Όσοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις ορμόνες του στρες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, σύμφωνα με μία νέα μελέτη Ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι βρήκαν και ένα συγκεκριμένο «προφίλ» πρωτεϊνών που σχετίζεται με αυτήν την ευαισθησία.

Η έρευνα αποσκοπεί στη δημιουργία -για πρώτη φορά- ενός τεστ που θα μπορεί να διακρίνει τους ανθρώπους σε όσους είναι ευαίσθητοι και όσους είναι ανθεκτικοί στις ορμόνες του στρες, συγκεκριμένα στα γλυκοκορτικοειδή (μεταξύ των οποίων η κορτιζόλη), που παράγονται με φυσικό τρόπο στο σώμα. Αυτές οι ορμόνες, που είναι σημαντικές για τον μεταβολισμό και το υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, δρουν ως αντιφλεγμονώδη και συχνά χρησιμοποιούνται από τους γιατρούς κατά των αλλεργιών του άσθματος και άλλων παθήσεων που εμπλέκουν την υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όμως, δεν αντιδρούν όλοι οι άνθρωποι το ίδιο καλά σε αυτές τις ορμόνες, γι’ αυτό χρειάζεται ένα τεστ που να διακρίνει τους υπερευαίσθητους. Οι γιατροί αναζητούν έναν τρόπο για να ελαχιστοποιήσουν τις ανεπιθύμητες παρενέργειες σε όσους ανθρώπους χρειάζονται θεραπεία με γλυκορτικοειδή. Η νέα μελέτη ανοίγει τον δρόμο για να βρεθεί ένα τεστ που θα βασίζεται σε βιοδείκτες υψηλού κινδύνου για διαταραχές σχετιζόμενες με το στρες, όπως το έμφραγμα και το εγκεφαλικό. Έτσι, θα δημιουργηθούν νέες διαγνωστικές ή θεραπευτικές δυνατότητες.

Οι ερευνητές του Παιδιατρικού Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς επίσης των Τμημάτων Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, με επικεφαλής τον δρα Νικόλα Νικολαΐδη και την καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Ευαγγελία Χαρμανδάρη, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο 59ο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας.

Οι πρωτεΐνες στον οργανισμό βοηθούν στην αναγνώριση, μεταφορά και επιτέλεση της δράσης των ορμονών όπως τα γλυκοκορτικοειδή. Συνεπώς, μπορεί να ανιχνευθεί ένα διαφορετικό πρωτεϊνικό «προφίλ» μεταξύ των ευαίσθητων και των ανθεκτικών σε αυτές τις ορμόνες του στρες. Σημειώνεται, ότι το χρόνιο στρες έχει προ καιρού συσχετιστεί με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Οι Έλληνες ερευνητές, οι οποίοι μελέτησαν 101 υγιείς εθελοντές, στους οποίους χορηγήθηκε το βράδυ μία χαμηλή δόση (0,25 μιλιγκράμ) του γλυκοκορτικοειδούς δεξαμεθαζόνη (που χρησιμοποιείται και στη θεραπεία της Covid-19), κατέταξαν τους συμμετέχοντες σε ευαίσθητους και ανθεκτικούς με βάση τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα τους το επόμενο πρωί. Η περαιτέρω ανάλυση με Υγρή Χρωματογραφία – Φασματομετρία Μάζας εντόπισε συγκεκριμένες διαφορές στο «προφίλ» των πρωτεϊνών ανάμεσα στις δύο ομάδες. Από τις πρωτεΐνες στην ομάδα των ευαίσθητων, αρκετές σχετίζονταν με θρόμβωση του αίματος, σχηματισμό πλακών βήτα-αμυλοειδούς στη νόσο Αλτσχάιμερ και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όπως είπε ο δρ Νικολαΐδης, «τα ευρήματα μας δείχνουν για πρώτη φορά πώς η αυξημένη ευαισθησία στα γλυκοκορτικοειδή μπορεί να σχετίζεται με διαταραχές σχετιζόμενες με το στρες, συμπεριλαμβανομένων των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και του εγκεφάλου, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις». Πρόσθεσε, πάντως, ότι «επρόκειτο για μία μικρή μελέτη, συνεπώς πρέπει να γίνουν περαιτέρω μεγαλύτερες μελέτες, ώστε να επιβεβαιώσουν τις παρατηρούμενες διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι ευαίσθητοι στα γλυκορτικοκειδή και στους ανθεκτικούς σε αυτά». Οι ερευνητές ήδη σχεδιάζουν τέτοιες μεγαλύτερες μελέτες.

Σύμφωνα με τον κ. Νικολαΐδη, «υποθέτουμε ότι αν οι πιο ευαίσθητοι στα γλυκοκορτικοειδή εκτεθούν σε υπερβολικό ή παρατεταμένο στρες, η συνεπαγόμενη αυξημένη ενεργοποίηση στα κύτταρα του αίματός τους μπορεί να τους προδιαθέτει για τον σχηματισμό θρόμβων στην καρδιά και στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε εμφράγματα και εγκεφαλικά. Θα μπορούσαμε, πιθανώς, να εντοπίζουμε εκείνους που κινδυνεύουν περισσότερο και χρειάζονται διαχείριση του στρες τους».

