Η στέβια είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χρυσάνθεμων (αμβροσία).
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της στέβια που αγοράζετε στα μαγαζιά και εκείνης που μπορείτε να καλλιεργήσετε στο σπίτι. Η στέβια που βρίσκετε στα ράφια των παντοπωλείων δεν περιέχει ολόκληρο φύλλο στέβιας. Είναι προϊόντα από ένα εξαιρετικά εκλεπτυσμένο εκχύλισμα φύλλων στέβιας, που ονομάζεται ρεμποδιοσίδη-Α (rebaudioside A, ή Reb-A). Μάλιστα, πολλά προϊόντα στέβιας έχουν πολύ λίγη στέβια σε αυτά! Το Reb-A είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκό από την επιτραπέζια ζάχαρη. Τα γλυκαντικά που παρασκευάζονται με Reb-A θεωρούνται “νέου τύπου γλυκαντικά”, επειδή αναμειγνύονται με διαφορετικά γλυκαντικά, όπως η ερυθριτόλη (μια αλκοόλη σακχάρου) και η δεξτρόζη (γλυκόζη).
Ορισμένες μάρκες στέβιας περιέχουν επίσης φυσικές γεύσεις. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) δεν αντιτίθεται στον όρο «φυσικές γεύσεις», εάν τα σχετικά συστατικά δεν έχουν πρόσθετα χρώματα, τεχνητά αρώματα, ή συνθετικά.
Ωστόσο, τα συστατικά που εμπίπτουν στην ομπρέλα της “φυσικής γεύσης” μπορεί να υποστούν υψηλή επεξεργασία. Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα φυσικό εν τέλει σε αυτά. Μπορείτε να καλλιεργήσετε φυτά στέβιας στο σπίτι και να χρησιμοποιήσετε τα φύλλα για να γλυκάνετε τρόφιμα και ποτά. Τα γλυκαντικά Reb-A διατίθενται σε υγρή, σκόνη και κοκκοποιημένη μορφή.
Στέβια: Πιθανά οφέλη για την υγεία
Ως εναλλακτική λύση για την σακχαρόζη και την επιτραπέζια ζάχαρη, η στέβια έχει κάποια σημαντικά οφέλη για την υγεία.
Η στέβια θεωρείται γλυκαντικό “χωρίς θερμίδες”. Αυτό δεν σημαίνει ότι περιέχει απόλυτα μηδενικές θερμίδες, αλλά σημαντικά λιγότερες από τη σακχαρόζη και αρκετά χαμηλές γενικά, ώστε να ταξινομείται ως προϊόν χωρίς θερμίδες.
Δείτε μερικά από τα πιθανά οφέλη της στέβιας για την υγεία:
Διαβήτης
Έρευνες έχουν δείξει ότι η στέβια δεν προσθέτει θερμίδες, ή υδατάνθρακες στη διατροφή. Δεν έχει επίσης δείξει καμία επίδραση στη γλυκόζη του αίματος, ή στην ανταπόκριση του οργανισμού στην ινσουλίνη.
Μια άλλη ανασκόπηση πέντε τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών συνέκρινε τις επιδράσεις της στέβιας στον μεταβολισμό με τις επιδράσεις εικονικών φαρμάκων. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η στέβια έδειξε ελάχιστες έως καθόλου επιδράσεις στη γλυκόζη του αίματος, τα επίπεδα ινσουλίνης, την αρτηριακή πίεση και το σωματικό βάρος.
Σε μία από αυτές τις μελέτες, άτομα με διαβήτη τύπου 2 ανέφεραν ότι η στέβια τους προκάλεσε σημαντικές μειώσεις στη γλυκόζη του αίματος και την ανταπόκριση γλυκαγόνης μετά από ένα γεύμα. Η γλυκαγόνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και ο μηχανισμός που εκκρίνει τη γλυκαγόνη είναι συχνά ελαττωματικός σε άτομα με διαβήτη. Η γλυκαγόνη πέφτει όταν η γλυκόζη στο αίμα ανεβαίνει. Αυτό ρυθμίζει το επίπεδο γλυκόζης.
