Όλο και περισσότεροι αντιμετωπίζουν προβλήματα στη χολή και ειδικά τον σχηματισμό λίθων, όμως τα συμπτώματα που τα χαρακτηρίζουν μοιάζουν με αυτά άλλων παθήσεων.
Πότε ο πόνος στην κοιλιά και η ναυτία υποδεικνύουν ότι υπάρχουν πέτρες στη χολή;
Τι είναι η χολή και πού βρίσκεται
Η χοληδόχος κύστη –ή χολή, όπως συνηθίζουμε να την αποκαλούμε– είναι ένα μικρό όργανο σε σχήμα αχλαδιού που βρίσκεται ανάμεσα στο συκώτι και το πάγκρεας και επικοινωνεί με αυτά τα δύο όργανα. Πρόκειται στην ουσία για μια «αποθήκη» στην οποία συγκρατείται το υγρό που ονομάζεται χολή, ένα πεπτικό υγρό που βοηθά στη διάσπαση των λιπαρών.
Πέτρες στη χολή: Τι είναι
Οι πέτρες στη χολή είναι το συχνότερο πρόβλημα της χοληδόχου κύστης. Πρόκειται για κρυσταλλοποιημένη χολή και χοληστερόλη. Οι πέτρες που σχηματίζονται συσσωρεύονται είτε μέσα στην κύστη είτε στον χοληδόχο πόρο που μεταφέρει τη χολή στο λεπτό έντερο. Οι πέτρες στη χολή μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και πόνο και κυμαίνονται σε μέγεθος από έναν κόκκο άμμου έως ένα μπαλάκι του γκολφ.
Οι πέτρες στη χολή είναι συχνότερες στις γυναίκες παρά στους άνδρες, λόγω μεταβολών στα επίπεδα των ορμονών τους (οιστρογόνα και προγεστερόνη) που συμβάλλουν στον σχηματισμό τους. Ο κίνδυνος εμφάνισης λίθων στη χολή αυξάνεται επίσης ελαφρώς την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Πέτρες στη χολή: Τα συμπτώματα που δείχνουν πρόβλημα
Οι πέτρες στη χολή είναι συχνά «αθόρυβες», ιδιαίτερα όταν το μέγεθός τους είναι πολύ μικρό, και στην περίπτωση αυτή δεν συνιστάται θεραπεία.
Για τα άτομα που εκδηλώνουν σοβαρά συμπτώματα ή φλεγμονή στη χοληδόχο κύστη, η συνήθης θεραπευτική επιλογή είναι η αφαίρεση χολής. Περίπου όπως συμβαίνει με τη σκωληκοειδή απόφυση, η χοληδόχος κύστη είναι δυνατό να αφαιρεθεί χωρίς να προκληθούν επιπλοκές για τη μελλοντική λειτουργία του οργανισμού.
Οι πέτρες στη χολή συχνά ανευρίσκονται τυχαία, κατά τη διάρκεια κάποιας εξέτασης για άλλο πρόβλημα υγείας.
Ωστόσο, εάν νιώθετε τα παρακάτω, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Πόνος στην κοιλιά
Όταν εκδηλώνεται πόνος λόγω πέτρας στη χολή, αυτός είναι συνήθως ήπιος, περιστασιακός και εντοπίζεται ψηλά και δεξιά στην κοιλιακή χώρα, στο ύψος που βρίσκονται το συκώτι, το πάγκρεας και η χοληδόχος κύστη, δηλαδή κοντά στα πλευρά, αν και δεν αποκλείεται να «ακτινοβολεί» στην πλάτη ή κεντρικά στην κοιλιά. Ο πόνος εμφανίζεται συχνά μετά την κατανάλωση ενός γεύματος –ιδιαίτερα εάν αυτό είναι πλούσιο σε λιπαρά– και μπορεί να είναι αισθητός έως και για δύο ώρες. Η χρονική στιγμή εκδήλωσης του πόνου αποτελεί σημαντικό κριτήριο για τη διάγνωση της πέτρας στη χολή. Εάν ο πόνος εμφανίζεται μέσα σε ένα δίωρο από το τελευταίο γεύμα τότε μπορεί να υποδεικνύει πρόβλημα στη χολή, εάν όμως εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του γεύματος ή αμέσως μετά από αυτό, τότε πιθανώς οφείλεται σε άλλη αιτία.
