Ο καύσωνας και οι θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς είναι ιδιαίτερα απαιτητικές για όλες τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά και οι πάσχοντες από προβλήματα υγείας, αλλά και οι έγκυες, ειδικά όταν βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο της κύησης.

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα καλείται να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες του κυκλοφορικού της συστήματος που απορρέουν από την αύξηση του όγκου του αίματός της, αλλά και από το γεγονός ότι πάρα πολλές από τις ουσίες τις οποίες καταναλώνει, μεταβολίζονται προς όφελος του παιδιού και όχι προς όφελος της ίδιας.

Οποιαδήποτε ακραία συνθήκη (είτε είναι καιρική, είτε κάποια νόσος ή οι απαιτήσεις για φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού) μπορεί να στρεσάρει πάρα πολύ την έγκυο και να τη φέρει στα όρια της ή και πέρα από αυτά.

Πώς οι υψηλές θερμοκρασίες απειλούν την έγκυο και το έμβρυο

Μια απ’ αυτές τις συνθήκες είναι οι υψηλές θερμοκρασίες που συχνά παρατηρούνται στη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο καύσωνας μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνος για τις εγκύους, επειδή λόγω της υψηλής περιβαλλοντικής θερμοκρασίας αναπτύσσουν αγγειοδιαστολή. Η αγγειοδιαστολή μειώνει την αρτηριακή πίεση και επηρεάζει τη λειτουργία της εφίδρωσης, η οποία είναι ο ψυκτικός μηχανισμός του σώματος, με συνέπεια να μην ρυθμίζεται σωστά η σωματική θερμοκρασία.

Η μείωση της πίεσης επηρεάζει και τη λειτουργία των νεφρών, με επακόλουθο να μην γίνεται καλό φιλτράρισμα του αίματος ούτε καλή διούρηση, γεγονός που επηρεάζει την ισορροπία των ηλεκτρολυτών στο αίμα (οξεοβασική ισορροπία).   Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην τρέφεται καλά το έμβρυο, αλλά να μην έχουμε φυσιολογικές λειτουργίες και εργαστηριακές τιμές στην ίδια την έγκυο. Είναι επομένως σαφές πως όταν έχει καύσωνα, η έγκυος όχι μόνο έχει αυξημένες ανάγκες σε υγρά λόγω της εφίδρωσης, αλλά και σε ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο), επομένως πρέπει να συνεργάζεται με τον μαιευτήρα της ώστε να έχει μια ισορροπημένη διατροφή και λήψη υγρών, που θα την βοηθήσει να αντέξει την ακραία ζέστη.

Σκιά, δροσιά και ύπνος

Πολύ σημαντικό για την έγκυο είναι να αποφεύγει πάση θυσία την παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, είτε με απευθείας έκθεση στον ήλιο είτε όταν κάθεται στη σκιά.

Το ιδανικό για τις εγκύους είναι να παραμένουν σε καλά αεριζόμενους, δροσερούς χώρους, που ενδεχομένως θα κλιματίζονται εάν αυτό είναι εφικτό. Πρέπει επίσης να έχουν επαρκείς ποσότητες υγρών και φαγητού, χρόνο για ξεκούραση και να κοιμούνται αρκετά και καλά. Ωστόσο το υπνοδωμάτιό τους πρέπει να είναι δροσερό και όχι παγωμένο λόγω του κλιματισμού, διότι υπάρχει κίνδυνος κρυολογήματος ή άλλων καταστάσεων που μπορεί να υπονομεύσουν την υγεία τους.

Αν το σπίτι ή/και ο χώρος εργασίας δεν κλιματίζονται, πιθανώς θα χρειαστούν συχνά ντους με δροσερό νερό, προκειμένου να ρυθμίσουν τη σωματική θερμοκρασία τους και να αποφύγουν τη θερμοπληξία.

Εννοείται πως σε περίπτωση δυσφορίας ή οποιουδήποτε περίεργου συμπτώματος θα ενημερώσουν άμεσα τον μαιευτήρα τους, για να τους δώσει οδηγίες, είτε από το τηλέφωνο, είτε έπειτα από μια εξέταση στο ιατρείο ή και το νοσοκομείο ακόμα.

Το καλοκαίρι, ακόμα κι αν δεν έχει καύσωνα, πρέπει να αποφεύγεται η ηλιοθεραπεία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή έστω να γίνεται με χρήση αντηλιακών και στη σκιά, και πάντοτε με συνεχή κατανάλωση υγρών, ώστε να αποσοβηθεί ο κίνδυνος θερμοπληξίας.

Καύσωνας: Τα παιδιά χρειάζονται αυξημένη προστασία

Όπως επισημαίνει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών Υγείας, ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στα βρέφη και στα παιδιά –ιδίως αυτά με χρόνια νοσήματα, παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Τα βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στο ανώτερο στρώμα του δέρματος των παιδιών (δηλαδή τα κύτταρα που μπορεί να ευθύνονται για τον καρκίνο του δέρματος) είναι πιο κοντά στην επιφάνεια του δέρματος σε σχέση με τους ενηλίκους, γεγονός που καθιστά τα παιδιά περισσότερο ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Επιπλέον, κατά την παιδική ηλικία οι ιστοί του σώματος μεγαλώνουν με ταχείς ρυθμούς, οι ιδρωτοποιοί αδένες αναπτύσσονται οπότε δεν είναι βέβαιο ότι ο οργανισμός τους θα καταφέρει να διατηρήσει τη θερμοκρασία τους χαμηλά. Συνεπώς, οι ενήλικες (γονείς, μέλη της οικογένειας, δάσκαλοι κ.ά.) πρέπει να βοηθούν τα παιδιά να αποφεύγουν την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο.

