Αν τα επίπεδα της χοληστερίνης είναι υψηλότερα από τα φυσιολογικά, κρίνεται απαραίτητο να ακολουθείτε ένα υγιεινό τρόπο ζωής που βασίζετε στην σωστή διατροφή και την άσκηση.

Εναλλακτικά, μπορείτε αξιοποιήσετε το φαρμακείο της φύσης, στο οποίο θα βρείτε πολλά βότανα για να παρασκευάσετε ροφήματα, που θα σας βοηθήσουν να ρίξετε τη χοληστερίνη και να ενισχύσετε την υγεία της καρδιάς σας.

Κανέλα

Η κανέλα είναι γνωστή για τη συμβολή της στη μείωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι βοηθά και στη ρύθμιση της χοληστερίνης, καθώς μειώνει την «κακή» (LDL) χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, ενώ αυξάνει την «καλή» (HDL) χοληστερόλη. Μισό κουταλάκι την ημέρα μπορεί να μειώσει τη χοληστερίνη έως και κατά 18% και τα τριγλυκερίδια μέχρι 30%. Καταναλώστε την με μέτρο όμως, καθώς έχει βρεθεί ότι σε μεγάλες ποσότητες είναι τοξική.

Πράσινο τσάι

Τα φλαβονοειδή που περιέχει και ειδικά οι κατεχίνες μειώνουν τα λιπίδια στο αίμα. Έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει την οξείδωση της «κακής» (LDL) χοληστερίνης, που έχει συσχετιστεί με τον κίνδυνο εμφάνισης αθηροσκλήρωσης, ενώ παράλληλα εμποδίζει την απορρόφησή της από το έντερο. Σύμφωνα με έρευνες η συστηματική κατανάλωση τσαγιού μπορεί να μειώσει τα λιπίδια του αίματος έως και 10% σε μόλις 3 εβδομάδες.

Δυόσμος

Ο δυόσμος μπλοκάρει την παραγωγή της χοληστερίνης στο συκώτι, ενώ παράλληλα διευκολύνει την έκκριση των χολικών οξέων, τα οποία μεταβολίζουν τα λιπαρά, ιδιότητα που οφείλεται στο κύριο συστατικό του, τη μενθόλη. Αν αντιμετωπίσετε προβλήματα με τη χολή ή το συκώτι σας, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν την κατανάλωσή του.

Τζίντζερ

Έρευνες συνδέουν την κατανάλωση τζίντζερ (πιπερόριζα) με την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου. Ρίχνει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα και εμποδίζει τη σύνθεση νέας χοληστερίνης. Επιπλέον, βοηθά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, μειώνει την αρτηριακή πίεση και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος. Έχει τέλος αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες.

Χοληστερίνη και τριγλυκερίδια: Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές

Η χοληστερίνη υπολογίζεται σε χιλιοστόγραμμα (mg) χοληστερόλης για κάθε δεκατόλιτρο (dL) αίματος. Ένα αποτέλεσμα κάτω από 200 mg/dL (5,2 mmol/L) είναι ιδανικό. Ένα επίπεδο κάπου μεταξύ 200-239 mg/dL (5,2-6,2 mmol/L) βρίσκεται οριακά κάτω από το νούμερο υψηλού κινδύνου. Σε αυτή την περίπτωση, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει ένα διαιτητικό πλάνο με χαμηλή χοληστερόλη. Μια τιμή πάνω από 240 mg/dL (6,3 mmol/L) είναι το όριο υψηλού κινδύνου.

Τα άτομα που έχουν τόσο υψηλή χοληστερίνη έχουν συνήθως διπλάσιο κίνδυνο καρδιαγγειακών ασθενειών σε σύγκριση με τους ανθρώπους που έχουν φυσιολογική χοληστερίνη.

