Ο καρκίνος του δέρματος είναι ένας τύπος καρκίνου που αναπτύσσεται από τα επιδερμικά κύτταρα. Πολλές φορές μοιάζει με ελιά ή σπίλο, και περνάει απαρατήρητος, εώς ότου έχει πλέον αναπτυχθεί αρκετά. Οι τρεις κυριότεροι τύποι καρκίνου του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα.
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή καρκίνου του δέρματος και αναπτύσσεται από τα βασικά κύτταρα της επιδερμίδας.
Ο ρυθμός ανάπτυξής του είναι αργός, ενώ δεν εξαπλώνεται σε άλλα σημεία του σώματος. Ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου του δέρματος εκδηλώνεται με την εμφάνιση λευκού εξανθήματος με αγγείωση και εντοπίζεται στις περιοχές του προσώπου, του αυτιού και του λαιμού.
Το εξάνθημα μπορεί επίσης να είναι επίπεδο, να ξεφλουδίζει, ενώ το χρώμα του να είναι όμοιο με αυτό του δέρματος ή πιο σκούρο.
Σε σύγκριση με το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα, η αντιμετώπισή του γίνεται πιο εύκολα.
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Είναι ο δεύτερος σε σειρά πιο διαδεδομένος τύπος καρκίνου του δέρματος και αναπτύσσεται από τα ακανθοκύτταρα της επιδερμίδας.
Τα ακανθοκύττταρα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της επιδερμίδας. Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα μπορούν να εμφανιστούν σε διάφορα σημεία του δέρματος.
Ωστόσο, συνήθως εμφανίζονται στα σημεία που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο όπως είναι το πρόσωπο, το κάτω χείλος, τα χέρια, το αυτί κ.α. Όπως το βασικοκυτταρικό, έτσι και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σπάνια δημιουργεί μεταστάσεις.
Ο τρόπος που εκδηλώνεται συνήθως έχει μορφή βλάβης από τον ήλιο, όπως αλλαγή στο χρώμα του δέρματος, ρυτίδες και έλλειψη ελαστικότητας.
Μελάνωμα
Αποτελεί τον πιο σπάνιο αλλά πιο επικίνδυνο τύπο καρκίνου του δέρματος και αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα (που παράγουν τη μελανίνη) του δέρματος.
Το μελάνωμα εμφανίζει έντονα προειδοποιητικά σημάδια. Για το λόγο αυτό, ο ασθενής συνήθως απευθύνεται άμεσα σε εξειδικευμένο γιατρό, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η έγκαιρη διάγνωσή του.
Το μελάνωμα εμφανίζεται με σπίλους (ελιές) ακανόνιστου σχήματος και μεγάλης γκάμας χρώματος, σκουρόχρωμες κηλίδες (καφέ) και όζους δέρματος.
Καρκίνος του δέρματος: Πώς θα τον ξεχωρίσετε από τις ελιές;
Τα πέντε είναι τα σημάδια που θα μας υποδείξουν αν μια ελιά είναι επικίνδυνη:
1. Ασυμμετρία: Εάν ένα μέρος της ελιάς δεν είναι όμοιο με το υπόλοιπο σημάδι.
2. Όρια: Εάν το περίγραμμα της ελιάς είναι ακανόνιστο, παρουσιάζει ανωμαλία στην υφή ή δεν είναι σαφές.
3. Χρώμα: Εάν το χρώμα δεν είναι ομοιόμορφο και η ελιά παρουσιάζει κατά τόπους πιο σκούρο ή μαύρο, κόκκινο, ροζ, λευκό ή μπλε χρώμα.
4. Διάμετρος: Εάν η διάμετρος της ελιάς ξεπερνά το 1 εκατοστό.
5. Παραμόρφωση: Εάν η ελιά μεγαλώνει ή παρουσιάζει αλλαγές ως προς το σχήμα και το χρώμα.
Καρκίνος του δέρματος: Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του
- Έκθεση στον ήλιο: Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην υπεριώδη ακτινοβολία και άρα μεγαλύτερες πιθανότητες για την εμφάνιση κάποιου τύπου καρκίνου του δέρματος.