Μέτρα πρόληψης

Όσο η θερμοκρασία κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, τα παιδιά μπορούν να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους. Όταν όμως  το θερμόμετρο ξεπεράσει τους 35-40 βαθμούς Κελσίου, τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος. Η έκθεσή τους για πολλή ώρα μπορεί να προκαλέσει εξάντληση, αφυδάτωση, φωτοευαισθησία, κοκκίνισμα, φουσκάλες, θερμικές κράμπες ακόμη και θερμοπληξία.

Προκειμένου να αποφευχθεί η εκδήλωση των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων στον οργανισμό, υπάρχουν αρκετά μέτρα για την πρόληψή τους:

• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να καταναλώνουν άφθονο νερό και χυμούς. Πιο συγκεκριμένα, στα βρέφη που λαμβάνουν μητρικό γάλα προτείνεται η κατανάλωση επιπλέον μητρικού γάλακτος καθώς δεν επιτρέπεται το νερό, ειδικά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους.
• Προτείνετε να καταναλώνουν πολλά λαχανικά και φρούτα.
• Φροντίστε να ξεκουράζονται ακόμη περισσότερο. Η ζέστη μπορεί συχνά να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται κουρασμένα.
• Όταν το παιδί αισθάνεται ζεστό, κάντε του ένα μπάνιο για να δροσιστεί. Το κολύμπι είναι ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να δροσιστούν ενώ παράλληλα παραμένουν δραστήρια.
• Παραμείνετε σε χώρους που διαθέτουν κλιματισμό. Κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου διατίθενται αρκετοί δημόσιοι χώροι οι οποίοι κλιματίζονται.
• Χρησιμοποιείτε αντηλιακή κρέμα τουλάχιστον μισή ώρα πριν την έκθεση στον ήλιο. Ελέγξτε ότι η κρέμα προστατεύει από την έκθεση στη Α και Β υπεριώδη ακτινοβολία. Να βάζετε αντηλιακή κρέμα και στα αυτιά και στο λαιμό των παιδιών.
• Αποφύγετε να βγαίνουν τις μεσημεριανές ώρες ή φροντίστε να βρίσκονται στην σκιά.
• Ντύστε τα παιδιά με ρούχα ανοιχτόχρωμα και ελαφριά, τα οποία να καλύπτουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος και φορέστε καπέλο.
• Συμβουλευτείτε τους Επισκέπτες Υγείας εάν το παιδί πάσχει από κάποιο χρόνιο νόσημα για την πλήρη και εξατομικευμένη φροντίδα του. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένο πρωτόκολλο κατά την έκθεσή τους σε υψηλή θερμοκρασία, προκειμένου να αποφευχθεί υπογλυκαιμικό επεισόδιο.
• Συζητήστε με τον φροντιστή του παιδιού στην κατασκήνωση ή τον προπονητή του σχετικά με τις πολιτικές τους για την προστασία των παιδιών σας καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας – ειδικά κατά τη διάρκεια παιχνιδιού ή άσκησης σε εξωτερικούς χώρους.
• Μην αφήνετε ποτέ παιδιά σε αυτοκίνητο ή σε άλλο κλειστό μηχανοκίνητο όχημα. Η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί γρήγορα να γίνει πολύ υψηλότερη από την εξωτερική θερμοκρασία – ένα αυτοκίνητο μπορεί να θερμανθεί περίπου 19 βαθμούς σε μόλις 10 λεπτά και να συνεχίσει να αυξάνεται σε θερμοκρασίες που προκαλούν θάνατο.

Στον παιδίατρο

Ο παιδίατρος μπορεί να σας συμβουλεύσει για την αντιμετώπιση και την άμεση αξιολόγηση των ακόλουθων σοβαρών συμπτωμάτων.

• Αίσθημα λιποθυμίας
• Υπερβολική κούραση (π.χ. ασυνήθιστη υπνηλία ή δύσκολη διέγερση)
• Πονοκέφαλος
• Πυρετός
• Έντονη δίψα
• Μη ούρηση για πολλές ώρες
• Ναυτία
• Έμετος
• Αναπνοή γρηγορότερη ή μικρότερη απο το κανονικό
• Μούδιασμα του δέρματος
• Μυϊκοί πόνοι
• Μυϊκοί σπασμοί

Ψυχική υγεία

Μην ξεχνάτε και την ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς ενδέχεται να γίνουν ανήσυχα, αν παραμείνουν πολλές ώρες στο σπίτι. Οργανώστε ένα πρόγραμμα με πολλά δημιουργικά παιχνίδια και δραστηριότητες εντός του σπιτιού και ομαδικές δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο κατά τις απογευματινές, κυρίως, ώρες.