Πολλές φορές νιώθουμε την καρδιά μας να χτυπά πολύ δυνατά, να φτερουγίζει ή να είναι έτοιμη να σπάσει. Πότε όμως οι γρήγοροι παλμοί της καρδιάς πρέπει να μας ανησυχούν;
Τις περισσότερες φορές, τέτοια περιστασιακά καρδιακά συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται από το άγχος ή από ουσίες όπως η καφεΐνη ή η νικοτίνη, λέει ο καρδιολόγος δρ. Justin Lee. Αν και είναι άβολα, δεν είναι κατά κανόνα κάτι που πρέπει να σας ανησυχεί.
Ωστόσο, όταν το αίσθημα παλμών συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, είναι σώφρον να επισκεφτείτε έναν ειδικό.
Ο δρ. Lee και ο παιδοκαρδιολόγος δρ. Peter Aziz μιλούν σχετικά με τα σημάδια που πρέπει να προσέχετε και πότε να ανησυχείτε για τους παλμούς της καρδιάς.
Τι είναι το αίσθημα παλμών της καρδιάς
Το αίσθημα παλμών είναι το συναίσθημα που νιώθετε όταν ο καρδιακός σας παλμός είναι εκτός λειτουργίας.
“Το αίσθημα παλμών είναι η αίσθηση ότι η καρδιά χτυπά πιο γρήγορα ή πιο δυνατά από το κανονικό”, λέει ο δρ. Aziz. “Μερικοί το περιγράφουν ως μια αίσθηση φτερουγίσματος ή σφυροκοπήματος της καρδιάς. Ή μπορεί να αισθάνεστε σαν να χάνει η καρδιά σας έναν κτύπο ή να έχει έναν επιπλέον εκτός ρυθμού”.
Μερικές φορές, το αίσθημα παλμών της καρδιάς μπορεί να είναι σημάδι μιας αρρυθμίας (ένας καρδιακός ρυθμός που είναι ταχύτερος ή πιο αργός από το κανονικό).
Γιατί μπορεί να συμβεί αυτό; Είναι θέμα του ηλεκτρικού συστήματος της καρδιάς σας.
Όπως ένας μαέστρος ορχήστρας συγχρονίζει σύνθετους ήχους σε μια καλά συντονισμένη συμφωνία, τα ηλεκτρικά σήματα στην καρδιά σας συγχρονίζουν τις μυϊκές συσπάσεις. Το αποτέλεσμα είναι ο ρυθμικός κτύπος της καρδιάς σας. Το ηλεκτρικό σύστημα πρέπει να χτυπά κάθε νότα με εξαιρετικά ρυθμισμένο τρόπο για να λειτουργεί αποτελεσματικά και αποδοτικά η καρδιά.
Τα άτομα με αρρυθμίες έχουν συχνά επιπλέον ηλεκτρικές συνδέσεις. Αντί η καρδιά να χτυπά με κανονικό ρυθμό, αυτές οι επιπλέον ηλεκτρικές συνδέσεις μπορεί να αναγκάσουν την καρδιά σας να χτυπήσει ξαφνικά με υψηλή ταχύτητα. Το αποτέλεσμα είναι μια γρήγορη και άβολη αύξηση του καρδιακού ρυθμού και η αίσθηση παλμών της καρδιάς.
Σημάδια που πρέπει να προσέξετε
Είναι σύνηθες να εμφανίζετε βραχύβιο αίσθημα παλμών που δεν συνοδεύεται από ταχύτερο από το συνηθισμένο καρδιακό ρυθμό ή άλλα συμπτώματα. Αυτά δεν προκαλούν μεγάλη ανησυχία.
“Δεν θεωρείται κάθε αίσθημα παλμών παθολογικό”, σημειώνει ο δρ. Aziz. “Είναι σύνηθες η καρδιά να παραλείπει μεμονωμένους χτύπους, προκαλώντας μια ασυνήθιστη αίσθηση. Με σπάνιες εξαιρέσεις, αυτοί οι παλμοί που παραλείπονται θεωρούνται κάτι φυσιολογικό”.
Υπάρχουν φορές, ωστόσο, που το αίσθημα παλμών πρέπει να είναι σημάδι για να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια. Οι δρ. Ο Lee και Aziz εξηγούν τη διαφορά.
Υψηλός καρδιακός ρυθμός
Εάν αντιμετωπίζετε αίσθημα παλμών, ο δρ. Lee προτείνει να ελέγχετε τον καρδιακό σας ρυθμό πιάνοντας τον σφυγμό σας ή χρησιμοποιώντας κάποια άλλη συσκευή παρακολούθησης της καρδιάς. Ένας καρδιακός ρυθμός που είναι υψηλότερος από 110 παλμούς/λεπτό μπορεί να είναι σημάδι αρρυθμίας και θα πρέπει να ελεγχθεί από γιατρό.
Μακράς διαρκείας αίσθημα παλμών
Ένα φυσιολογικό αίσθημα παλμών πρέπει να μην διαρκεί περισσότερο από μερικά λεπτά. Ένα αίσθημα παλμών που συνεχίζεται για μία ώρα ή περισσότερο (ακόμη και χωρίς άλλα συμπτώματα) θα πρέπει να αξιολογούνται περαιτέρω.
Το θέμα της ηλικίας
Ο δρ. Lee λέει ότι το αίσθημα παλμών που εμφανίζεται ξαφνικά σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας πρέπει να ελέγχεται από έναν καρδιολόγο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα που δεν έχουν ιστορικό με αίσθημα παλμών.
“Εάν δεν αισθάνεστε αίσθημα παλμών σε όλη την ενήλικη ζωή σας και σε ηλικία 60 ή 70 ετών ξαφνικά αρχίζετε να το νιώθετε, είναι πιθανό να αντιμετωπίζετε κολπική μαρμαρυγή, έναν ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό στους άνω θαλάμους της καρδιάς. Θα συνιστούσα μια πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση σε αυτές τις περιπτώσεις”.
Η κολπική μαρμαρυγή είναι ένα από τα πιο κοινά είδη αρρυθμίας και μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες επιπλοκές εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία.
Άλλα συμπτώματα
Το αίσθημα παλμών που συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι καμπανάκι για αρρυθμία. Μην αγνοείτε τους παλμούς που συνοδεύονται από συμπτώματα όπως τα εξής:
- Πόνος ή δυσφορία στο στήθος
- Ζάλη
- Αίσθημα ζαλάδας
- Λιποθυμία
“Αν το αίσθημα αυτό συνοδεύεται από σοβαρά συμπτώματα, είναι σημάδι αστάθειας και πρέπει να πάτε άμεσα για εξετάσεις”, λέει ο δρ. Lee.
Παλμοί καρδιάς: Οι φυσιολογικές τιμές ανά ηλικία
Η μέτρηση της παλμών θεωρητικά μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, ωστόσο για να είναι πιο αξιόπιστη είναι καλύτερο να γίνεται το πρωί και συγκεκριμένα αμέσως μόλις ξυπνάτε.
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε για τη σωστή μέτρηση των παλμών είναι τα εξής:
- Ξαπλώστε ή καθίστε αναπαυτικά σε μια καρέκλα.
- Τοποθετήστε τον δείκτη και το μεσαίο δάχτυλο στον λαιμό, ακριβώς δίπλα από την τραχεία. Για να μετρήσετε τους παλμούς στο χέρι, τοποθετήστε τα δύο δάχτυλα ανάμεσα στο οστό και στον τένοντα της εσωτερικής πλευράς του καρπού, ακριβώς επάνω στην κερκιδική αρτηρία.
- Μόλις βρείτε τον παλμό, μετρήστε τους χτύπους σε διάστημα 30 δευτερολέπτων με τη βοήθεια χρονόμετρου και πολλαπλασιάστε επί δύο για να βρείτε τους παλμούς ανά λεπτό.
Φυσιολογικοί παλμοί ανά ηλικία
Το φυσιολογικό όριο των παλμών της καρδιάς καθορίζεται με βάση παράγοντες όπως η φυσική κατάσταση, η ηλικία, τα επίπεδα του στρες και η ορμονική λειτουργία. Για τους περισσότερους ενήλικες, ιδανικοί θεωρούνται οι παλμοί μεταξύ 60 και 100 το λεπτό (bpm).
Για να υπολογίσετε το ανώτατο φυσιολογικό όριο για εσάς, αφαιρέστε την ηλικία σας από τον αριθμό 220. Κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης μέτριας έντασης, οι παλμοί πρέπει να κυμαίνονται στο 50% με 70% αυτού του αριθμού. Κατά τη διάρκεια πιο απαιτητικών δραστηριοτήτων, φυσιολογικοί θεωρούνται οι παλμοί που κυμαίνονται στο 70% με 85% του ανώτατου ορίου.
Για παράδειγμα, για ένα άτομο 40 ετών, το ανώτατο φυσιολογικό όριο των παλμών είναι 180. Κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης μέτριας έντασης οι παλμοί πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ 90 και 126, ενώ κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης υψηλής έντασης μεταξύ 126 και 153.