- Solarium (τεχνητό μαύρισμα): Εκτός από την έκθεση στον ήλιο, το solarium εκθέτει το δέρμα στην ακτινοβολία και μπορεί να έχει τις ίδιες επιπτώσεις με αυτές του ήλιου.
- Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα: Αυτό μπορεί να προέρχεται από χρόνιες ασθένειες ή λοιμώξεις, όπως είναι ο ιός HIV (AIDS) ή από εξασθενημένο οργανισμό π.χ. λόγω χημειοθεραπείας ή ισχυρής φαρμακευτικής αγωγής.
- Ηλικία: Οι ηλικιωμένοι αποτελούν την κύρια ομάδα ανθρώπων που εμφανίζουν καρκίνο του δέρματος.
Καρκίνος του δέρματος: Συμπτώματα
Τα συμπτώματα στους τύπους καρκίνου του δέρματος εκδηλώνονται στις περιοχές, που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην υπεριώδη ακτινοβολία (πρόσωπο, χέρια, αυτιά, λαιμός, πόδια). Στην περίπτωση των βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων τα συμπτώματα είναι ελάχιστα. Συχνά ο τρόπος εκδήλωσής τους μοιάζει με άλλες δερματικές παθήσεις, όπως είναι η ψωρίαση. Η μορφή του μπορεί να είναι:
- Μια λευκή κηλίδα, που δίνει την αίσθηση ότι το δέρμα τεντώνεται και γυαλίζει.
- Κηλίδα με κόκκινη απόχρωση, η οποία μπορεί να προκαλέσει πόνο και κνησμό.
- Πληγή που αιμορραγεί, εκκρίνει υγρό και μπορεί να δημιουργήσει καύκαλο.
- Όζος, που συχνά μοιάζει με ελιά. Έχει χρώμα ροζ, καφέ ή κοκκινωπό και γυαλίζει.
Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα μπορούν να προκαλέσουν πόνο και εμφανίζονται με τη μορφή:
- Ερυρθών κηλίδων με ακανόνιστο σχήμα, που συχνά προκύπτει αιμορραγία.
- Ανοιχτής πληγής που αιμορραγεί και εκκρίνει υγρό, ενώ επιμένει για αρκετό καιρό.
- Βλάβης με υπερυψωμένο σχηματισμό και σκληρή επιφάνεια.
- Το μελάνωμα εκδηλώνεται με σπίλους, οι οποίοι στο προκαρκινικό στάδιο ονομάζονται δυσπλαστικοί σπίλοι και εμφανίζουν μεταβολές στη μορφή τους. Έτσι, οι σπίλοι γίνονται ασύμμετροι, χωρίς σχηματισμένα όρια, το χρώμα τους μεταβάλλεται και συνήθως είναι μεγαλύτεροι από το 1 εκατοστό. Σπάνια οι σπίλοι εξελίσσονται σε καρκίνο του δέρματος.
Καρκίνος του δέρματος: Διάγνωση
Η διάγνωση για τους τύπους καρκίνου του δέρματος πραγματοποιείται από εξειδικευμένο γιατρό, ο οποίος θα στηριχθεί στη συμπτωματολογία και θα εξετάσει τη μορφή των δερματικών εκδηλώσεων. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με αφαίρεση μέρους της πάσχουσας περιοχής, το οποίο θα δοθεί για βιοψία. Συγκεκριμένα για την περίπτωση του μελανώματος, η διάγνωση βασίζεται στον οδηγό των ABCDE (5 πρώτα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου):
- Asymmetry (ασυμμετρία στο σχήμα)
- Border (ασαφή όρια)
- Color (ανομοιομορφία του χρώματος)
- Diameter (Διάμετρος)
- Evolving (η εξέλιξη και μεταβολή του σπίλου)
Καρκίνος του δέρματος: Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας;
Η μέθοδος θεραπείας ορίζεται σύμφωνα με τον τύπο καρκίνου, την ηλικία του ασθενούς, τη μορφολογία και τη γενικότερη κατάσταση του οργανισμού.
