ύπνου έχει συσχετιστεί με αύξηση του κινδύνου για ατυχήματα καθώς και εμφάνιση χρόνιων παθήσεων όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, η παχυσαρκία και η κατάθλιψη.

Πόσες ώρες ύπνου είναι αναγκαίες

Τα σύγχρονα βιβλιογραφικά δεδομένα (American Academy of Sleep Medicine guidelines, AASM, 2016), ορίζουν ως αναγκαία διάρκεια ύπνου (βραδινού) τις 9-12 ώρες για τα παιδιά σχολικής ηλικίας 6-12 ετών.

Πολλοί γονείς θα νιώσουν άγχος για την εφαρμογή ενός αυστηρού προγράμματος ύπνου αλλά αυτό που θεωρείται το πιο σημαντικό είναι η προσπάθεια να υιοθετήσουν τα παιδιά τους «καλές συνήθειες ύπνου».

Η εφαρμογή δομημένων συνηθειών όπως μπάνιο, βούρτσισμα δοντιών, ντύσιμο και σταδιακή μείωση των δραστηριοτήτων πριν την κατάκλιση θα βοηθήσει τη διαδικασία του ύπνου. Δυνητικά διεγερτικές δραστηριότητες όπως το έντονο παιχνίδι, η τηλεόραση, η χρήση υπολογιστών ή smart phones και βίντεο παιχνιδιών, συνηθειών δηλαδή που διαταράσσουν τη φυσιολογική εισαγωγή του ύπνου, πρέπει να αποφεύγονται (ακόμα και στην περίοδο των διακοπών).

Επίσης το περιβάλλον όπου το παιδί κοιμάται πρέπει να διαμορφώνεται κατάλληλα (ένα βιβλίο, μια εικονογραφημένη ιστορία,ένα λούτρινο ή μια αγκαλιά πριν τον ύπνο, ένα αναμμένο φωτάκι στο παιδικό δωμάτιο ή χαλαρωτική μουσική μπορεί να επιστρατευτούν ως βοηθήματα). Ο ύπνος είναι κι αυτός ένας τομέας της ζωής των παιδιών όπου κατακτούν την ανεξαρτησία τους. Με σεβασμό στους βιορυθμούς του παιδιού, τα όρια σχετικά με τον ύπνο πρέπει να τίθενται από τους γονείς νωρίς στην παιδική ηλικία και να τηρούνται χωρίς εκείνοι να ενδίδουν σε αιτήματα που παρατείνουν τη διαδικασία.

Τέλος, οι γονείς πρέπει να βοηθούν το παιδί να διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στα καθήκοντα του στο σχολείο και το σπίτι, στον χρόνο που ξοδεύει στην οικογένεια, τους φίλους και τον ελεύθερο χρόνο του. Όταν τα παιδιά κατακλύζονται από εξωσχολικές δραστηριότητες, μετατοπίζουν τη βραδινή κατάκλιση για να ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις τους ενώ παράλληλα βιώνουν με άγχος την καθημερινότητα, χωρίς παιχνίδι και δημιουργία.

Είναι σημαντικό τα παιδιά, ιδίως φτάνοντας στην εφηβεία, να καταλάβουν την αξία του ύπνου, δηλαδή ότι όταν κοιμούνται καλά θα λειτουργούν καλύτερα σε όλους τους τομείς της ζωής  τους.

Ατυχήματα στο σπίτι: Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για την ασφάλεια των παιδιών

Τα πιο συχνά ατυχήματα που συμβαίνουν είναι τα εξής:

1) Τραυματισμοί
Προκαλούνται από επικίνδυνα παιχνίδια και αντικείμενα (αιχμηρά, γυάλινα), έπιπλα με απότομα άκρα, εργαλεία, δαγκώματα ζώων ή χτυπήματα από άλλα αδέλφια.

2) Πνιγμός – Ασφυξία
Προκαλείται από κορδέλες, που μπορεί να τις περάσουν τα μικρά παιδιά στο λαιμό ή από πλαστικές σακούλες που τις φοράνε στο κεφάλι ή από νερό, που υπάρχει σε μπανιέρα, κουβάδες ή λεκάνες.

3) Πτώσεις
Μπορεί να παρουσιάσουν πτώση από κούνια, καροτσάκι, κρεβάτι, αλλαξιέρα, relax, στράτα, σκάλες, έπιπλα, πάτωμα και πιο σπάνια από παράθυρα ή απροστάτευτα κάγκελα στις βεράντες.

4) Ξένα Σώματα
Τα παιδιά συνηθίζουν να βάζουν ξένα σώματα στη μύτη, στα αυτιά και στο στόμα. Τα τελευταία καταλήγουν άλλοτε στο στομάχι κι άλλοτε στους πνεύμονες. Συνηθέστερα ξένα σώματα είναι οι ξηροί καρποί, μπαταρίες, κέρματα, κουμπιά, χάντρες, και άλλα μικρά αντικείμενα αιχμηρά ή μη.

