Κι όμως μέσα στην ημέρα αποδεικνύεται πως υπάρχουν ιδανικές ώρες για νηστεία.

Νέα έρευνα δείχνει πως το να τρώμε νωρίς μέσα στην ημέρα μπορεί να μας βοηθήσει να χάσουμε σωματικό βάρος, ενώ η κατανάλωση γευμάτων μέσα σε χρονικό παράθυρο 10 ωρών θα μπορούσε να βελτιώσει τα επίπεδα γλυκόζης και χοληστερόλης στο αίμα, σύμφωνα με δύο νέες μελέτες που δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Cell Metabolism.

Οι Ιατροί και Καθηγητές, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής- Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής, Θεραπευτική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας, Θεραπευτική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και Κωνσταντίνος Στρατάκης (Καθηγητής Γενετικής, Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, NIH, ΗΠΑ, Διευθυντής Γενετικής ΙΤΕ) συνοψίζουν τα κύρια σημεία των μελετών αυτών.

Η πρώτη είναι μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη, διασταυρούμενη δοκιμή με 16 συμμετέχοντες που ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (ηλικία 37,3 ± 2,8 έτη, 5 γυναίκες, ΔΜΣ 28,7 ± 0,6 kg/m 2 ). Μελετήθηκαν σε διαφορετικές ημέρες στα ίδια άτομα οι επιπτώσεις της καθυστερημένης (12:00 με 22:00) συγκριτικά με την ενωρίς κατανάλωση φαγητού (08:00 με 16:00), ενώ ελεγχόταν αυστηρά η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, η σωματική δραστηριότητα, ο ύπνος και η έκθεση στο φως, ώστε να μην διαφέρουν σε άλλα στοιχεία μεταξύ τους. Βρέθηκε ότι η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού μέσα στην ημέρα αύξησε την πείνα και άλλαξε τις ορμόνες που ρυθμίζουν την όρεξη, αυξάνοντας την αναλογία γκρελίνης προς λεπτίνη.

Επιπλέον, η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού μείωσε την ενεργειακή δαπάνη κατά την αφύπνιση και τη μέση θερμοκρασία σώματος. Οι γονιδιακές αναλύσεις κατέδειξαν μάλιστα ότι η καθυστερημένη κατανάλωση τροφής άλλαξε τα μονοπάτια που εμπλέκονται στο μεταβολισμό των λιπιδίων, π.χ. σηματοδότηση MAPK p38, σηματοδότηση TGF-β και άλλων σε κατεύθυνση που συνάδει με μειωμένη λιπόλυση και αυξημένη λιπογένεση. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν συγκλίνοντες μηχανισμούς, με τους οποίους η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού μπορεί να οδηγήσει σε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο και αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας.

Η δεύτερη είναι μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή 12 εβδομάδων με 137 πυροσβέστες που εργάζονται σε 24ωρες βάρδιες (23-59 ετών, 9% γυναίκες). Τυχαιοποιήθηκαν οι μισοί σε συμβουλευτική για 10ωρο περιορισμό της πρόσληψης τροφής και συγκρίθηκαν με τους άλλους μισούς που μπορούσαν να τρώνε όποια ώρα της ημέρας. Οι πρώτοι επέλεξαν το χρονικό παράθυρο 09:00 με 19:00 ως στόχο. Όλοι οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν εφαρμογή smartphone για να καταγράφουν όλα τα συμβάντα κατάποσης κατά τη διάρκεια της μελέτης. Κατά την έναρξη, και οι δύο ομάδες είχαν διατροφικό παράθυρο περίπου 14 ωρών.

Και οι δύο ομάδες ακολούθησαν μια υγιεινή μεσογειακή διατροφή, χωρίς διαφορές στις θερμίδες συνολικά. Οι συμμετέχοντες που μείωσαν χρονικά το διατροφικό τους παράθυρο (σε 11,13 ώρες τελικά κατά μέσο όρο) δεν είχαν ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ ανέφεραν βελτιωμένη ποιότητα ζωής.

Σε σύγκριση με την άλλη ομάδα, μείωσαν σημαντικά το μέγεθος των λιπιδίων VLDL. Μάλιστα, σε συμμετέχοντες με αυξημένο καρδιομεταβολικό κίνδυνο κατά την έναρξη παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) και στη διαστολική αρτηριακή πίεση.