Πόνος που δεν υποχωρεί με παυσίπονα
Εάν τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα δεν παρέχουν ανακούφιση από τον πόνο, τότε επιβάλλεται η επίσκεψη στον γιατρό προς αξιολόγηση της κατάστασης της χοληδόχου κύστης. Αντιθέτως, ο πόνος λόγω πέτρας στη χολή μπορεί να υποχωρεί ελαφρώς χάρη στην αλλαγή στάσης του σώματος.
Ο ίκτερος είναι τυπικό σύμπτωμα των προβλημάτων στο συκώτι και εκδηλώνεται ως ελαφρύ κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών και με την παραγωγή σκουρόχρωμων ούρων και ανοιχτόχρωμων κοπράνων. Είναι συχνός στα νεογέννητα, όμως στους ενήλικες συχνά υποδεικνύει δυσλειτουργία στη χοληδόχο κύστη.
Οι πέτρες στη χολή συγχέονται συχνά με τον στομαχόπονο ή την καούρα λόγω της ναυτίας που προκαλούν. Εάν η ναυτία, η οποία μπορεί να συνοδεύεται επίσης από τάση προς έμετο, εκδηλώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και κυρίως μετά το φαγητό, είναι πιθανό να οφείλεται σε πέτρες στη χολή.
Η παγκρεατίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή στο πάγκρεας, είναι συχνό φαινόμενο σε περίπτωση σχηματισμού λίθων στη χολή. Μια πέτρα μπορεί να αποσπαστεί από τη χοληδόχο κύστη και να «σφηνώσει» στον παγκρεατικό πόρο, προκαλώντας φλεγμονή και πόνο στο σημείο αυτό. Τυπικά συμπτώματα της παγκρεατίτιδας είναι ο πόνος στην κοιλιά, η ναυτία, η τάση προς έμετο, οι ταχυπαλμίες και ο πυρετός.
Πέτρες στη χολή: Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου
Ποιοι είναι όμως οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη χολόλιθων
Σύμφωνα με τον γενικό χειρουργό Δρ Αναστάσιο Ξιάρχο, Πρόεδρο της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, η ηλικία, η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη, η υψηλή χοληστερόλη και η απότομη απώλεια βάρους αποτελούν τους κυριότερους.
Ειδικότερα:
Ηλικία
Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και τα άτομα ορισμένων εθνικοτήτων, όπως οι ιθαγενείς της Αμερικής, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο χολολιθίασης. Στην Ελλάδα το ποσοστό εμφάνισης της πάθησης κυμαίνεται στο 5-6%. Για όσους έχουν δε οικογενειακό ιστορικό, ο κίνδυνος εμφάνισης μπορεί να διπλασιαστεί.
Παχυσαρκία
Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πέτρες στη χολή, εξαιτίας τόσο της υψηλότερης χοληστερόλης που έχουν, όσο και της κατανομής του λίπους στο σώμα τους. Σχετική μελέτη υποδεικνύει μάλιστα ότι οι άνδρες με περισσότερο λίπος στην κοιλιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα χολόλιθων, συγκριτικά με εκείνους με μικρότερη περίμετρο μέσης.
Υψηλή χοληστερόλη
Οι χολόλιθοι σχηματίζονται από κρυστάλλωση της χοληστερόλης, εξαιτίας της μείωσης της διαλυτότητάς της, που φυσιολογικά γίνεται με τη βοήθεια φωσφολιπιδίων και χολικών αλάτων. Έτσι, όσοι ακολουθούν μια χαμηλή σε χοληστερόλη και λιπαρά διατροφή προστατεύουν την υγεία της χοληδόχου κύστης τους, μειώνοντας τον κίνδυνο για εμφάνιση χολόλιθων.