Χοληστερίνη: Τιμές HDL (καλής) χοληστερόλης

Η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (High Density Lipoprotein – HDL) χοληστερόλη, η οποία είναι γνωστή και ως “καλή” χοληστερόλη, βοηθά στη διατήρηση της καλής υγείας των αιμοφόρων αγγείων, που μένουν πιο καθαρά. Αυτό που κάνει, επί της ουσίας, είναι να καταστρέφει την χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (Low Density Lipoprotein – LDL) χοληστερόλη, ή “κακή χοληστερόλη”. Η HDL χοληστερόλη βοηθάει το αίμα να κυκλοφορεί χωρίς “εμπόδια” στα αγγεία. Γι’ αυτόν το λόγο είναι καλό να έχετε καλό επίπεδο HDL και χαμηλό επίπεδο LDL χοληστερόλης.

• Στην HDL, μια τιμή κάτω 40 mg/dL (1 mmol/L) για τους άνδρες και 50 mg/dL (1,3 mmol/L) για τις γυναίκες είναι χαμηλή. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων.
• Μια κανονική τιμή HDL χοληστερόλης είναι μεταξύ 40-49 mg/dL (1-1,3 mmol/L) για τους άνδρες. Όσον αφορά τις γυναίκες, είναι μεταξύ 50-59 mg/dL (1,3-1,5 mmol/L).
• Όταν το επίπεδο αυτό είναι υψηλότερο από 60 mg/dL (1,6 mmol/L), τότε έχετε και αυξημένη άμυνα έναντι της στεφανιαίας νόσου.

Χοληστερίνη: Τιμές LDL (κακής) χοληστερόλης

Η LDL, ή “κακή”, χοληστερόλη συσσωρεύεται στα αγγεία, όταν κυκλοφορεί στο αίμα σε υψηλές συγκεντρώσεις. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της κυκλοφορίας του αίματος και η ταυτόχρονη αύξηση του κινδύνου καρδιαγγειακών ασθενειών και εγκεφαλικού επεισοδίου. Επομένως, το επίπεδο της LDL χοληστερόλης αποτελεί σημαντικό δείκτη κινδύνου καρδιακής ανακοπής (έμφραγμα).

• Στην LDL χοληστερόλη, λοιπόν, μια τιμή κάτω από 100 mg/dL (2,6 mmol/L) είναι η ιδανική.
• Η τιμή μεταξύ 100-129 mg/dL (2,6 και 3,3 mmol/L) είναι κοντά στο ιδανικό, ενώ μεταξύ 130-159 mg/dL (3,4 και 4,1 mmol/L) είναι οριακά αυξημένη.
• Μεταξύ 160-189 mg/dL (4,1 και 4,9 mmol/L) είναι αυξημένη.
• Όταν ξεπερνάει τα 190 mg/dL (4,9 mmol/L) είναι πολύ υψηλή. Συνιστάται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 70 mg/dL (1,8 mmol/L).

Χοληστερίνη: Τιμές για τα τριγλυκερίδια

Τα τριγλυκερίδια είναι ένα είδος λίπους που προέρχεται από ό,τι τρώτε. Εκείνες οι θερμίδες που το σώμα δεν τις χρειάζεται άμεσα τις μετατρέπει σε τριγλυκερίδια. Μετά από αυτό, το σώμα επίσης αποθηκεύει θερμίδες και με την μορφή λίπους. Τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων συχνά είναι αυξημένα σε άτομα που είναι παχύσαρκα. Το ίδιο ισχύει, επίσης, με τα άτομα που δεν ασκούνται επαρκώς, ή/και ακολουθούν ένα πρόγραμμα διατροφής που είναι εξαιρετικά φορτωμένο με υδατάνθρακες. Οι καπνιστές και οι πότες έχουν επίσης μεγαλύτερο πρόβλημα.

• Το ιδανικό επίπεδο των τριγλυκεριδίων είναι κάτω από 150 mg/dL (1,7 mmol/L).
• Το άνω όριο είναι μεταξύ 150-199 mg/dL (1,7-2,2 mmol/L).
• Όταν τα τριγλυκερίδια φτάνουν σε επίπεδα 200-499 mg/dL (2,3-5,6 mmol/L) θεωρούνται αυξημένα.
• Αν ξεπεράσουν τα 500 mg/dL (5,7 mmol/L) είναι πολύ αυξημένα.

