ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑ

Η νόσος του ορειβάτη: Συμπτώματα – Τι να μην κάνετε πριν ανεβείτε στο βουνό

12 Απριλίου 2022
Newshealth.gr

Τι είναι η νόσος των ορειβατών από την οποία επηρεάστηκε ο Αντώνης Συκάρης, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του την ώρα της κατάβασης από το βουνό στο Νεπάλ.

Ο έμπειρος ορειβάτης βρισκόταν σε υψόμετρο 7.400 μέτρων όταν στις 4:00 το ξημέρωμα ώρα Νεπάλ, «έσβησε» ύστερα από τεράστια σωματική και ψυχική προσπάθεια και έλλειψη πρόσθετου οξυγόνου.

Τι είναι όμως η νόσος του υψομέτρου;

Όπως διαβάζουμε στο pathologia.eu η ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο συνοδεύεται συχνά από κινδύνους. Παράδειγμα τέτοιου κινδύνου είναι η οξεία νόσος των όρεων, η οποία εμφανίζεται όταν ένα άτομο που συνήθως ζει σε χαμηλό υψόμετρο, ανεβαίνει σε μεγαλύτερο.

Η ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο μπορεί να προκαλέσει παθήσεις οι οποίες είναι γνωστές ως «νόσοι υψομέτρου».

Οι νόσοι υψομέτρου περιλαμβάνουν την οξεία νόσο των όρεων (acute mountain sickness – AMS), το εγκεφαλικό οίδημα του μεγάλου υψομέτρου (high altitude cerebral edema – HACE) και το πνευμονικό οίδημα του μεγάλου υψομέτρου (HAPE). Οι παθήσεις αυτές είναι αποτέλεσμα της μειωμένης περιεκτικότητας του αέρα σε οξυγόνο και κατά συνέπεια και στο αίμα. Η ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο μπορεί να επιδεινώσει επίσης προϋπάρχουσες παθήσεις.

Ένας τρόπος πρόληψης των νόσων αυτών είναι η ανάβαση με αργό ρυθμό με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μπορεί να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Οι σοβαρές επιπλοκές των νόσων υψομέτρου μπορούν να αποφευχθούν εφόσον τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα των παθήσεων αυτών αντιμετωπιστούν εγκαίρως.

Παράγοντες κινδύνου

Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζετε εκ των προτέρων αν θα παρουσιάσετε κάποια νόσο υψομέτρου σε μία ανάβαση. Επιπλέον, η φυσική κατάσταση δεν επηρεάζει την πιθανότητα να εμφανίσετε κάποια από αυτές τις νόσους. Ωστόσο, ο κίνδυνος για τις νόσους υψομέτρου είναι αυξημένος εάν:

  • Έχετε προηγούμενο ιστορικό νόσων υψομέτρου.
  • Έχετε ασκηθεί ή πιει αλκοόλ πριν την προσαρμογή στο νέο υψόμετρο.
  • Ανεβήκατε γρήγορα από χαμηλό σε μεγάλο υψόμετρο (πάνω από 2400μ)
  • Ανεβήκατε γρήγορα (>500-1000μ ημερησίως) όταν είστε ήδη σε υψόμετρο πάνω από τα 2700μ.
  • Έχετε κάποια πάθηση που επηρεάζει την αναπνοή.
  • Δεν έχετε ανεβεί σε υψόμετρο τις τελευταίες εβδομάδες.

Προετοιμασία για την ανάβαση

  • Αν θα χρειαστεί να κοιμηθείτε σε υψόμετρο πάνω από τα 2400μ και έχετε ιστορικό νόσων υψομέτρου ή άλλους παράγοντες κινδύνου, επισκεφθείτε ένα γιατρό με εμπειρία στην αντιμετώπιση των νόσων αυτών. Συζητήστε μαζί του για πιθανούς κινδύνους, για τη διαθεσιμότητα ιατρικής βοήθειας στον προορισμό σας καθώς και αν χρειάζεται να λάβετε προληπτικά φάρμακα για τις νόσου υψομέτρου.
  • Ανάβαση με συνοδές παθήσεις – Άτομα με συγκεκριμένες παθήσεις πρέπει να λάβουν ειδικά μέτρα πριν την ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο:
  • Αν έχετε διαβήτη και ελέγχετε τα επίπεδα σακχάρου αίματος, ο μετρητής μπορεί να δείξει λανθασμένες μετρήσεις σε μεγάλο υψόμετρο. Ρωτήστε τον κατασκαυαστή πώς μπορείτε να ερμηνεύσετε τις μετρήσεις σε μεγάλο υψόμετρο.
  • Αν έχετε ιστορικό στηθάγχης ή εμφράγματος, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας πριν την ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο. Αν κατά την ανάβαση παρουσιάσετε πόνο στο στήθος, δύσπνοια ή ζαλάδα, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
  • Το άσθμα δεν επιδεινώνεται στο μεγάλο υψόμετρο, ωστόσο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για τον βρογχόσπασμο που προκαλείται από τις χαμηλές θερμοκρασίες.
  • Αν χρειάζεστε χορήγηση οξυγόνου για κάποια πάθηση των πνευμόνων, θα χρειαστείτε μεγαλύτερο δόση ανάλογα με το υψόμετρο. Αν για την πάθησή σας δεν χρειάζεται χορήγηση οξυγόνου στο σπίτι, ενδεχομένως να χρειάζεστε οξυγόνο σε μεγάλο υψόμετρο.
  • Αν έχετε δρεπανοκυτταρική αναιμία, κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστείτε χορήγηση οξυγόνου αν ταξιδέψετε πάνω από τα 2100μ. Αν έχετε το στίγμα της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, μπορεί να παρουσιάστε επιπλοκές που σχετίζονται με το υψόμετρο, ακόμα και κατά την ανάβαση σε ύψος μικρότερο από τα 2700μ.
  • Αν έχετε παθήσεις του πνεύμονα, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), κυστική ίνωση, πνευμονία, πνευμονική υπέρταση ή υπνική άπνοια, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν την ανάβαση σε μεγάλο υψόμετρο.
  • Αν έχετε υπέρταση, η ανάβαση μπορεί να προκαλέσει αύξηση ή μείωση της αρτηριακής πίεσης, επομένως ενδέχεται να χρειαστεί να προσαρμόσετε τη δόση του φαρμάκου κατάλληλα.
  • Αν είστε έγκυος, η ανάβαση μέχρι τα 2700μ δεν δημιουργεί κινδύνους για το έμβρυο. Ωστόσο, αν έχετε επιπλεγμένη κύηση ή αν καπνίζετε, συζητήστε με τον γιατρό σας πριν ανεβείτε σε μεγάλο υψόμετρο.