Δίαιτα του 1 γεύματος: Ποιοι δεν πρέπει να την ακολουθήσουν

Όλο και πιο δημοφιλής γίνεται η διαλειμματική νηστεία στις συζητήσεις για αδυνάτισμα, και μια μορφή της είναι η δίαιτα του ενός γεύματος την ημέρα. Και αφού μιλάμε για περιοριστικές δίαιτες, αυτή είναι η δίαιτα που ακολουθούν οι άγγελοι της Victoria Secret.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να κάνετε διαλειμματική νηστεία – είτε μέρα παρά μέρα, είτε χωρίς να τρώτε για δύο ημέρες, είτε τρώγοντας ένα μόνο γεύμα μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας, χωρίς να τρώτε τίποτα την υπόλοιπη.

Με τη δίαιτα του ενός γεύματος την ημέρα, ο σκοπός είναι να λάβουμε όλες τις θερμίδες που χρειαζόμαστε στην ημέρα μας με ένα γεύμα. Όπως είναι λογικό, η πρακτική έχει δημιουργήσει αρκετά ερωτήματα, με πιο σημαντικό το αν είναι καν ασφαλής.

Είναι σίγουρα μια ιδιαίτερα σκληρή εκδοχή της διαλειμματικής νηστείας, και πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματά της δεν αξίζουν την καταπόνηση που δέχεται ο οργανισμός μας. Πολλοί άνθρωποι που την εφαρμόζουν, την κάνουν μόνο για λίγες ημέρες της εβδομάδας, και τις υπόλοιπες ακολουθούν λιγότερο σκληρές μορφές νηστείας.

Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να είναι λιγότερο περιοριστική ως διατροφή από – για παράδειγμα – την κετογονική. Αν γίνει σωστά, μπορεί να είναι αποτελεσματική και ασφαλής. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να φροντίζουμε να λαμβάνουμε τις απαραίτητες θερμίδες, αλλά και τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη ο οργανισμός μας. Άρα το ότι τρώμε μόνο ένα γεύμα δεν σημαίνει ότι και πάλι δικαιολογείται να φάμε ανθυγιεινά.

Οι πολύ περιοριστικές δίαιτες, από την άλλη μεριά, σίγουρα δεν είναι φτιαγμένες για τον καθένα. Πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να τις ακολουθήσουν, ενώ άλλοι απλώς δεν θέλουν να μπουν στη νοοτροπία μιας τέτοιας διατροφής.

Επιπλέον, οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με άμεσες και σκληρές μορφές αδυνατίσματος έχουν δείξει ότι ενώ τα άμεσα αποτελέσματα μπορούν να είναι εντυπωσιακά, τα άτομα δύσκολα θα καταφέρουν να διατηρήσουν το νέο τους βάρος. Ένα ισορροπημένο πλάνο διατροφής και αδυνατίσματος σε βάθος χρόνου θα είναι πάντα και πιο αποτελεσματικό, αλλά – κυρίως – και πιο ασφαλές.

Δίαιτα του ενός γεύματος: Ποιοι δεν πρέπει να την ακολουθήσουν

Επίσης, οι περιοριστικές διατροφές δεν ενδείκνυνται για ασθενείς με χρόνιες παθήσεις – από καρδιοπάθεια και διαβήτη, μέχρι αρθρίτιδα. Ειδικά για τους διαβητικούς και όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα με το στομάχι τους, η δίαιτα του ενός γεύματος την ημέρα μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Διαλειμματική Νηστεία: Ποια μοτίβα διατροφής υπάρχουν;

Χρονικά περιορισμένη σίτιση

Αυτό το πρωτόκολλο επιτρέπει την κατανάλωση φαγητού μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό «παράθυρο» 8-10 ωρών μέσα στην ημέρα, για παράδειγμα μεταξύ 12:00 και 20:00.

Πολλοί άνθρωποι ακολουθούν ένα τέτοιο μοντέλο χωρίς να το ξέρουν, λόγω των συνθηκών ζωής και του ωραρίου εργασίας.

Να σημειωθεί ότι κατά τη φάση της νηστείας επιτρέπονται μόνο υγρά χωρίς θερμίδες όπως νερό, καφές, τσάι χωρίς γάλα ή ζάχαρη και άλλα αφεψήματα.

Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει συγκεκριμένος περιορισμός στο είδος και την ποιότητα των τροφίμων που μπορούν να καταναλώνονται, ενώ δεν δίνονται σαφείς οδηγίες για την κατανάλωση αλκοόλ.

Φυσικά, όλα τα πρωτόκολλα διαιτών προτείνουν μια όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη διατροφή ακόμα και τις ημέρες αυστηρούς νηστείας.

