Πέτρες στα νεφρά: Ένας στους 10 ανθρώπους θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή του πέτρες στα νεφρά, κατάσταση γνωστή στον ιατρικό χώρο ως νεφρολιθίαση.

Οι πέτρες είναι μικρές, σκληρές μάζες που σχηματίζονται λόγω μειωμένης παραγωγής ούρων ή αυξημένης συσσώρευσης συγκεκριμένων μετάλλων ή αλάτων.

Ορισμένες διατροφικές αλλαγές είναι δυνατό να αποτρέψουν τις πέτρες ή την επανεμφάνιση της νεφρολιθίασης μετά από ένα πρώτο επεισόδιο.

Πέτρες στα νεφρά: Διατροφικοί παράγοντες κινδύνου

Η υψηλή πρόσληψη οξαλικού ασβεστίου, πρωτεϊνών και αλατιού καθώς και η αφυδάτωση ή η χαμηλή πρόσληψη υγρών είναι βασικοί διατροφικοί παράγοντες που συμβάλλουν ώστε να σχηματιστούν πέτρες στα νεφρά.

Τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε οξαλικό ασβέστιο, όπως οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και το αλεύρι από φαγόπυρο (μαυροσίταρο) μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία λίθων από οξαλικό ασβέστιο.

Από την άλλη, οι πολλές πρωτεΐνες –ιδίως οι ζωικές– στη διατροφή ενδέχεται να συμβάλλουν στη δημιουργία λίθων από φωσφορικό ασβέστιο.

Τέλος, η υψηλή πρόσληψη αλατιού, ιδιαίτερα εάν συνδυάζεται με χαμηλά επίπεδα ενυδάτωσης, μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό λίθων από ουρικό οξύ και κυστίνη.

Πέτρες στα νεφρά: Τροφές για να τις αποφύγετε

1. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο

Το ασβέστιο και το οξαλικό ασβέστιο αλληλεπιδρούν ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση του δεύτερου στον οργανισμό και επομένως να μειωθεί ο κίνδυνος σχηματισμού λίθων. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι ως γνωστόν τα γαλακτοκομικά, αλλά μπορείτε να το βρείτε επίσης και σε ενισχυμένα προϊόντα όπως δημητριακά και χυμούς.

2. Φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα και τα λαχανικά –φρέσκα, αποξηραμένα ή κατεψυγμένα– δρουν προληπτικά ενάντια σε όλους τους τύπους νεφρολιθίασης. Ιδιαίτερα ωφέλιμα είναι τα φρούτα με σημαντική ποσότητα κιτρικού οξέος, όπως τα εσπεριδοειδή, το ακτινίδιο και οι φράουλες.

3. Φυτικές πρωτεΐνες

Για να μειώσετε την πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών, όπως αυτές που υπάρχουν στο κρέας, στο αυγό και στο ψάρι, μπορείτε να αντικαταστήσετε ένα μέρος αυτών με φυτικές πρωτεΐνες. Καλές πηγές φυτικών πρωτεϊνών είναι τα φασόλια, ο αρακάς και οι φακές.

Τέλος, μην ξεχνάτε ότι για την πρόληψη της νεφρολιθίασης απαραίτητη είναι η επαρκής ενυδάτωση, κυρίως με νερό και δευτερευόντως με ροφήματα χωρίς ζάχαρη αλλά και φρέσκα φρούτα και λαχανικά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις οι αλλαγές στη διατροφή αρκούν για να μειωθεί ο κίνδυνος σχηματισμού λίθων στα νεφρά. Σε σοβαρότερα περιστατικά, πιθανώς θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή που «διαλύει» τις πέτρες ή και χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνσή τους.

Πέτρες στα νεφρά: Συμπτώματα

Μια πέτρα στα νεφρά είναι πιθανό να μην προκαλέσει συμπτώματα μέχρι να κινηθεί μέσα στο νεφρό ή να περάσει στον ουρητήρα, τον σωλήνα, που συνδέει το νεφρό και την ουροδόχο κύστη.

Σε εκείνο το σημείο, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε αυτά τα συμπτώματα:

• Οξύ πόνο κάτω από τα πλευρά, προς το πίσω μέρος
• Πόνο, που “εξαπλώνεται” στην κάτω κοιλιακή χώρα και στη βουβωνική χώρα
• Πόνο, που “έρχεται κατά κύματα” και κυμαίνεται σε ένταση
• Πόνο, κατά την ούρηση
• Ροζ, κοκκινωπά ή καφέ ούρα
• Θολά και δυσώδη ούρα
• Ναυτία και εμετό
• Συνεχή ανάγκη για ούρηση
• Ούρηση πιο συχνά απ’ ό,τι συνήθως
• Πυρετό και ρίγη, εάν υπάρχει μόλυνση
• Μικρές ποσότητες ούρων

Ο πόνος που προκαλείται από μια πέτρα στους νεφρούς μπορεί να αλλάξει σημείο εστίασης και ένταση, καθώς η πέτρα μετακινείται μέσω του ουροποιητικού συστήματος.

Πέτρες στα νεφρά: Θεραπεία

Η θεραπεία για τις πέτρες στους νεφρούς ποικίλλει, ανάλογα με τον τύπο της πέτρας και την αιτία.

Μικρές πέτρες με ελάχιστα συμπτώματα

Οι περισσότερες πέτρες στα νεφρά δεν απαιτούν επεμβατική θεραπεία. Τις περισσότερες φορές θα διέλθουν από το ουροποιητικό σύστημα και θα τις αποβάλλει ο οργανισμός με λίγη “βοήθεια” από:

• Πόσιμο νερό: Πίνετε 2-3 λίτρα την ημέρα για να καθαρίσετε το ουροποιητικό σας σύστημα. Αυτό θα συμβεί όταν πλέον παράγετε καθαρά ή σχεδόν διαυγή ούρα.
• Αναλγητικά: Το να αποβάλλετε με φυσικό τρόπο μια μικρή πέτρα μπορεί να σας προκαλέσει κάποια δυσφορία. Για την ανακούφιση από τον πόνο, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει παυσίπονα όπως η ιβουπροφαίνη, ακεταμινοφαίνη, ή ναπροξένη.
• Ιατρική θεραπεία: Ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει ένα φάρμακο για να σας βοηθήσει να αποβάλλετε την πέτρα.

Μεγάλες πέτρες που προκαλούν έντονα συμπτώματα

• Ηχητικά κύματα που σπάνε τις πέτρες: Η εξωσωματική λιθοτριψία με κρουστικά κύματα χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να δημιουργήσει ισχυρές δονήσεις, που σπάνε τις πέτρες σε μικρά κομμάτια, τα οποία στη συνέχεια είναι εύκολο να αποβάλλετε στα ούρα σας.
• Χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση πολύ μεγάλης πέτρας: Μια διαδικασία, που ονομάζεται διαδερμική νεφρολιθοτομή περιλαμβάνει την χειρουργική εξαγωγή μιας πέτρας στα νεφρά, χρησιμοποιώντας μικρά τηλεσκόπια και όργανα που εισάγονται μέσω μιας μικρής τομής στην πλάτη σας.
• Χειρουργική επέμβαση στον παραθυρεοειδή αδένα: Μερικές πέτρες φωσφορικού ασβεστίου δημιουργούνται από κακή λειτουργία των παραθυρεοειδών αδενών. Όταν αυτοί οι αδένες παράγουν πάρα πολύ παραθυρεοειδή ορμόνη (υπερπαραθυρεοειδισμός) τα επίπεδα του ασβεστίου μπορεί να αυξηθούν τόσο πολύ, ώστε να σχηματιστούν πέτρες στους νεφρούς. Η επέμβαση αυτή στον αδένα σταματά τον σχηματισμό λίθων στους νεφρούς. Επίσης, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μια φαρμακευτική θεραπεία, που σταματάει την υπερπαραγωγή της παραθυρεοειδούς ορμόνης.

Πέτρες στα νεφρά: Γιατί το καλοκαίρι είναι η χειρότερη εποχή;

Η πιο επικίνδυνη εποχή του χρόνου για κολικό του νεφρού είναι αυτή που διανύουμε, με τα περιστατικά να σημειώνουν σημαντική άνοδο όσο ο υδράργυρος ανεβαίνει.