ΟΞΕΙΑ ΝΟΣΟΣ ΤΩΝ ΟΡΕΩΝ

Η οξεία νόσος των όρεων είναι η συχνότερη νόσος υψομέτρου. Επηρεάζει το 40-50% των ατόμων που ανεβαίνουν σε υψόμετρο πάνω από 3000μ και το 25% αυτών που ανεβαίνουν πάνω από τα 2400μ. Σε ορισμένους ασθενείς η νόσος μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και στα 2000μ.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μέσα σε 6-12 ώρες μετά την ανάβαση σε ύψος πάνω από 2400μ, ωστόσο μπορεί να εμφανιστούν και σε 1 μόλις ώρα ή μέσα στο πρώτο 24ωρο. Η νόσος δεν εμφανίζεται αν έχετε προσαρμοστεί στο νέο υψόμετρο για 3 ή περισσότερες ημέρες.

Πρόληψη της οξείας νόσου των όρεων

  • Ανεβείτε σε υψόμετρο αργά
  • Η αργή ανάβαση είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της οξείας νόσου των όρεων. Σχεδιάστε την ανάβασή σας εκ των προτέρων και προσαρμόστε την σύμφωνα με τις παρακάτω οδηγίες:
  • Αν ζείτε σε υψόμετρο κάτω από τα 1500μ, αποφύγετε τη γρήγορα ανάβαση. Την πρώτη νύχτα, αποφύγετε να κοιμηθείτε σε υψόμετρο πάνω από τα 2800μ.
  • Αν σκοπεύετε να ταξιδέψετε πάνω από τα 3000μ, μην ανεβαίνετε πάνω από 500μ την ημέρα. Για κάθε 1000μ προσθέστε μία ημέρα ξεκούρασης και προσαρμογής στο νέο υψόμετρο.
  • Ανεβείτε σε μεγάλο υψόμετρο, ωστόσο κατεβείτε σε χαμηλότερο για να κοιμηθείτε το βράδυ. Αυτό θα σας βοηθήσει να προσαρμοστείτε στο υψόμετρο.
  • Αν έχετε σκοπό να κάνετε σκι ή ορειβασία, μην κουραστείτε πολύ τις πρώτες ημέρες της ανάβασης. Η σταδιακή προσαρμογή είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αποφύγετε το αλκοόλ και τα υπνωτικά χάπια, ειδικά κατά τις 2 πρώτες ημέρες της προσαρμογής.
  • Η διαμονή σε υψόμετρο πάνω από τα 1500μ τις εβδομάδες πριν την ανάβαση, θα σας επιτρέψει να ανεβείτε γρηγορότερα.
  • Αν πίνετε συχνά καφέ, μη διακόψετε την κατανάλωσή του πριν ή κατά τη διάρκεια της ανάβασης. Η καφεΐνη δεν προκαλεί προβλήματα στο μεγάλο υψόμετρο και η απότομη διακοπή της μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που ομοιάζουν την οξεία νόσο των όρεων.

Συμπτώματα της οξείας νόσου των όρεων

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι ήπια ή σοβαρά. Συνήθως κορυφώνονται της πρώτη νύχτα μετά την ανάβαση και στη συνέχεια υποχωρούν σταδιακά μέσα σε 24 ώρες εφόσον δεν ανεβείτε σε μεγαλύτερο υψόμετρο.

Αν παρουσιάσετε συμπτώματα οξείας νόσου των όρεων, ΔΕΝ πρέπει να ανεβείτε σε μεγαλύτερο υψόμετρο μέχρι αυτά να υποχωρήσουν (συνήθως μέσα σε 24 ώρες). Ξεκουραστείτε και αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, υπνωτικών και ηρεμιστικών χαπιών.

Η ανάβασή σας μπορεί να καθυστερήσει, ωστόσο, αν επιχειρήσετε να ανεβείτε σε μεγαλύτερο υψόμετρο ενώ έχετε συμπτώματα οξείας νόσου των όρεων, υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές.