Μία από τις πιο συνηθισμένες ενδοκρινικές διαταραχές που εμφανίζεται στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)

Συγκεκριμένα, με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες εννοούμε πολλά μικρά ωοθυλάκια τα οποία εντοπίζονται κάτω από την επιφάνεια την ωοθήκης. Οι γυναίκες με PCOS παράγουν υψηλότερες από τις κανονικές ποσότητες ανδρογόνων. Αυτή η ανισορροπία ορμονών διαταράσσει τον φυσιολογικό κύκλο κάθε γυναίκας και σε μερικές περιπτώσεις προκαλεί υπογονιμότητα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

• Ακανόνιστες περίοδοι, ορισμένες γυναίκες έχουν λιγότερες από οκτώ περιόδους το
χρόνο
• Βαριά αιμορραγία
• Κοιλιακός πόνος
• Αύξηση της τριχοφυΐας σε πρόσωπο και σώμα
• Λιπαρότητα και ακμή
• Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία, συνήθως στην περιοχή της κοιλιάς
• Τριχόπτωση
• Διχρωμίες και υπερχρωματικά στίγματα, όπως στο λαιμό και κάτω από το στήθος.
• Πονοκέφαλοι και αυπνίες
Ποιες μπορεί να είναι οι επιπλοκές του συνδρόμου;

Υπογονιμότητα

Οι γυναίκες που δεν έχουν ωορρηξία τακτικά δεν απελευθερώνουν τόσα ωάρια για γονιμοποίηση. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια από τις κύριες αιτίες της υπογονιμότητας στις γυναίκες.

Μεταβολικό σύνδρομο

Έως το 80% των γυναικών με PCOS είναι υπέρβαρες ή πάσχουν από παχυσαρκία. Τόσο η παχυσαρκία όσο και το PCOS αυξάνουν τον κίνδυνο για υψηλό σάκχαρο στο αίμα και
υψηλή αρτηριακή πίεση. Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν στο μεταβολικό σύνδρομο και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Καρκίνος του ενδομητρίου

Γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν τριπλάσια πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του ενδομητρίου σε σχέση με τις υπόλοιπες γυναίκες.

Κατάθλιψη

Τόσο οι ορμονικές αλλαγές όσο και τα συμπτώματα όπως η αύξηση τριχοφυΐας μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τα συναισθήματά των γυναικών, προκαλώντας άγχος και κατάθλιψη.

Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Ο ειδικός γυναικολόγος θα θέλει να μάθει για όλα τα συμπτώματα που έχετε παρατηρήσει. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα για να μάθετε αν έχετε PCOS και να αποκλείσετε άλλες καταστάσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα.

• Οικογενειακό ιστορικό
• Ακανόνιστες περίοδοι
• Υψηλότερα επίπεδα ανδρογόνων
• Δείκτης μάζας σώματος
Οι εξετάσεις που γίνονται είναι:
• Κλινική εξέταση
• Πυελική εξέταση
• Υπερηχογράφημα

Ποια είναι η θεραπεία για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Οι θεραπείες μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) και να μειώσετε τις πιθανότητές σας για μακροχρόνια προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις. Σε συνεργασία με το γιατρό θα πρέπει να μιλήσετε για τους στόχους σας, ώστε να μπορείτε να καταλήξετε σε ένα σχέδιο θεραπείας. Για παράδειγμα, εάν θέλετε να μείνετε έγκυος, τότε η θεραπεία σας θα επικεντρωθεί στο να σας βοηθήσει να συλλάβετε. Τα αντισυλληπτικά χάπια και άλλα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου και στη θεραπεία συμπτωμάτων PCOS όπως η τριχοφυΐα και η ακμή.

Χειρουργική επέμβαση και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι μια επιλογή για τη βελτίωση της γονιμότητας εάν δεν λειτουργούν άλλες θεραπείες. Η διάτρηση των ωοθηκών είναι μια διαδικασία που κάνει μικροσκοπικές τρύπες στην ωοθήκη με λέιζερ ή λεπτή θερμαινόμενη βελόνα για την αποκατάσταση της κανονικής ωορρηξίας.

Άρθρο του Δρ Παναγιώτη Καραντζή, Μαιευτήρα – Γυναικολόγου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Αναπλ. Διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ & Επιστημ. Συνεργάτη της Μονάδας ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ

Αδυναμία σύλληψης: Πέντε παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο

Η προσπάθεια μιας γυναίκας να μείνει έγκυος μπορεί να εξελιχθεί σε μία πολύ επώδυνη και κοστοβόρα διαδικασία.

Σήμερα, σχεδόν ένα στα πέντε ζευγάρια αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας, τα οποία μπορούν να προκληθούν από ένα ευρύ φάσμα αιτίων.

Δείτε ποια προβλήματα υγείας μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητα των γυναικών:

Αδυναμία σύλληψης: Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση επηρεάζει περίπου μία στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και μπορεί να είναι αιτία επώδυνης περιόδου.

Η κατάσταση αναπτύσσεται όταν το ενδομήτριο, ο ιστός στο εσωτερικό της μήτρας που κάθε μήνα προετοιμάζεται για την εμφύτευση και την παραμονή ενός εμβρύου, αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα, συνήθως στις σάλπιγγες και τις ωοθήκες, προκαλώντας φλεγμονή και ουλές. Η φλεγμονή και οι ουλές προκαλούν δυσλειτουργία ή φραγή των σαλπίγγων, κατάσταση που μπορεί να καταστρέψει τις ωοθήκες, μειώνοντας έτσι την ποιότητα και / ή τον αριθμό των ωαρίων. Η κατάσταση αντιμετωπίζεται συνήθως με χειρουργική επέμβαση.

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης

Από όλες τις ασθενείς με ενδομητρίωση παρουσιάζει συμπτώματα ένα ποσοστό, το 60-70%. Τα βασικότερα συμπτώματα είναι:

• πόνοι στην ελάσσονα πύελο, συνήθως κατά το δεύτερο μέρος του κύκλου
• περιοδικά επαναλαμβανόμενοι πόνοι στην οσφυϊκή χώρα
• πόνοι κατά την έμμηνο ρύση που βαίνουν μειούμενοι μαζί της και μετά εξαφανίζονται
• πόνοι κατά την επαφή
• πόνοι κατά την ούρηση
• διαταραχές της εμμήνου ρύσεως

Πόνοι που φτάνουν στο μέγιστό τους σημείο μία με τρεις ημέρες πριν ξεκινήσει η έμμηνος ρύση

Φυσικά, η ενδομητρίωση η οποία έχει δημιουργήσει αλλοιώσεις στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες όπως και συμφύσεις είναι ένα σοβαρό εμπόδιο για την απόκτηση παιδιού. Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να γίνεται ένας προσεκτικός χειρουργικός χειρισμός.

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης

Πώς γίνεται όμως η διάγνωση; Επί υποψίας ενδομητρίωσης ο θεράπων ιατρός πρέπει να παίρνει ένα πλήρες ιστορικό και να γίνεται γυναικολογική εξέταση και ενδοκολπικός υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων.

Όταν υπάρχουν μικρές εστίες ενδομητρίωσης τότε είναι δύσκολο να ψηλαφηθούν όπως και να φανούν σε έναν υπέρηχο. Σε περίπτωση που υπάρχουν κάποιες αλλοιώσεις στις σάλπιγγες τότε ο υπέρηχος μπορεί να προσφέρει μια μεγάλη υπηρεσία. Την τελική όμως διάγνωση μπορούμε να την βγάλουμε μόνο με μια λαπαροσκόπηση.

Σε αυτή την περίπτωση γίνεται, υπό γενική αναισθησία, μια πάρα πολύ μικρή τομή στον ομφαλό. Τοποθετείται ένα μικρό λαπαροσκόπιο στην ενδοκοιλιακή κοιλότητα και έτσι μπορούμε να διαγνώσουμε και ταυτόχρονα να θεραπεύσουμε.