Ανάλογα με την ηλικία, οι ιδανικοί και οι μέγιστοι παλμοί αποτυπώνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα.
Ταχυπαλμία: Τι είναι, πώς αντιμετωπίζεται και πού οφείλεται
Ταχυπαλμία: Η ταχυπαλμία (ή ταχυκαρδία) προκύπτει όταν η καρδιά συστέλλεται τόσο γρήγορα, ώστε δεν προλαβαίνουν οι καρδιακές κοιλότητες να γεμίζουν αίμα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην προωθούνται επαρκείς ποσότητες αίματος στην περιφέρεια και να εμφανίζονται: αίσθημα απώλειας ενός σφυγμού, αίσθημα παλμών, δύσπνοια, ζάλη, απώλεια αισθήσεων, θωρακικό άλγος.
Ταχυπαλμία: Πότε εμφανίζεται;
Η καρδιά χτυπά συνήθως 60-90 φορές το λεπτό, τόσοι δηλαδή είναι οι παλμοί μας και ο αριθμός τους εξαρτάται τόσο από τη φυσιολογία του οργανισμού μας όσο και από τη φυσική κατάσταση του οργανισμού.
Μιλάμε για ταχυκαρδία όταν οι καρδιακοί παλμοί ξεπεράσουν τους 100 και όταν αυτό διαρκεί για περισσότερα από λίγα λεπτά. Ωστόσο, και πάλι το όριο αυτό δεν είναι απόλυτο καθώς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν από τη φύση τους αυξημένους καρδιακούς παλμούς χωρίς να υπάρχει κάτι παθολογικό.
Ταχυπαλμία: Πού οφείλεται;
Συνήθως στην ταχυκαρδία κάποιος νιώθει ένα ”φτερούγισμα’ στην καρδιά του. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά είναι αθώα, τουλάχιστον στους νεότερους.
Οφείλεται σε φυσιολογικά ή παθολογικά αίτια. Η σωματική και η πνευματική υπερένταση, καθώς και οι έντονες συγκινήσεις μπορούν να προκαλέσουν ταχυκαρδία και σε γερά άτομα.
Η παθολογική ταχυκαρδία προέρχεται από πυρετικές καταστάσεις, νοσήματα του καρδιαγγειακού και του νευρικού συστήματος, διαταραχές των εσωτερικών εκκρίσεων, μερικά φάρμακα (ατροπίνη, καφεΐνη, αδρεναλίνη) κλπ.
Στην πιο απλή και αθώα περίπτωση η ταχυκαρδία είναι αποτέλεσμα της λήψης διαφόρων διεγερτικών ουσιών όπως είναι η καφεΐνη και άλλες συγγενείς ουσίες που απαντώνται στο καφέ, το τσάι και τις σοκολάτες.
Ορισμένοι οργανισμοί είναι πιο ευάλωτοι στην επίδρασή τους. Αντίστοιχες συνέπειες μπορεί να έχει το αλκοόλ και το κάπνισμα.
Πολλές χημικές ουσίες του περιβάλλοντος έχουν επίσης παρόμοια δράση στη καρδιά. Πρόκειται συνήθως για πτητικές ουσίες που εισπνέονται όπως διάφοροι διαλύτες που περιέχονται σε χρώματα, κόλλες, βερνίκια, προωθητικά αέρια, βενζίνη κλπ.
Μεγαλύτερο κίνδυνο σε αυτή την περίπτωση αντιμετωπίζουν εργαζόμενοι που έρχονται σε διαρκή επαφή με αυτά τα προϊόντα ενώ δεν είναι αμελητέα η εισπνοή τους με σκοπό την πρόκληση ευφορίας από εξαρτημένα άτομα.
Εξάλλου, ταχυκαρδία προκαλούν πολλά ναρκωτικά με προεξάρχοντα την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες. Ορισμένοι θάνατοι μάλιστα αποδίδονται και στην αρρυθμιογόνο δράση τους.
Πέρα όμως από τα ναρκωτικά, η πρόκληση αρρυθμιών είναι δυνητική παρενέργεια διαφόρων φαρμάκων.
Ευνόητο είναι ότι πολλές καρδιαγγειακές παθήσεις μπορούν να εμφανίσουν ταχυκαρδία, όπως:
- στεφανιαία νόσος
- καρδιακή ανεπάρκεια
- βαλβιδοπάθειες
- υπέρταση
Συχνά το πρόβλημα οφείλεται στην ύπαρξη εκ γενετής διαφόρων ‘βραχυκυκλωμάτων’ στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς όπως πχ συμβαίνει στο σχετικά συχνό σύνδρομο Wolf-Parkinson-White.