Ο τρόπος αντιμετώπισης και διαχείρισης του καρκίνου του δέρματος μπορεί να είναι:
- Χειρουργική επέμβαση κατά την οποία γίνεται αφαίρεση του όγκου και της περιοχής γύρω από αυτόν με χειρουργικό νυστέρι. Για να κλείσει η πληγή γίνεται εφαρμογή ράμματος , ενώ ο ιστός στέλνεται στο εργαστήριο για να πιστοποιηθεί ότι έγινε αφαίρεση όλων των κακρκινικών κυττάρων. Το ποσοστό επιτυχίας αυτής της μεθόδου είναι 92%.
- Διαθερμοπηξία και απόξεση όπου γίνεται απόξεση και καυτηριασμός στον όγκο. Η διαδικασία είναι εύκολη, ωστόσο έχει αυξημένο ποσοστό πιθανοτήτων για την επανεμφάνιση του καρκίνου.
- Κρυοχειρουργική μέσω της οποίας ο όγκος καταστρέφεται παγώνοντάς το με υγρό άζωτο. Πρόκειται για μια οικονομική και εύκολη λύση, όμως τα ποσοστά επιτυχίας αυτής της μεθόδου είναι χαμηλά.
- Ακτινοθεραπεία, η οποία συνήθως απαιτεί πολλές συνεδρίες (1-4 εβδομάδες). Η συγκεκριμένη θεραπεία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου η χειρουργική επέμβαση δεν είναι υλοποιήσιμη, ενώ το ποσοστό επιτυχίας της είναι 85%-95%.
- Εφαρμογή φαρμάκων τοπικά, τα οποία έχουν σα σκοπό την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και έτσι πραγματοποιείται η παραγωγή της ιντερφερόνης που αντιμετωπίζει τον καρκίνο.
- Επέμβαση με laser, όπου με τη χρήση laser από διοξείδιο του άνθρακα αφαιρείται η βασική στοιβάδα, καθώς και μέρος της βαθύτερης στοιβάδας του δέρματος.
Καρκίνος του δέρματος: Πώς επιτυγχάνεται η πρόληψη;
Για την πρόληψη από τον καρκίνο του δέρματος το κυριότερο μέτρο, που πρέπει να πάρουμε είναι ο περιορισμός έκθεσης στον ήλιο. Έτσι είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούμε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, να παραμένουμε στη σκιά, να καλύπτουμε το σώμα μας με ρούχα, να φοράμε καπέλο, να κάνουμε εξετάσεις του δέρματος τακτικά. Επίσης, η καλή διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου του δέρματος. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών που προκαλούν βλάβες στο δέρμα.
Καρκίνος του δέρματος: Το μελάνωμα
Το μελάνωμα του δέρματος είναι δυνατόν να εμφανισθεί είτε σε προϋπάρχον υγιές δέρμα, είτε σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου (κοινής ελιάς). Σε μια πρόσφατη μελέτη από τον Καναδά βρέθηκε ότι το 1/3 (36%) των μελανωμάτων είχε σχέση με προϋπάρχοντα σπίλο.
Διακρίνονται διάφοροι τύποι μελανώματος ανάλογα με την εμφάνιση. Οι σπουδαιότεροι είναι το επιφανειακά εξαπλούμενο και το οζώδες. Το πρώτο αποτελεί το συχνότερο τύπο (70% όλων των μελανωμάτων) και παρουσιάζεται σαν επίπεδη, καφέ ή καφέ-μαύρη πλάκα με ανώμαλο περίγραμμα. Το οζώδες (15-30%) αποτελεί το δεύτερο συχνότερο τύπο και εμφανίζεται σαν μαύρο-μπλε, μπλε-ερυθρό ή και αμελανωτικό οζίδιο, ενίοτε εξελκωμένο. Ο κανόνας ABCDE (Α: ασυμμετρία, B: border-περίγραμμα, C: colour-χρώμα, D: dimension-διάσταση, E: evolution-εξέλιξη) βοηθάει ιδιαίτερα στην κλινική διάγνωση του μελανώματος. Έτσι, δερματική βλάβη που είναι ασύμμετρη, έχει ανώμαλο περίγραμμα, μαύρο χρώμα ή πολυχρωμία, είναι μεγαλύτερη από 5 χιλιοστά και έχει αλλάξει (εξελιχθεί) τους τελευταίους μήνες, θέτει σοβαρά την υποψία μελανώματος.