Χοληστερίνη: Λιποπρωτεΐνη πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL)

Η VLDL περιλαμβάνει τα λιπαρά που μεταφέρονται στο αίμα από τις τροφές που καταναλώνουμε σε συνδυασμό με περίσσειες θερμίδες που μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια. Όπως και η LDL, η VLDL συνδέεται με τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες και αυξάνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, εμφράγματος και εγκεφαλικού. Η VLDL δεν πρέπει να ξεπερνά τα 30 mg/dL.

Χοληστερίνη: Ολική χοληστερόλη

Η ολική χοληστερόλη υπολογίζεται προσθέτοντας την HDL, την LDL και 20% των τριγλυκεριδίων. Η τιμή της δεν πρέπει να ξεπερνά τα 200 mg/dL. Η τιμή 200-239 mg/dL θεωρείται οριακά υψηλή, ενώ υψηλή κρίνεται η ολική χοληστερόλη όταν ξεπερνά τα 240 mg/dL.

Χοληστερίνη: Πότε είναι βλαβερή;

Παρόλο που η χοληστερίνη είναι απαραίτητη για τον οργανισμό, υψηλά επίπεδά της στο αίμα συνδέονται με βλάβες των αγγείων και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Μερικές φορές, ο οργανισμός μας παράγει περισσότερη χοληστερίνη από όση χρειάζεται και αυτή η περίσσεια κυκλοφορεί στο αίμα. Τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα μπορούν να προκαλέσουν θρόμβωση των αιμοφόρων αγγείων και να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρδιακή νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο οργανισμός μας μπορεί να παράγει πολλή χοληστερίνη όταν τρώμε πολλά κορεσμένα λίπη – το είδος του λίπους που βρίσκεται στα ζωικά τρόφιμα όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Εκτός από τη χοληστερίνη που παράγεται στο ήπαρ, ένα μικρό ποσοστό της χοληστερίνης που υπάρχει στον οργανισμό μας προέρχεται από τα τρόφιμα που τρώμε. Μόνο ζωικές τροφές, όπως το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν χοληστερίνη. Φυτικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά δεν περιέχουν χοληστερίνη. Το 75% της χοληστερίνης παράγεται στον οργανισμό μας, κυρίως στο ήπαρ και το 25% προσλαμβάνεται με τις τροφές.

Χοληστερίνη: Παράγοντες που την ανεβάζουν

Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία προκαλεί αύξηση της ολικής χοληστερίνης στο αίμα. Επιπλέον, απορυθμίζει τις επιμέρους χοληστερίνες, αυξάνοντας την LDL χοληστερίνη και ελαττώνοντας την HDL χοληστερίνη. Εκτός από τις επιπτώσεις που έχει η παχυσαρκία στα επίπεδα της χοληστερίνης, αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις λόγω της αύξησης της αρτηριακής πίεσης και του επιπλέον φορτίου που έχει να αντιμετωπίσει η καρδιά.

Διατροφή

Αρμόδιοι για το θέμα της διατροφής είναι οι διαιτολόγοι, μερικές γενικές κατευθύνσεις είναι οι εξής:

Τι να τρώτε

• Φρούτα και λαχανικά (δύο μεγάλες σαλάτες και τρία φρούτα την ημέρα)
• Όσπρια (2 μερίδες την εβδομάδα)
• Ξηροί καρποί (μέχρι 30 γραμμάρια την ημέρα)
• Δημητριακά ολικής αλέσεως (για πρωινό, μαύρο ψωμί, ζυμαρικά ολικής αλέσεως, καφέ ρύζι – 2-3 μερίδες την ημέρα)
• Ελαιόλαδο (2 κουταλιές της σούπας την ημέρα)
• Πουλερικά (κοτόπουλο ή/και γαλοπούλα, 1-2 φορές την εβδομάδα)
• Ψάρια (1-2 φορές την εβδομάδα)
• Σόγια και προϊόντα σόγιας (έως 2 μερίδες την ημέρα)
• Λίγων λιπαρών γαλακτοκομικά (2-3 μερίδες την ημέρα, με την μερίδα να είναι 1 ποτήρι γάλα ή 1 κεσές γιαούρτι ή 30 γραμμάρια τυρί)
• Όσοι έχουν αυξημένη χοληστερόλη, χρειάζονται και τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες/στανόλες (2 γραμμάρια στερολών/στανολών την ημέρα)