Έλεγχος βάρους
Η πρόσληψη πρόσθετων σακχάρων έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει κατά μέσο όρο 16% στις συνολικές θερμίδες στην αμερικανική διατροφή. Αυτό έχει συνδεθεί με αύξηση βάρους και μειωμένο έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
Η στέβια δεν περιέχει ζάχαρη και σχεδόν καθόλου θερμίδες. Μπορεί να είναι μέρος μιας καλά ισορροπημένης διατροφής για να βοηθήσει στην μείωση της πρόσληψης ενέργειας.
Καρκίνος του παγκρέατος
Η στέβια περιέχει πολλές στερόλες και αντιοξειδωτικές ενώσεις, συμπεριλαμβανομένης της καμπφερόλης.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η καμπφερόλη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος κατά 23%.
Αρτηριακή πίεση
Ορισμένες ουσίες στο εκχύλισμα στέβιας έχει βρεθεί ότι διαστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία. Μπορούν επίσης να αυξήσουν την απέκκριση νατρίου και την παραγωγή ούρων.
Μια μελέτη του 2003 έδειξε ότι η στέβια θα μπορούσε ενδεχομένως να βοηθήσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η μελέτη έδειξε ότι το φυτό στέβια μπορεί να έχει καρδιοτονωτικές δράσεις. Οι καρδιοτονωτικές δράσεις ομαλοποιούν την αρτηριακή πίεση και ρυθμίζουν τον καρδιακό παλμό.
Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η στέβια δεν φαίνεται να επηρεάζει την αρτηριακή πίεση. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αυτό το όφελος της στέβιας.
Παιδική διατροφή
Τα τρόφιμα και τα ποτά που περιέχουν στέβια μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην μείωση των θερμίδων από ανεπιθύμητα γλυκαντικά στη διατροφή των παιδιών.
Υπάρχουν πάρα πολλά προϊόντα στην αγορά που περιέχουν στέβια φυσικής προέλευσης, από dressings για σαλάτες μέχρι μπάρες δημητριακών. Αυτή η ποικιλία επιτρέπει στα παιδιά να καταναλώνουν γλυκές τροφές και ποτά χωρίς τις πρόσθετες θερμίδες, ενώ τηρούν μια διατροφή με λιγότερη ζάχαρη.
Τα υπερβολικά σάκχαρα και θερμίδες συνδέονται με την παχυσαρκία και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Αλλεργίες
Το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) εξέτασε την υπάρχουσα βιβλιογραφία για να καθορίσει εάν υπήρχε λόγος ανησυχίας σχετικά με την πιθανότητα αλλεργικών αντιδράσεων στη στέβια.
Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι “οι γλυκοσίδες στεβιόλης δεν αντιδρούν και δεν μεταβολίζονται σε αντιδραστικές ενώσεις, επομένως, είναι απίθανο οι υπό αξιολόγηση γλυκοσίδες στεβιόλης να προκαλέσουν από μόνες τους αλλεργικές αντιδράσεις όταν καταναλώνονται σε τρόφιμα”.
Ακόμη και οι εξαιρετικά καθαρές μορφές εκχυλίσματος από στέβια είναι σχεδόν απίθανο να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση. Δεν έχουν καταγραφεί περιπτώσεις αλλεργικής αντίδρασης στη στέβια από το 2008.
Προκαλεί παρενέργειες η στέβια;
Ο FDA λέει ότι οι γλυκοσίδες της στέβιας, όπως το Reb-A, “γενικά αναγνωρίζονται ως ασφαλείς”. Δεν έχει εγκρίνει τα προϊόντα με ολόκληρα φύλλα στέβιας, ή το ακατέργαστο εκχύλισμα στέβιας για χρήση σε επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά λόγω έλλειψης πληροφοριών για την ασφάλειά τους.
