Μελατονίνη: Ένας πλήρης οδηγός για την ορμόνη του ύπνου. Πού βοηθάει, πού την βρίσκουμε και πού μας επηρεάζει η έλλειψή της.

Το χημικό της όνομα είναι Ν-ακετυλο-5-μεθοξυτρυπταμίνη και παράγεται στο τμήμα της επίφυσης του εγκεφάλου. Η μελατονίνη παράγεται τόσο στον ανθρώπινο οργανισμό, όσο και στα ζώα αλλά και τα φυτά. Πολλές φορές, θα τη συναντήσεις ως την ορμόνη του ύπνου, καθώς αυτή εμπλέκεται στην έλευση αλλά και την ποιότητα του ύπνου. Έρευνες έχουν δείξει, ότι η παραγωγή & η απελευθέρωση της μελατονίνης μειώνονται κατά τη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης του ανθρώπου.

Μελατονίνη και Κιρκάδιος Ρυθμός

Η έκκριση της μελατονίνης προκαλεί χημικά την υπνηλία, μειώνοντας τη θερμοκρασία του σώματος και καταστέλλοντας το νευρικό σύστημα. Η απελευθέρωση της μελατονίνης στον εγκέφαλο έχει άμεση σχέση με την ώρα της ημέρας. Για την ακρίβεια, απελευθερώνεται σε μεγαλύτερο βαθμό κατά τις βραδινές ώρες, όπου υπάρχει σκοτάδι και σε πολύ μικρότερο κατά την διάρκεια της ημέρας.

Έτσι, τα επίπεδα της μελατονίνης στο αίμα αυξάνονται & μειώνονται ανάλογα με τον ημερήσιο κύκλο. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού & ο προγραμματισμός του ύπνου. Για αυτό, άλλωστε, συνηθίζεται να λέγεται και «ορμόνη του ύπνου».

Τα οφέλη της μελατονίνης

Τα οφέλη της μελατονίνης εννοείται ότι σχετίζονται με την καλύτερη ποιότητα του ύπνου, όπως είναι η αντιμετώπιση της αϋπνίας & η γενικότερη ρύθμιση του ύπνου. Ωστόσο, η μελατονίνη ευεργετεί τον οργανισμό και σε άλλα σημεία, χάρη στην αντιοξειδωτική της δράση, όπως είναι:

• Αίσθηση ηρεμίας & ευχάριστης διάθεσης
• Μειωμένες πιθανότητες για εποχιακή κατάθλιψη
• Προαγωγή της καλής όρασης
• Μείωση στομαχικών διαταραχών

Συμπτώματα & σημάδια έλλειψης μελατονίνης

Όπως και κάθε άλλο συστατικό στοιχείο του ανθρώπινου οργανισμού, έτσι και η μελατονίνη, όταν βρίσκεται σε έλλειψη ή διαταράσσεται η απελευθέρωση & η παραγωγή της σχετίζεται με την εκδήλωση διάφορων συμπτωμάτων. Τα περισσότερα συμπτώματα φυσικά σχετίζονται με την ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου. Αυτά είναι τα εξής:

• Αϋπνία & δυσκολία βύθιση σε ύπνο
• Διακοπτόμενος μέσα στη νύχτα ύπνος & δυσκολία επέλευσης του ύπνου ξανά
• Ευαισθησία στο άγχος
• Διαταραχές σχετικά με την περίοδο, όπως είναι το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο
• Ανήσυχος ύπνος
• Αίσθηση ότι δε βυθίζεται κανείς και δεν ξεκουράζεται επαρκώς
• Απουσία ονείρων
• Κόπωση ή σύγχυση

Πότε είναι απαραίτητη η χορήγηση μελατονίνης

Υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις, κατά της οποίες είναι απαραίτητη η εξωτερική χορήγηση μελατονίνης σε μορφή συμπληρώματος.

Γήρας

Όπως έχει προαναφερθεί, η μελατονίνη μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, όταν ο άνθρωπος γερνάει. Έτσι, εξηγείται γιατί οι άνθρωποι της μέσης ηλικίας και πάνω έχουν συχνότερα αυπνίες και δυσκολίες σχετικά με τον ύπνο.

Τζετ-λαγκ

To τζετ λαγκ, ή αλλιώς η κιρκάδια δυσρυθμία, είναι ένα χρονοβιολογικό πρόβλημα, που προκύπτει από τη μετατόπιση του ατόμου σε διαφορετικές ζώνες ώρας. Συμπτώματα που συνοδεύουν το jet lag είναι μεταξύ άλλων, η διατάραξη του ύπνου, ο αποπροσανατολισμός, η κόπωση και ο πονοκέφαλος. Το φαινόμενο αυτό δε χρήζει αντιμετώπισης, όταν συμβαίνει σε περιστασιακά ταξίδια. Όταν, όμως, κάποιος αναγκάζεται να ταξιδεύει συχνά για επαγγελματικούς λόγους, το τζετ λαγκ μπορεί να φανεί εξαιρετικά ενοχλητικό & κουραστικό. Έτσι, η χορήγηση μελατονίνης, μπορεί να είναι μία καλή λύση για την αποκατάσταση του ύπνου.

Εμμηνόπαυση

Η περίοδος της εμμηνόπαυσης είναι εξαιρετικά πολυτάραχη για τη ζωή της γυναίκας, καθώς συνοδεύεται από πολλές φυσιολογικές & ορμονολογικές αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές επιβραδύνονται μάλιστα από την ηλικία, στην οποία συχνότερα παρατηρείται η εμμηνόπαυση που είναι τα 50 έτη και άνω. Ο συνδυασμός αυτός είναι εξαιρετικά πιθανό να επιφέρει διαταραχές στον ύπνο. Έτσι, η χορήγηση μελατονίνης σε γυναίκες, που διανύουν την περίοδο της εμμηνόπαυση είναι ένα συχνό φαινόμενο.

Επάγγελμα με βάρδιες

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που δουλεύουν με βάρδιες. Αυτό σημαίνει, ότι ανά εβδομάδα ή ανά μήνα οι ώρες εργασίας αλλάζουν, αλλάζοντας μαζί και τις ώρες ύπνου του ατόμου. Έτσι, είναι πιθανό να προκύψουν προβλήματα με τον ύπνο. Τότε, μπορεί να χορηγηθεί μελατονίνη για τη διόρθωση αυτών των προβλημάτων και τη ρύθμιση του ύπνου.

Διαταραχές ύπνου λόγω τύφλωσης

Άτομα με τύφλωση ενδέχεται να εμφανίσουν διαταραχές ύπνου, λόγω αδυναμίας ρύθμισης του κιρκάδιου ρυθμού. Η μελατονίνη μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμη, τόσο για ενήλικες όσο και για παιδιά.

Παρενέργειες από τη χορήγηση μελατονίνης

Η μακροχρόνια κατανάλωση μελατονίνης ενδέχεται να προκαλέσει μία σειρά από παρενέργειες. Τέτοιες μπορεί να είναι:

• Κεφαλαλγίες
• Υπνηλία ή αίσθημα κόπωσης μέσα στη μέρα
• Ζαλάδες
• Ναυτία
• Ανησυχία ή σύγχυση

Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει πάντα να ενημερώνουμε τον ειδικό που μας παρακολουθεί. Σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι η μελατονίνη αλληλεπιδρά με κάποιες φαρμακευτικές αγωγές και πρέπει να συμβουλευόμαστε το γιατρό μας. Τέτοια φάρμακα είναι τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιπηκτικά, τα αντισυλληπτικά και τα χάπια κατά της αρτηριακής πίεσης.