Ξαφνική ζαλάδα: Οι πιθανές ασθένειες

Ξαφνική Ζαλάδα: Η ζαλάδα συνήθως δεν αποτελεί ανησυχητικό σύμπτωμα, καθώς εμφανίζεται συχνά όταν οφείλεται στο στρες, την παράλειψη γευμάτων σε μια εξουθενωτική μέρα, σε εξαντλητικές δίαιτες, και άλλες “άκακες” καταστάσεις.

Παρ’ όλα αυτά η συχνή εμφάνιση της και τα επεισόδια ζάλης αποτελούν έναν αρκετά σοβαρό λόγο για να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.

Οι ζαλάδες επηρεάζουν τα αισθητήρια όργανα, ειδικά τα μάτια και τα αυτιά, οπότε μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει μέχρι και λιποθυμία. Η ζαλάδα δεν αποτελεί από μόνη της μια ασθένεια, αλλά μάλλον είναι σύμπτωμα διαφόρων άλλων διαταραχών.

Ο ίλιγγος και η ανισορροπία μπορεί να προκαλέσουν ένα αίσθημα ζάλης, αλλά οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν διαφορετικά συμπτώματα. Ο ίλιγγος χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα περιδίνησης.

Η ανισορροπία είναι η απώλεια της ισορροπίας. Η αληθινή ζάλη φέρνει ένα αίσθημα στον ασθενή σαν να βρίσκεται στα πρόθυρα της λιποθυμίας.

Ξαφνική ζαλάδα: Τι την προκαλεί;

Οι πιο συχνές αιτίες περιλαμβάνουν την ημικρανία, κάποια φαρμακευτική αγωγή και την κατανάλωση αλκοόλ. Μπορεί, επίσης, να προκληθεί από ένα πρόβλημα στο εσωτερικό αυτί, όπου ρυθμίζεται η ισορροπία του σώματος.

Η ζάλη είναι, επίσης, συχνά αποτέλεσμα του ιλίγγου. Μπορεί επίσης να προκαλείται από ένα πρόβλημα στο εσωτερικό αυτί, όπου ρυθμίζεται η ισορροπία του σώματος.

Η πιο κοινή αιτία του ιλίγγου είναι ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (benign paroxysmal positional vertigo – BPPV). Αυτό προκαλεί βραχυπρόθεσμη ζάλη, όταν το άτομο αλλάζει θέσεις/στάσεις γρήγορα, όπως για παράδειγμα, όταν σηκώνεται από το κρεβάτι.

Η ζάλη και ο ίλιγγος μπορεί επίσης να προκληθούν από τη νόσο του Meniere (η οποία προκαλεί συσσώρευση υγρού στο αυτί), καθώς και από ημικρανία, ή ακουστικό νεύρωμα (ένας καλοήθης όγκος στο νεύρο που συνδέει το εσωτερικό αυτί στον εγκέφαλο).

Πολύ σπάνια, ο ίλιγγος μπορεί να προκληθεί από εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλική αιμορραγία, πολλαπλή σκλήρυνση, ή άλλη νευρολογική διαταραχή.

Άλλες αιτίες της ζάλης περιλαμβάνουν:

• Ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης, όπως μπορεί να συμβεί όταν σηκώνεστε απότομα από καθιστή ή οριζόντια θέση
• Νόσος του μυοκαρδίου
• Μείωση του όγκου του αίματος
• Νευρολογικές παθήσεις
• Παρενέργεια από κάποια φάρμακα
• Αγχώδεις διαταραχές
• Αναιμία (χαμηλά επίπεδα σιδήρου)
• Υπογλυκαιμία (χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα)
• Λοίμωξη του αυτιού
• Αφυδάτωση
• Θερμοπληξία
• Υπερβολική άσκηση (κόπωση)

Ξαφνική ζαλάδα: Οι τρόποι αντιμετώ

Η θεραπεία για τη ζάλη επικεντρώνεται στην υποκείμενη αιτία. Συχνά, μερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής σε συνδυασμό με κάποια εξειδικευμένη φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να ελέγξουν την υποκείμενη αιτία που προκαλεί τη ζάλη.

Για τη θεραπεία του BBPV, υπάρχει η δυνατότητα χειρουργικής επέμβασης. Για άλλα προβλήματα στο εσωτερικό του αυτιού, υπάρχουν φάρμακα και συγκεκριμένες ασκήσεις, που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι σας για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε προβλήματα ισορροπίας.