Καρδιαγγειακά νοσήματα: Κλειδί η πρόληψη

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε όλο τον πλανήτη. Περίπου οι μισοί από τους άνδρες και το ένα τρίτο των γυναικών μέσης ηλικίας παρουσιάζουν κάποιο απ’ αυτά τα νοσήματα. Οφείλονται στην αθηροσκλήρωση που προσβάλλει και στενεύει ή φράζει τις αρτηρίες. Ανάλογα με την εντόπιση της αθηροσκλήρωσης, έχουμε τη στεφανιαία νόσο (στηθάγχη, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια), τα εγκεφαλικά επεισόδια, την περιφερική αρτηριοπάθεια και το ανεύρυσμα της θωρακικής και κοιλιακής αορτής. Πολύ συχνά στο ίδιο άτομο συνυπάρχουν περισσότερα από ένα από αυτά τα νοσήματα.

Αρκετές φορές τα καρδιαγγειακά νοσήματα δεν έχουν προειδοποιητικά συμπτώματα και εμφανίζονται «αιφνίδια». Στην πραγματικότητα, όμως, η εμφάνισή τους δεν είναι και τόσο αιφνίδια, διότι έχει προηγηθεί επί πολλά χρόνια η ύπαρξη πολλών παραγόντων κινδύνου χωρίς καμία αντιμετώπιση. Η ευχάριστη είδηση είναι ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφηκε μείωση των θανάτων απ’ αυτά τα νοσήματα, αλλά παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να βρίσκονται στην πρώτη θέση.

Η μείωση αυτή οφείλεται αφενός στις εξελιγμένες θεραπείες που υπάρχουν για την αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων (φάρμακα, αγγειοπλαστικές κ.ά.), αφετέρου –και κατά κύριο λόγο- στην καλύτερη αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου.

Υπάρχουν τρεις παράγοντες κινδύνου που δεν μπορούν να τροποποιηθούν και αυτοί είναι το φύλο, η ηλικία και το επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό (ύπαρξη καρδιαγγειακού επεισοδίου σε κάποιο συγγενή σε μικρή ηλικία).

Έτσι, λοιπόν, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τις γυναίκες, ενώ όλοι μας έχουμε αυξημένο κίνδυνο όσο τα χρόνια περνάνε και μεγαλώνουμε.

Οι παράγοντες κινδύνου και η άμυνα

Στους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου, όμως, μπορούμε να παρέμβουμε ώστε να ελαττώσουμε σημαντικά την πιθανότητα καρδιαγγειακών νοσημάτων.

• Κάπνισμα: Είναι η κορυφαία απειλή της υγείας για τον άνθρωπο. Σήμερα υπάρχουν διάφορα θεραπευτικά μέσα για τη διακοπή του καπνίσματος που θα πρέπει να προτείνονται σε όλους τους καπνιστές.
  
• Υγιεινή διατροφή: Θα πρέπει να περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά, ψάρια, ελαιόλαδο αντί για ζωικά λίπη, περιορισμό των γλυκών, προτίμηση των προϊόντων ολικής αλέσεως, μείωση του αλατιού, μετριασμό του αλκοόλ.
  
• Άσκηση: Γρήγορο βάδισμα επί 30 λεπτά επί πέντε ημέρες την εβδομάδα έχει ευεργετικές επιδράσεις. Εκμετάλλευση κάθε ευκαιρίας καθημερινά για αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.
  
• Υπέρταση: Προσβάλλει το 30% των ενηλίκων. Η ρύθμισή της με υγιεινοδιαιτητικά μέσα και με φαρμακευτικη αγωγή μειώνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι έχουν υπέρταση και απ’ αυτούς που το ξέρουν πολλοί είναι αρρύθμιστοι.
  
• Διαβήτης: Αυξάνει τόσο πολύ τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων ώστε θεωρείται ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου. Η πρόληψη και η αντιμετώπισή του έχει ιδιαίτερη σημασία. Σήμερα υπάρχει ποικιλία αντιδιαβητικών φαρμάκων που είναι και ασφαλή και αποτελεσματικά.
  
• Δυσλιπιδαιμία: Ο συνδυασμός της κατάλληλης διατροφής και της χορήγησης υπολιπιδαιμικών φαρμάκων, όπου αυτή χρειάζεται, μειώνουν αποτελεσματικά τα λιπίδια και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
  
• Παχυσαρκία: Έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας. Η καταπολέμησή της εκτός του ότι μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, προλαμβάνει σωρεία άλλων επιπτώσεων για τον οργανισμό.
  

Όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχει κάποιος τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα. Έτσι, λοιπόν, κάποιος που είναι 60 ετών, καπνιστής, υπέρβαρος και κάνει καθιστική ζωή έχει 4 παράγοντες κινδύνου και επομένως ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο. Αν έχει και διαβήτη και υπέρταση (δύο πολύ συχνές καταστάσεις), τότε ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Πηγή: ygeia, ΑΠΕ-ΜΠΕ