Περισσότερες πληροφορίες για τη δομή του προσφέρουν ενίοτε πιο ειδικές εξετάσεις, όπως η δερματοσκόπηση και η επισκόπηση κάτω από εξειδικευμένο μικροσκόπιο. Η τελική διάγνωση τίθεται μετά από χειρουργική εξαίρεση και ιστοπαθολογική εξέταση. Κάθε ύποπτη βλάβη καλό είναι να εξαιρείται και να εξετάζεται ιστοπαθολογικά. Η χειρουργική εξαίρεση των μικρών βλαβών γίνεται με τοπική αναισθησία και αποτελεί σχετικά εύκολη πράξη. Στις περιπτώσεις μεγάλων βλαβών λαμβάνεται τμήμα (τμηματική βιοψία) και αν η ιστοπαθολογική εξέταση επιβεβαιώσει τη διάγνωση του μελανώματος, τότε ακολουθεί ολική εξαίρεση της βλάβης.
Καρκίνος του δέρματος: Το οζώδες μελάνωμα
Σύμφωνα με το Ίδρυμα για τον Καρκίνο του Δέρματος (SCF), το οζώδες μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή μελανώματος.
Η κακοήθεια συνήθως εντοπίζεται όταν πια έχει σχηματιστεί στην επιδερμίδα εμφανές εξόγκωμα. Το οζώδες μελάνωμα είναι συνήθως μαύρο, όμως η απόχρωσή του μπορεί να είναι επίσης γκριζωπή, λευκή, καφετί, μπλε ή κοκκινωπή.
Δεν αποκλείεται να έχει ακριβώς την ίδια απόχρωση με την επιδερμίδα και στην περίπτωση αυτή σπανίως λαμβάνει τη δέουσα προσοχή, αφού μοιάζει με ένα απλό σπυράκι που αναμένεται να υποχωρήσει σύντομα.
Εμφανίζεται συνηθέστερα στον κορμό, τα πόδια και τα χέρια, καθώς και στο κρανίο (κυρίως στους άντρες). Τα στατιστικά δείχνουν ότι το οζώδες μελάνωμα ευθύνεται για αναλογικά μεγαλύτερο αριθμό θανάτων απ’ ό,τι άλλοι τύποι μελανώματος κι αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη πρότυπα που προβάλλονται στις καμπάνιες ενημέρωσης για τον καρκίνο του δέρματος.
Σε αντίθεση με άλλους τύπους μελανώματος, το οζώδες μελάνωμα δεν μεγαλώνει εμφανώς σε διάμετρο εξωτερικά, κοντά στην επιφανειακή στιβάδα του δέρματος, ώστε να γίνει άμεσα αντιληπτό, αλλά εξαπλώνεται σε βάθος.
Τι πρέπει να προσέξετε;
- Εμφανίστηκε κάποιο καινούριο εξόγκωμα επάνω σε ελιά, φακίδα, εξάνθημα ή εκ γενετής σημάδι;
- Μήπως έχει σκληρύνει/φουσκώσει κάποια ελιά που προηγουμένως ήταν επίπεδη ή ελάχιστα υπερυψωμένη;
- Εμφανίστηκε σε καθαρό δέρμα εξόγκωμα που μοιάζει με φουσκάλα με αίμα, φλύκταινα με υγρό ή σπυράκι, με το εξόγκωμα να συνεχίζει μεγαλώνει για περισσότερο από 2-3 εβδομάδες; Θα πρέπει να προσέξετε ιδιαίτερα εάν δεν εμφανίζετε συνήθως σπυράκια και εξανθήματα.
Δεν αποκλείεται το οζώδες μελάνωμα να εμφανιστεί επάνω σε μια ελιά που ήδη υπήρχε, όμως είναι πιο συνηθισμένο να εμφανίζεται σε σημείο που το δέρμα είναι καθαρό.
Καρκίνος του δέρματος: Πώς μοιάζει ο καρκίνος;