«Η ενδεδειγμένη διατροφή που προάγει την καλή υγεία της χοληδόχου κύστης είναι η ίδια που ακολουθούν όσοι αγαπούν την καρδιά τους, δηλαδή μια διατροφή που περιλαμβάνει υγιεινά μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε ορισμένους ξηρούς καρπούς, στο αβοκάντο, στις ελιές και στο ελαιόλαδο, καθώς και πολυακόρεστα λιπαρά, στα οποία ανήκουν τα ωμέγα 3 και ωμέγα 6, καλές πηγές των οποίων είναι τα λιπαρά ψάρια, τα καρύδια και τα αμύγδαλα, καθώς και τα φυτικά έλαια. Η αποφυγή των κορεσμένων λιπαρών, που βρίσκονται κυρίως στα ζωικά λίπη, προστατεύει από την αύξηση της ολικής και της “κακής” (LDL) χοληστερίνης και εν τέλει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ένας άλλος τρόπος προστασίας είναι ο έλεγχος των επιπέδων χοληστερίνης με τη λήψη στατινών» σημειώνει ο Δρ Ξιάρχος.
Εγκυμοσύνη
Εκτός από τα άτομα με παχυσαρκία, από εκείνα που αρέσκονται σε μια κακή ή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά διατροφή ή που έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, οι έγκυες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στη χολή, γεγονός που σημαίνει ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση λιπαρών τροφίμων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Απότομη απώλεια βάρους
Το γρήγορο αδυνάτισμα είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει πέτρες στη χολή, με εξαίρεση τα άτομα που χάνουν γρήγορα βάρος είτε εξαιτίας κάποιας ασθένειας είτε λόγω υποβολής σε χειρουργική επέμβαση, για τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει πρόληψη. Όσοι επιθυμούν να χάσουν το περιττό βάρος τους ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες ανάπτυξης χολόλιθων είναι καλό να το πράξουν σταδιακά και όχι απότομα, ακολουθώντας πολλά υποσχόμενες αλλά επικίνδυνες δίαιτες.
«Μόνο το 20% των ανθρώπων παρουσιάζουν συμπτώματα όταν έχουν πέτρες στη χολή τους και ο πόνος είναι το συχνότερο απ’ αυτά. Χαρακτηρίζεται ως οξύς και εμφανίζεται κυρίως μετά από βαριά, λιπαρά γεύματα. Εκτός από τον βασανιστικό πόνο που βιώνει, ο ασθενής μπορεί να αναπτύξει χολοκυστίτιδα, καθώς και ίκτερο ή παγκρεατίτιδα στην περίπτωση διαφυγής των λίθων από την κύστη, οπότε η χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση της χοληδόχου κύστης είναι αναπόφευκτη. Η χολοκυστεκτομή, όπως ονομάζεται, είναι μια πολύ συχνή επέμβαση που πλέον εκτελείται λαπαροσκοπικά, μέσω 3-4 πολύ μικρών τομών. Ο ασθενής επιστρέφει αυθημερόν στο σπίτι του και σε 1-2 εβδομάδες πλήρως στην καθημερινότητά του. Η απουσία μεγάλης χειρουργικής τομής αποτελεί το πλεονέκτημα της μεθόδου, καθώς ελαχιστοποιείται ο μετεγχειρητικός πόνος και ο ασθενής αναρρώνει ταχύτερα, συγκριτικά με την ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Πρόκειται για μια εξαιρετικά ασφαλή μέθοδο που, σύμφωνα με μελέτες, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών, αρκεί να εκτελείται από έμπειρους χειρουργούς» καταλήγει ο Δρ Ξιάρχος.