Αδυναμία σύλληψης: Ινομυώματα

Τα ινομυώματα στη μήτρα είναι ακόμη μία κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τη γυναικεία γονιμότητα. Μερικά ινομυώματα βρίσκονται σε σημεία της μήτρας, στα οποία θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν τη διαδρομή του σπέρματος από το τραχηλικό στόμιο προς το στόμιο της σάλπιγγας. Έτσι η συνάντηση του σπερματοζωαρίου και του ωαρίου μέσα στον αυλό της σάλπιγγας, η οποία είναι απαραίτητη για τη γονιμοποίηση, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί. Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις, στέρεες, στρογγυλές αναπτύξεις, οι οποίες συνήθως δεν δημιουργούν πρόβλημα, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να αφαιρεθούν χειρουργικά.

Ινομυώματα: Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλούν;

Τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν ποικίλα συμπτώματα, δεν είναι όμως καθόλου σπάνιο να ανακαλυφθούν τυχαία κατά την γυναικολογική εξέταση ή στο υπερηχογράφημα χωρίς να υπάρχει κάποια χαρακτηριστική εκδήλωση. Όταν είναι μικρά είναι συνήθως ασυμπτωματικά ,όταν όμως μεγαλώσουν μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα.

Συνηθισμένα συμπτώματα:

• Αυξημένη απώλεια αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου
• Πόνος κατά την περίοδο ή την σεξουαλική επαφή
• Βαθιά ενόχληση ή αίσθημα βάρους στο κάτω μέρος της κοιλιάς
• Εάν το ινομύωμα είναι πολύ μεγάλο μπορεί να πιέζει την ουροδόχου κύστη ή το έντερο, οπότε εμφανίζεται συχνουρία ή δυσκοιλιότητα αντίστοιχα.
• Ανώμαλες αιμορραγίες
• Έχουν ενοχοποιηθεί για υπογονιμότητα και επαναλαμβανόμενες αποβολές λόγω ότι μπορεί να επιφέρουν μεγάλη αλλοίωση στην κοιλότητα της μήτρας εμποδίζοντας την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου ή οδηγώντας στην αποβολή του.

Ινομυώματα: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση των ινομυωμάτων μπορεί να γίνει με την αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση, με το διακολπικό και διακοιλιακό υπερηχογράφημα αλλά και με την αξονική και μαγνητική τομογραφία. Κατά την αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση μπορεί να ψηλαφηθεί όγκος σκληρός και ανώδυνος ,που μπορεί να προκαλεί παραμόρφωση του σώματος της μήτρας. Με το διακοιλιακό υπερηχογράφημα μπορεί να εντοπιστεί ένα μεγαλύτερο ινομύωμα ενώ στο κολπικό υπερηχογράφημα θα γίνει απεικόνιση ολόκληρου του ινομυώματος ακόμα και αν είναι μικρό σε μέγεθος και μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια. Απεικόνιση των ινομυωμάτων θα γίνει επίσης στην αξονική και μαγνητική τομογραφία αλλά σπάνια θα απαιτηθούν αυτές οι εξετάσεις. Όμως πρέπει να τονιστεί ότι η οριστική διάγνωση για την καλοήθη φύση τους γίνεται με την ιστολογική εξέταση μετά την αφαίρεσή τους.

Αδυναμία σύλληψης: Πολύποδες ενδομητρίου

Οι πολύποδες είναι καλοήθεις νεοπλασίες που αναπτύσσονται στο ενδοθήλιο της μήτρας. Περίπου 1 στις 10 γυναίκες 30-60 ετών θα εμφανίσει ενδομητρικό πολύποδα. Μία γυναίκα μπορεί να έχει έναν ή πολλούς πολύποδες. Η αιμορραγία είναι το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα. Σπανίως μπορεί να περιέχουν καρκινικά κύτταρα, ενώ η αιτία δημιουργίας τους δεν είναι γνωστή. Επειδή οι πολύποδες καταλαμβάνουν τον κρίσιμο χώρο που απαιτείται για την εμφύτευση του εμβρύου, πρέπει να διερευνώνται υπερηχογραφικά και να απομακρύνονται με χειρουργική επέμβαση πριν ένα ζευγάρι ολοκληρώσει μία θεραπεία γονιμότητας.