Άλλες οργανικές παθήσεις που ενοχοποιούνται είναι:
- ο υπερθυρεοειδισμός
- η αναιμία
- διάφορες ηλεκτρολυτικές διαταραχές κ.ά.
Ταχυπαλμία: Ποιες είναι οι ιδανικές τιμές ανά ηλικιακή ομάδα;
Το φυσιολογικό όριο των παλμών της καρδιάς καθορίζεται με βάση παράγοντες όπως η φυσική κατάσταση, η ηλικία, τα επίπεδα του στρες και η ορμονική λειτουργία. Για τους περισσότερους ενήλικες, ιδανικοί θεωρούνται οι παλμοί μεταξύ 60 και 100 το λεπτό (bpm).
Για να υπολογίσετε το ανώτατο φυσιολογικό όριο για εσάς, αφαιρέστε την ηλικία σας από τον αριθμό 220. Κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης μέτριας έντασης, οι παλμοί πρέπει να κυμαίνονται στο 50% με 70% αυτού του αριθμού. Κατά τη διάρκεια πιο απαιτητικών δραστηριοτήτων, φυσιολογικοί θεωρούνται οι παλμοί που κυμαίνονται στο 70% με 85% του ανώτατου ορίου.
Για παράδειγμα, για ένα άτομο 40 ετών, το ανώτατο φυσιολογικό όριο των παλμών είναι 180. Κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης μέτριας έντασης οι παλμοί πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ 90 και 126, ενώ κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης υψηλής έντασης μεταξύ 126 και 153.
Ανάλογα με την ηλικία, οι ιδανικοί και οι μέγιστοι παλμοί αποτυπώνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα:
| Ηλικία | Φυσιολογικοί σφυγμοί/λεπτό(50-85%) | Ανώτατο όριο (σφυγμοί/λεπτό) |
| 20 | 100-170 | 200 |
| 30 | 95-162 | 190 |
| 35 | 93-157 | 185 |
| 40 | 90-153 | 180 |
| 45 | 88-149 | 175 |
| 50 | 85-145 | 170 |
| 55 | 83-140 | 165 |
| 60 | 80-136 | 160 |
| 65 | 78-132 | 155 |
| 70 | 75-128 | 150 |
Σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, ο μέσος όρος καρδιακών παλμών σε κατάσταση ηρεμίας για τα παιδιά είναι:
| Ηλικία | Φυσιολογικοί παλμοί / λεπτό |
| 1ος μήνας ζωής | 70-190 |
| 1ος – 11ος μήνας | 80-160 |
| 1 – 2 χρόνων | 80-130 |
| 3 – 4 χρόνων | 80-120 |
| 5-6 χρόνων | 75-115 |
| 7-9 χρόνων | 70-110 |
| 10 χρόνων και πάνω | 60-100 |
Ταχυπαλμία: Ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες μέτρησης;
Η μέτρηση της παλμών μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή μέσα στην ημέρα, όμως για να είναι πιο αξιόπιστη η μέτρηση είναι καλύτερο να γίνεται το πρωί και συγκεκριμένα αμέσως μόλις ξυπνάτε.
- Ξαπλώστε ή καθίστε αναπαυτικά σε μια καρέκλα.
- Τοποθετήστε τον δείκτη και το μεσαίο δάχτυλο στον λαιμό, ακριβώς δίπλα από την τραχεία . Για να μετρήσετε τους παλμούς στο χέρι, τοποθετήστε τα δύο δάχτυλα ανάμεσα στο οστό και στον τένοντα της εσωτερικής πλευράς του καρπού, ακριβώς επάνω στην κερκιδική αρτηρία .
- Μόλις βρείτε τον παλμό, μετρήστε τους χτύπους σε διάστημα 30 δευτερολέπτων με τη βοήθεια χρονομέτρου και πολλαπλασιάστε επί δύο για να βρείτε τους παλμούς ανά λεπτό.
Φροντίστε να παρακολουθείτε τους παλμούς της καρδιάς σας σε βάθος χρόνου ώστε να γνωρίζετε τι είναι φυσιολογικό για εσάς και να εντοπίσετε πιο εύκολα τυχόν ανησυχητικές μεταβολές. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν παρατηρήσετε ότι για κάποιο χρονικό διάστημα οι παλμοί σας βρίσκονται σταθερά κάτω από το φυσιολογικό όριο ή αν παρουσιάζετε συχνά επεισόδια ταχυκαρδίας.