Σύμφωνα μάλιστα με τους ειδικούς, όσο πιο θερμό είναι το κλίμα τόσο περισσότερα είναι τα περιστατικά. Με άλλα λόγια, όσοι ζουν σε χώρες πιο κοντά στον Ισημερινό έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν τον ισχυρό, σχεδόν βίαιο πόνο του κολικού του νεφρού, που δύσκολα αντιλαμβάνονται όσοι δεν τον έχουν νιώσει.

«Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Ενδοουρολογίας της Cleveland Clinic, όπου οι ερευνητές μελέτησαν δείγματα ούρων που λήφθηκαν χειμώνα και καλοκαίρι, διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης λίθων στα νεφρά είναι υψηλότερος τον χειμώνα, επειδή εκείνους τους μήνες υπάρχει συνήθως περισσότερο ασβέστιο στα ούρα. Η υπερασβεστιουρία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για το σχηματισμό των λίθων», εξηγεί ο χειρουργός ουρολόγος Δρ Νικόλαος Γ. Κατσένης.

«Δεδομένου ότι η σωματική δραστηριότητα προστατεύει από την ανάπτυξη πέτρας, οι άνθρωποι που είναι λιγότερο δραστήριοι τον χειμώνα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λίθων στα νεφρά. Στη συνέχεια, όταν ζεσταθεί ο καιρός, οι πέτρες που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια του χειμώνα αρχίζουν να κινούνται. Κι αυτό γιατί υπάρχει συνήθως αύξηση της δραστηριότητας αλλά και της λήψης νερού» προσθέτει.

Ο σχηματισμός αυτών των μικρών και σκληρών εναποθέσεων μετάλλων και όξινων αλάτων συντελείται όταν υψηλές ποσότητές τους συγκεντρώνονται στα ούρα. Χωρίς την επαρκή λήψη νερού, οι ουσίες αυτές κρυσταλλώνονται και ενώνονται, δημιουργώντας πέτρες, το μέγεθος των οποίων κυμαίνεται σε μέγεθος από έναν κόκκο άμμου μέχρι μια μπάλα του γκολφ.

Υπάρχει, ωστόσο, κι ένα ποσοστό ανθρώπων που δημιουργούν πέτρες στα νεφρά το καλοκαίρι λόγω ανεπαρκούς ενυδάτωσης. Παρά την άνοδο της θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες, δεν αυξάνουν αναλόγως την ποσότητα υγρών που λαμβάνουν. Αυτό, σε συνδυασμό με την αυξημένη εφίδρωση, ιδιαίτερα τις μέρες με υψηλή υγρασία, οδηγεί στον σχηματισμό νεφρόλιθων.

«Δηλαδή ο κύριος λόγος νεφρολιθίασης είναι η πρόσληψη ανεπαρκούς ποσότητας νερού. Το σώμα, που αποτελείται κυρίως από νερό, στη ζέστη έχει αυξημένες ανάγκες. Όταν δεν πίνουμε όσο πρέπει ή δεν λαμβάνουμε τους σωστούς τύπους υγρών, ο οργανισμός αφυδατώνεται και δημιουργεί πέτρες».

Η νεφρολιθίαση είναι πολύ συνηθισμένη πάθηση –έως και το 13% των ανδρών και το 6-7% των γυναικών θα σχηματίσουν μια πέτρα στα νεφρά κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η ύπαρξη μια πέτρας αυξάνει τις πιθανότητες «απόκτησης» και επόμενης.

Παρότι δεν είναι η ίδια η σύσταση όλων των λίθων, η επαρκής και σωστή ενυδάτωση είναι το κλειδί για την αποφυγή τους, αλλά σχεδόν εξίσου σημαντική είναι η διατροφή και η καθημερινή άσκηση. Ειδικότερα, επιβάλλεται η κατανάλωση 8 έως 10 ποτηριών νερού καθημερινά. Το νερό απομακρύνει τις τοξίνες, το επιπλέον νάτριο και τις άχρηστες ουσίες από τον οργανισμό. Αντιθέτως, τα καφεϊνούχα ποτά, αρωματισμένα τσάγια και αναψυκτικά τύπου κόλα οδηγήσουν σε αφυδάτωση. Αντί αυτών, ευεργετική είναι η κατανάλωση φρέσκων χυμών φρούτων, λεμονάδας (χωρίς ζάχαρη), τζιτζιμπίρας, κ.ά.