5) Δηλητηριάσεις
Προκαλούνται από την λήψη φαρμάκων, φυτών, τσιγάρου και ειδών οικιακής χρήσης (καθαριστικά, οινοπνευματώδη, εντομοαπωθητικά).

6) Εγκαύματα
Προκαλούνται από αντικείμενα των οποίων η θερμοκρασία υπερβαίνει το όριο αντοχής του δέρματος (ζεστό νερό ή μέταλλο, φλόγα, ηλεκτροφόρα καλώδια, χημικές ουσίες).

7) Ηλεκτροπληξία
Προκαλείται συνήθως από τις πρίζες του σπιτιού.

Συμβουλές προς τους γονείς

1. Εκτιμήστε τους κινδύνους που απειλούν το παιδί σας.
2. Μην αφήνετε ποτέ μόνο του το μικρό παιδί, χωρίς την επίβλεψή σας.
3. Διαμορφώστε ένα περιβάλλον ασφαλές.

• Απομακρύνετε έπιπλα επικίνδυνα.
• Φροντίστε ώστε τα πατώματα να μην γλιστρούν και οι σκάλες να μην είναι απότομες.
• Τοποθετείστε θύρες ασφαλείας, τόσο στην κορυφή, όσο και στο τέλος της σκάλας.
• Ασφαλίστε όλα τα ντουλάπια και τα συρτάρια.
• Τοποθετείστε ασφάλειες στα παράθυρα και στην εξωτερική πόρτα, καθώς και προεκτάσεις στα κάγκελα των μπαλκονιών.
• Απομακρύνετε γλάστρες ή άλλα αντικείμενα από σημεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί για ανέβασμα σε παράθυρα ή μπαλκόνια.
• Φροντίστε να φωτίζονται επαρκώς οι διάδρομοι τη νύχτα.
• Οι ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις πρέπει να τοποθετούνται με προδιαγραφές ασφαλείας και να είναι καλά συντηρημένες.
• Οι πρίζες πρέπει να καλύπτονται με ειδικά καλύμματα και να βρίσκονται σε ύψος που δεν φθάνουν τα παιδιά.
• Τοποθετείστε ανιχνευτές καπνού καθώς και πυροσβεστήρα στο σπίτι και μάλιστα σε προσιτό σημείο.

4. Όλα τα έπιπλα στο παιδικό δωμάτιο να τηρούν τους κανόνες ασφαλείας.

• Μην χρησιμοποιείτε υπερυψωμένη κλίνη (τύπου κουκέτας) σε παιδιά κάτω των 6 ετών.
• Τοποθετείστε προστατευτικά κιγκλιδώματα στις αλλαξιέρες του μωρού και στα παιδικά κρεβατάκια.
• Χρησιμοποιείστε ζώνη για την ασφαλή τοποθέτηση των παιδιών στα καρότσια και στις παιδικές καρέκλες.
• Ο φωτισμός στα παιδικά δωμάτια πρέπει να είναι κεντρικός.
• Τα φωτιστικά δαπέδου και τα πορτατίφ μπορούν να γίνουν αιτία ηλεκτροπληξίας.
• Μην αφήνετε για πολλές ώρες σε λειτουργία θερμάστρες υγραερίου ή πετρελαίου και κυρίως στη διάρκεια του ύπνου.

5. Μην αφήνετε εκτεθειμένα μικροπράγματα (κουμπιά, χάντρες, μπαταρίες, ξηρούς καρπούς κ.ά. αντικείμενα, που μπορεί να προκαλέσουν την περιέργεια των μικρών παιδιών.
6. Απομακρύνετε φάρμακα, ποτά, τσιγάρα, μπογιές, είδη καθαρισμού και εντομοκτόνα, από σημεία που είναι προσιτά στα παιδιά.
7. Κρύψτε σπίρτα και αναπτήρες και μην αφήνετε αποτσίγαρα στα τασάκια.
8. Μην αφήνετε εκτεθειμένο το σίδερο σιδερώματος κι αναμμένες ή ακάλυπτες τις εστίες της κουζίνας.
9. Ελέγχετε τη θερμοκρασία του νερού πριν μπει το παιδί στην μπανιέρα.
10. Τοποθετείστε αντιολισθητικά πατάκια ασφαλείας στο μπάνιο.
11. Μην αγοράζετε παιχνίδια ακατάλληλα για την ηλικία του παιδιού.
12. Μην αφήνετε τα παιδιά να παίζουν με κορδόνια, πλαστικές σακούλες, αιχμηρά αντικείμενα.
13. Τοποθετείστε σε εμφανές σημείο τον αριθμό του Κέντρου Δηλητηριάσεων και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.

Τα ατυχήματα είναι η κυριότερη παιδική ασθένεια. Για να μειωθούν οι πιθανότητες ενός ατυχήματος στο σπίτι χρειάζεται φροντίδα εκ μέρους των γονιών και κυρίως σωστή και συνεχή επιτήρηση, ιδιαίτερα των μικρότερων παιδιών («εξερευνητών»).