Η νόσος του Meniere αντιμετωπίζεται με εστιασμένη διατροφή και ενέσεις ή με μια μικρή χειρουργική επέμβαση στο αυτί.

Οι ημικρανίες αντιμετωπίζονται με φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η εκμάθηση για τον εντοπισμό και την αποφυγή εκείνων των παραγόντων που “πυροδοτούν” την ημικρανία.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει με τον πόνο και τη ναυτία. Επίσης υπάρχουν φαρμακευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση της αγχώδους διαταραχής.

Όταν η ζάλη προκαλείται από την υπερβολική άσκηση, υψηλή θερμοκρασία, ή αφυδάτωση, μπορείτε να ανακουφιστείτε αν πίνετε άφθονα υγρά.

Ξαφνική ζαλάδα: Συμβουλές για όσους βιώνουν συχνά ζάλη

Ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές εάν έχετε επαναλαμβανόμενες περιόδους με ζαλάδες:

• Καθίστε, ή ξαπλώστε αμέσως μόλις αισθανθείτε ζάλη και ξεκουραστείτε μέχρι να σας περάσει. Αυτό μπορεί να αποτρέψει την πιθανότητα απώλειας της ισορροπίας σας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πτώση και σοβαρό τραυματισμό.
• Χρησιμοποιήστε ένα μπαστούνι στο περπάτημα για σταθερότητα, εάν είναι απαραίτητο.
• Να πιάνεστε πάντοτε από τα χερούλια ή τα κάγκελα όταν χρησιμοποιείτε τις σκάλες.
• Ασκηθείτε με δραστηριότητες που βελτιώνουν την ισορροπία, όπως η γιόγκα και το Τάι Τσι.
• Αποφύγετε την απότομη αλλαγή θέσης, στάσης και κίνησης του σώματος.
• Αποφύγετε την οδήγηση, εάν έχετε συχνά ξαφνικές ζαλάδες.
• Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και το τσιγάρο. Η χρήση αυτών των ουσιών μπορεί να προκαλέσει ζάλη, ή να την επιδεινώσει.
• Πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα, να κοιμάστε για επτά ώρες ή περισσότερο κάθε βράδυ και αποφεύγετε τις αγχωτικές καταστάσεις.
• Ακολουθείτε υγιεινή διατροφή που αποτελείται από λαχανικά, φρούτα και καθαρές πρωτεΐνες για να αποτρέψετε τις ζαλάδες.
• Εάν υποπτεύεστε ότι οι ζαλάδες σας οφείλονται σε κάποιο φάρμακο, μιλήστε στο γιατρό σας σχετικά με την μείωση της δόσης, ή την αλλαγή σε άλλο φάρμακο.
• Ρωτήστε τον γιατρό σας για να πάρετε ενδεχομένως κάποιο φάρμακο που να βοηθάει απέναντι σε ναυτία και ζάλη. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, οπότε μην τα παίρνετε, όταν πρέπει να είστε δραστήριοι, ή παραγωγικοί.
• Ξεκουραστείτε σε δροσερό μέρος και πιείτε άφθονο νερό, εάν οι ζαλάδες σας οφείλονται σε υπερθέρμανση, ή αφυδάτωση.

Ξαφνική ζαλάδα: Πότε να ζητήσετε ιατρική βοήθεια;

Αναζητήστε ιατρική βοήθεια αν έχετε επαναλαμβανόμενες κρίσεις ζάλης, χωρίς προφανή αιτία.

Επίσης, ζητήστε την άμεση βοήθεια ενός γιατρού εάν έχετε ξαφνική ζάλη, μαζί με έναν τραυματισμό στο κεφάλι, πονοκέφαλο, πόνο στον αυχένα, θολή όραση, απώλεια της ακοής, απώλεια της κινητικής ικανότητας, απώλεια συνείδησης, ή πόνο στο στήθος.

Αυτά θα μπορούσαν να υποδηλώνουν πολύ σοβαρά προβλήματα.

Ξαφνική ζαλάδα: Τι είναι ο ίλλιγος; 

Είναι διαφορετικός από το αίσθημα της έντονης ζάλης που περιγράφεται κυρίως ως «θολούρα», αστάθεια, λιποθυμία, όταν νιώθουμε «βαρύ το κεφάλι».