Τι να αποφεύγετε

• Πολλά κόκκινα κρέατα (μέχρι 2 μερίδες εστιατορίου την εβδομάδα, χωρίς το ορατό λίπος)
• Πολλά επεξεργασμένα κρέατα (καλύτερα 1 φορά το μήνα)
• Τηγανητά (σπάνια)
• Πρόχειρα φαγητά (σπάνια)
• Πολλά γλυκά (έως 1 γλυκό την εβδομάδα)
• Πολλά αυγά (έως 2-3 την εβδομάδα)
• Πολλές σοκολάτες (να προτιμάτε σοκολάτα με μεγάλη περιεκτικότητα σε στερεά κακάο)
• Πολλά «πλούσια» φαγητά (π.χ. παστίτσιο, μουσακάς κ.τ.λ. καλύτερα μέχρι 2 φορές τον μήνα)

Αλκοόλ

Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ, 1 με 2 ποτήρια κρασί κυρίως κόκκινο, αυξάνουν τα επίπεδα της HDL κατά 12% περίπου και μειώνουν τα επίπεδα της LDL κατά 4-8%.
Η κατανάλωση όμως υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ από άτομα μεγαλύτερα άνω των 50 ετών έχουν 5% μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν ψηλότερη LDL από άτομα που καταναλώνουν μικρή ποσότητα αλκοόλ.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα μέτριας ή μεγάλης ποσότητας τσιγάρων αυξάνει την ολική χοληστερίνη και ελαττώνει την HDL. Σύμφωνα με έρευνες τα επίπεδα της HDL σε άντρες που κάπνιζαν 20 τσιγάρα ή περισσότερα την ημέρα, ήταν 11% χαμηλότερα σε σχέση με μη καπνιστές. Τα επίπεδα HDL σε γυναίκες καπνίστριες ήταν 14% χαμηλότερα σε σχέση με γυναίκες που δεν κάπνιζαν.

Γυμναστική

Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας έχει τεκμηριωθεί πως επηρεάζει αρνητικά και τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια ενημέρωσης που αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση τόσο της ιατρικής κοινότητας όσο και του κοινού σχετικά με τα οφέλη από την εφαρμογή τακτικών προγραμμάτων σωματικής άσκησης στην πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου.

Αν και δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένο πώς η σωματική άσκηση προστατεύει ενάντια στη στεφανιαία νόσο, θεωρείται ότι εν μέρει αυτό το όφελος μπορεί να αποδοθεί στις ευμενείς επιδράσεις της στο μεταβολισμό των λιπιδίων.

Μελέτες έδειξαν ότι η αερόβια άσκηση έχει ευεργετική επίδραση στα επίπεδα των λιποπρωτεϊνών του ορού: συγκεκριμένα μειώνει την LDL (κακή) χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, και αυξάνει την HDL (καλή) χοληστερίνη, ενώ έχει ευνοϊκές δράσεις σε ορισμένους παράγοντες που αυξάνουν την πηκτικότητα του αίματος και την τάση για θρομβώσεις. Η διάρκεια της άσκησης φαίνεται ότι έχει μεγαλύτερη σημασία από την ένταση.

Κληρονομικότητα

Η οικογενής υπερχοληστεριναιμία είναι ένα από τα πιο συχνά κληρονομικά νοσήματα. Υπολογίζεται ότι 1 στους 500 ανθρώπους εμφανίζουν οικογενή υπερχοληστεριναιμία. Εάν ένας γονιός έχει οικογενή υπερχοληστεριναιμία τότε υπάρχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει αυτή τη διαταραχή στον γιο ή την κόρη του. Στην πάθηση αυτή υπάρχει μια αλλαγή (μετάλλαξη) στο γονίδιο που είναι υπεύθυνο για τον LDL υποδοχέα.