Υπάρχει ανησυχία ότι το ακατέργαστο βότανο στέβια μπορεί να βλάψει τα νεφρά, το αναπαραγωγικό σύστημα και το καρδιαγγειακό σύστημα. Μπορεί επίσης να ρίξει πολύ χαμηλά την αρτηριακή πίεση, ή να αλληλεπιδράσει με φάρμακα, που μειώνουν το σάκχαρο στο αίμα.
Αν και η στέβια θεωρείται ασφαλής για άτομα με διαβήτη, οι μάρκες που περιέχουν δεξτρόζη, ή μαλτοδεξτρίνη θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή. Η δεξτρόζη είναι γλυκόζη και η μαλτοδεξτρίνη είναι άμυλο. Αυτά τα συστατικά προσθέτουν μικρές ποσότητες υδατανθράκων και θερμίδων. Οι αλκοόλες ζάχαρης μπορεί επίσης να μειώσουν ελαφρώς τον αριθμό των υδατανθράκων.
Εάν χρησιμοποιείτε στέβια μόνο περιστασιακά, μάλλον δεν είναι αρκετή για να επηρεάσει το σάκχαρό σας. Αλλά αν την χρησιμοποιείτε καθημερινά, οι υδατάνθρακες προστίθενται.
Μια μελέτη του 2019 έδειξε μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ των μη θρεπτικών γλυκαντικών, όπως η στέβια, και της διαταραχής του μικροβιώματος του εντέρου. Η ίδια μελέτη έδειξε επίσης ότι τα μη θρεπτικά γλυκαντικά μπορεί να προκαλέσουν δυσανεξία στη γλυκόζη και τις μεταβολικές διαταραχές.
Σε μερικούς ανθρώπους, τα προϊόντα στέβιας που παρασκευάζονται με αλκοόλες ζάχαρης μπορεί να προκαλέσουν πεπτικά προβλήματα, όπως φούσκωμα και διάρροια.
Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι από την στέβια;
Το 1991, ο FDA αρνήθηκε να εγκρίνει τη στέβια ως γλυκαντικό στην κατηγορία των πρόσθετων στα τρόφιμα. Ωστόσο, το 2008, αφού η διαδικασία καθαρισμού αναπτύχθηκε και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από την Coca-Cola, ο FDA ενέκρινε τα εκχυλίσματα στέβιας ως γενικώς ασφαλή.
Πολλοί παγκόσμιοι ρυθμιστικοί φορείς έχουν πλέον καθορίσει ότι το εκχύλισμα στέβιας υψηλής καθαρότητας είναι ασφαλές για κατανάλωση από τον γενικό πληθυσμό εντός των συνιστώμενων επιπέδων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Τα διοικητικά όργανα έχουν καθορίσει την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI) στέβιας στα 4 χιλιοστόγραμμα ανά κιλό (kg). Αυτοί οι οργανισμοί περιλαμβάνουν τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και τον FDA.
Η στεβιοσίδη βρέθηκε ότι δεν είναι τοξική σε μελέτες οξείας τοξικότητας. Αυτές οι μελέτες χρησιμοποίησαν μια ποικιλία πειραματόζωων. Δεν έχουν τεκμηριωθεί σημαντικές αντενδείξεις, προειδοποιήσεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες.
Οι γλυκοσίδες στεβιόλης στη στέβια πληρούν τα κριτήρια καθαρότητας που καθορίστηκαν από τη Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA), υποδεικνύοντας ότι τα γλυκαντικά στέβια είναι ασφαλή για χρήση από άτομα με διαβήτη.
Τα πιθανά οφέλη για την υγεία της στέβιας απαιτούν περαιτέρω μελέτη προτού επιβεβαιωθούν. Ωστόσο, να είστε σίγουροι ότι η στέβια είναι ασφαλής για κατανάλωση και είναι μια ιδανική εναλλακτική λύση στη ζάχαρη.