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστα και μερικές φορές συνοδεύονται από βαρηκοΐα και εμβοές, ανάλογα με την αιτία της βλάβης.

Τα αίτια, που μπορούν να προκαλέσουν ίλιγγο είναι πολλά. Στην ουσία η καλή ισορροπία του σώματος ρυθμίζεται από το εσωτερικό του αυτιού, τον λαβύρινθο.

Ο ίλιγγος οφείλεται κατά 80% σε ενδολαβυρινθικές βλάβες ή βλάβες της αιθουσαίας οδού, όπως νευρωνίτιδα, σύνδρομο Meniere. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι κάτι επικίνδυνο και μπορεί να αντιμετωπιστεί. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί το σύμπτωμα να οφείλεται σε σοβαρότερα αίτια, όπως βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος ή και σε ψυχογενείς παράγοντες.

Ξαφνική ζαλάδα: Αίτια που προκαλούν ίλιγγο

Αιθουσαία νευρωνίτιδα

Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη και έντονα συμπτώματα. Συχνά εμφανίζεται στη φάση ανάρρωσης από μια ιογενή λοίμωξη, γι’ αυτό και ενοχοποιούνται ιοί ως αίτιο της.

Ο ασθενής έχει έντονο ίλιγγο και εμετούς, που επιδεινώνονται με οποιοσδήποτε κίνηση του κεφαλιού. Διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες.

Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως

Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι η πρόκληση των συμπτωμάτων του ιλίγγου, όταν ο ασθενής ξαπλώσει ύπτια με το κεφάλι του στραμμένο προς τα πλάγια, από την πλευρά του πάσχοντος λαβυρίνθου.

Δηλαδή αν είναι ευπαθής ο αριστερός λαβύρινθος και ο ασθενής βρεθεί στο κρεβάτι ανάσκελα με το κεφάλι προς τα αριστερά, θα πυροδοτηθεί ένα επεισόδιο ιλίγγου.

Η αιτία είναι η μετακίνηση ειδικών κρυστάλλων, των ωτόλιθων, που βρίσκονται στο έσω αυτί. Θεραπευτικά, εφαρμόζεται ο χειρισμός του Epley, μια ειδική άσκηση, που διενεργείται στο χώρο του ιατρείου και επιφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%.

Νόσος του Meniere

Η νόσος χαρακτηρίζεται από σημαντικές ακουστικές διαταραχές, που διαρκούν από 30 λεπτά έως 24 ώρες. Εκτός από τον ίλιγγο, ο ασθενής παρουσιάζει βαρηκοΐα, εμβοές και αίσθημα πληρότητας ώτων.

Η βαρηκοΐα δεν είναι μόνιμη, αλλά βελτιώνεται μετά την πάροδο μιας υποτροπής. Η παθολογία της νόσου οφείλεται στην αύξηση της πίεσης της ενδολέμφου στο έσω αυτί.

Ακουστικό νευρίνωμα

Είναι ένας καλοήθης όγκος, που αυξάνεται με βραδύ ρυθμό, προκαλώντας μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Ο ίλιγγος είναι παροδικός και διαρκεί από 30 λεπτά έως μερικές εβδομάδες.

Η βαρηκοΐα όμως είναι μόνιμη και προοδευτικά επιδεινώνεται. Στην εμφάνιση του όγκου, προσβάλλεται η ακοή μόνο στις υψηλές συχνότητες. Είναι σημαντικό λοιπόν η διάγνωση να γίνει εγκαίρως.

Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων

Πρόκειται για διαταραχή και των δύο λαβυρίνθων. Ευτυχώς, είναι μια σπάνια διαταραχή. Σε κάποιους ασθενείς υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της πάθησης, δηλαδή είναι κληρονομική, ενώ άλλοι την εμφανίζουν επίκτητα.

Διάσειση του λαβυρίνθου

Οφείλεται σε τραυματισμούς και κακώσεις του κεφαλιού. Εκτός από τον ίλιγγο, ο τραυματίας πιθανών να παρουσιάζει βαρηκοΐα και εμβοές.

Ίλιγγος σχετιζόμενος με ημικρανία

Στα πλαίσια ενός επεισοδίου ημικρανίας, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει και ίλιγγο, βαρηκοΐα και εμβοές. Χαρακτηριστικά της ημικρανίας είναι η ευαισθησία του πάσχοντος στους ήχους και στο φως.