Πολύποδες: Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλούν;

Η συμπτωματολογία των πολυπόδων εξαρτάται από το μέγεθος και τη θέση τους. Πολλές φορές είναι τελείως ασυμπτωματικοί και ανακαλύπτονται τυχαία κατά τον γυναικολογικό έλεγχο.

Οι σχετικά μεγάλοι πολύποδες που προβάλλουν μέσα στην κοιλότητα της μήτρας μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη απώλεια αίματος κατά την περίοδο, ή και άσχετα από αυτήν, σε οποιαδήποτε ημέρα του κύκλου.

Μικρότεροι πολύποδες, και ιδίως αυτοί του τραχήλου, συνήθως προκαλούν μια μικρή απώλεια αίματος υπό την μορφή κηλίδων που λερώνουν το εσώρουχο. Αν μάλιστα ο πολύποδας προεξέχει από το τραχηλικό στόμιο στον κόλπο, οι κηλίδες αυτές αίματος μπορεί να εμφανίζονται μετά τη σεξουαλική επαφή.

Πολύποδες: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Οι πολύποδες μπορεί να αποκαλυφθούν τυχαία στη γυναικολογική εξέταση αν προβάλουν από το τραχηλικό στόμιο ή να φανούν κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο της μήτρας σαν μόρφωμα μέσα στην ενδομητρική κοιλότητα. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος είναι καλό να γίνεται κατά την 7η με 10η μέρα του κύκλου όπου το ενδομήτριο δεν είναι πεπαχυσμένο και δίνει καλύτερη υπερηχογραφική εικόνα.

Η οριστική διάγνωση γίνεται με την αφαίρεση τους με διαγνωστική απόξεση(απόξεση του ενδομητρίου) και την ιστολογική εξέταση των ξεσμάτων , ενώ η υστεροσκόπηση δίνει χαρακτηριστική εικόνα και συντελεί στον ασφαλέστερο εντοπισμό και στην αφαίρεση τους.

Αδυναμία σύλληψης: Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Πρόκειται για διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από ανισορροπία ορμονών. Στις γυναίκες, η αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων μπορεί να διαταράξει το φυσιολογικό ρυθμό ωορρηξίας ή να οδηγήσει στην πλήρη αναστολή της ωορρηξίας. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τη γυναίκα να συλλάβει. Παρά τις δυσκολίες που μπορεί να προκαλέσει στην επίτευξη σύλληψης, οι γυναίκες με το σύνδρομο ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία και οι περισσότερες καταφέρνουν να αποκτήσουν παιδιά.

Πολυκυστικές Ωοθήκες: Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συνήθη συμπτώματα των πολυκυστικών ωοθηκών είναι:

• Αραιομηνόρροια
• Ανωοθηλακιορρηκτικοί κύκλοι (κύκλοι χωρίς ωορρηξία)
• Υπογονιμότητα
• Αυξημένος κίνδυνος αποβολής
• Δασυτριχισμός
• Ακμή
• Λιπαρή επιδερμίδα
• Αλωπεκία
• Αύξηση βάρους
• Παχυσαρκία
• Τριχόπτωση

Πολυκυστικές Ωοθήκες: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση των πολυκυστικών ωοθηκών γίνεται από τον αρμόδιο γιατρό που είναι ο γυναικολόγος ή ο ενδοκρινολόγος. Αρχικώς, θα καταγράψει το λεπτομερές ιατρικό ιστορικό σου και στη συνέχεια, ακολουθεί η κλινική εξέταση για να καταγραφούν τα σημεία υπερανδρογοναιμίας. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις καταγράψει ακριβώς τη συχνότητα της περιόδου σου, καθώς και τυχόν ανωμαλίες που διαπιστώνεις στον κύκλο σου.

Απαιτείται ορμονολογικός έλεγχος με αιματολογικές εξετάσεις και υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων για να εξεταστεί ο όγκος των ωοθηκών και η υφή τους.