Αν ο ασθενής εμφανίσει ταυτόχρονα και ίλιγγο, είναι ευαίσθητος και σε οποιαδήποτε κίνηση του σώματος και προτιμά να παραμείνει ακίνητος σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο.

Μπορεί να βλέπει φωτεινές γραμμές ή θαμπά τμήματα στο οπτικό του πεδίο, κάτι που συνήθως προηγείται της ημικρανίας και το ονομάζουμε αύρα.

Ξαφνική ζαλάδα: Πώς γίνεται η διάγνωση του ιλίγγου;

Η διάγνωση του ιλίγγου γίνεται εξ αποκλεισμού. Αφού ληφθεί το ιστορικό, γίνεται πλήρης ακοολογικός έλεγχος και έλεγχος λαβυρίνθου: ωτοσκόπηση, ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα, ακουστικό αντανακλαστικό.

Γίνεται έλεγχος για ρήξη τυμπάνου, ωτίτιδα οξεία ή χρόνια, οίδημα στον έξω ακουστικό πόρο, εξάνθημα έξω ακουστικού πόρου, πτώση ακοής (μονόπλευρη, αμφίπλευρη) στις υψηλές ή χαμηλές συχνότητες, νευροαισθητήριος ή αγωγιμότητας.

Ανάλογα με τα ευρήματα γίνεται διάγνωση για το εάν είναι ίλιγγος περιφερικής αιτιολογίας ή όχι. Συχνά χρειάζεται να διενεργηθεί απεικονιστικός (μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και λιθοειδών με σκιαγραφικό – triplex καρωτίδων, σπονδυλοβασικών) και βιοχημικός έλεγχος.

Αν ο ίλιγγος είναι κεντρικής αιτιολογίας κατευθύνουμε τον ασθενή στον κατάλληλο ειδικό (νευρολόγο, νευροχειρουργό).

Ξαφνική ζαλάδα: Η θεραπεία του ιλίγγου

Η θεραπεία είναι ανάλογη της διαγνώσεως μας. Αν για παράδειγμα είναι ίλιγγος θέσεως διενεργούνται «χειρισμοί» που ονομάζονται Epley, Semont  κ.ά.

Τις περισσότερες φορές, αρκούν μόνο οι χειρισμοί αυτοί για να βοηθήσουμε τον ασθενή και ασκήσεις Brandt  – Daroff, Cawthorne και Cooksey. Αν είναι άλλης αιτιολογίας περιφερικός ίλιγγος δίνουμε και φαρμακευτική αγωγή (βελτιωτικά της κυκλοφορίας, κορτικοστεροειδή ή και κάποιες ασκήσεις αποκατάστασης, τις Cawthorne και Cooksey).

Συνήθως, επανεκτιμούμε τον ασθενή μετά από ημέρες.

Φαρμακευτική Αγωγή

Τα συνηθέστερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα αντισταμινικά, τα αντιχολινεργικά και τα καταπραϋντικά – υπνωτικά. Πρέπει δε να χορηγούνται μόνο για σύντομη χρονική περίοδο.

Σε οξύ βαρύ ίλιγγο, η διαζεπάμη. Ενδομυϊκώς είναι δυνατόν να προκαλέσει υποχώρηση της προσβολής. Για την ανακούφιση από τη ναυτία και τον έμετο συνήθως απαιτείται ένα αντιεμετικό που χορηγείται Ενδομυϊκώς ή με υπόθετο από το ορθό.

Γενικές Οδηγίες

Η παραμονή στο κρεβάτι είναι δυνατόν να περιορίσει τη βαρύτητα του οξέος ιλίγγου. Στο χρόνιο ή τον υποτροπιάζοντα ίλιγγο μία από τις καλύτερες θεραπείες είναι η φυσική άσκηση.

Η μυϊκή δραστηριότητα ενισχύει σε σημαντικό βαθμό την ικανότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος για αντιστάθμιση της λειτουργίας του λαβύρινθου και πρέπει να ενθαρρύνεται μόλις η ναυτία και ο έμετος υποχωρήσουν.

Χειρουργική Θεραπεία

Επιφυλάσσεται για τους ασθενείς που παραμένουν σε σημαντική αναπηρία παρά την εφαρμογή μακροχρόνιας φαρμακευτικής θεραπείας και σωματικής άσκησης.