Νηστεία σε εναλλασσόμενες μέρες (Alternate-Day Fasting or modified ADF)

Σε αυτό το πρωτόκολλο υπάρχουν μέρες με ελεύθερη κατανάλωση τροφής οι οποίες εναλλάσσονται διαδοχικά με μέρες νηστείας.

Οι μέρες νηστείας μπορεί να περιλαμβάνουν μόνο μη θερμιδικά ποτά ή στην περίπτωση του τροποποιημένου μοντέλου της δίαιτας, να περιλαμβάνουν το 20-25% των ημερήσιων θερμιδικών αναγκών του ατόμου.

Σε αυτό το μοτίβο αναφέρεται η δίαιτα 1:1 κατά την οποία μία μέρα νηστείας ακολουθεί μία μέρα ελεύθερης πρόσληψης τροφής.

Νηστεία ολόκληρης ημέρας

Εδώ υπάρχουν συνήθως ένα με δύο μέρες την εβδομάδα όπου είτε δεν γίνεται καθόλου κατανάλωση τροφής, είτε υπάρχει μόνο ένα γεύμα που αποδίδει το 25% των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών.

Οι υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας είναι ελεύθερες. Σε αυτό το πρωτόκολλο έχει βασιστεί η γνωστή δίαιτα «5:2».

5:2 Diet

Η δίαιτα 5:2 αποτελεί το πιο διαδεδομένο τροποποιημένο σχήμα νηστείας.

Περιλαμβάνει πέντε ημέρες την εβδομάδα με θερμιδική πρόσληψη ίση με τις ενεργειακές ανάγκες του διαιτώμενου και άλλες δύο ημέρες με αυστηρό περιορισμό των ημερήσιων θερμίδων.

Για τις δύο μέρες, η μείωση της ενεργειακής πρόσληψης γίνεται κατά 70-75%. Έτσι, εάν ένα άτομο καθημερινά καταναλώνει 2000 θερμίδες, για δύο μέρες την εβδομάδα θα πρέπει να καταναλώσει 400-500 θερμίδες.

16:8 Diet

Η προσέγγιση αυτή μπορεί να είναι μία από τις πιο ευέλικτες. Πρέπει απλώς να νηστεύετε για 16 ώρες και να τρώτε τα γεύματά σας τις υπόλοιπες οκτώ ώρες της ημέρας.

Για παράδειγμα, μπορείτε να τρώτε κάθε μέρα από τις 12 μ.μ. έως τις 8 μ.μ. Μετά τις 8 μ.μ. και έως τις 12 μ.μ. την επόμενη μέρα, μπορείτε να πιείτε μόνο ποτά χωρίς θερμίδες όπως το νερό, το τσάι και ο καφές.

Eat-Stop-Eat

Η δίαιτα Eat-Stop-Eat αφορά έναν τύπο διαλειμματικής νηστείας η οποία περιλαμβάνει 24ωρη αποχή από το φαγητό για μία έως δύο μη διαδοχικές μέρες την εβδομάδα.

Τις υπόλοιπες πέντε ή έξι μέρες της εβδομάδας συστήνεται ελεύθερη κατανάλωση τροφής βασισμένη στην υγιεινή διατροφή και τις ανάγκες του οργανισμού μας. Κατά τις μέρες νηστείας, απαιτείται επαρκής ενυδάτωση με έμφαση στο νερό και τα άλλα μη θερμιδικά ροφήματα.

Φάνηκε ότι η συγκεκριμένη δίαιτα μπορεί να επιτύχει μία μέτρια απώλεια βάρους και να βελτιώσει τα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας, της ολικής χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Παράλληλα, παρατηρήθηκε ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ηπατικής στεάτωσης και φλεγμονής.

The Warrior Diet

H Warrior-Diet περιλαμβάνει 20 ώρες νηστείας και 4 ώρες κατανάλωσης του 85-90% της συνολικής ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως στη διάρκεια της νηστείας μπορούν να καταναλωθούν και σνακ χαμηλών θερμίδων τα οποία αντιστοιχούν στο 10-15% της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης όπως φρούτα και λαχανικά.

Κατά την περίοδο σίτισης η οποία συνήθως είναι αργά το απόγευμα, επιτρέπεται η κατανάλωση φαγητού χωρίς περιορισμό. Ωστόσο, η δίαιτα βασίζεται σε επιλογές τροφών όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα πλήρη γαλακτοκομικά, τα προϊόντα ολικής άλεσης, τη ζωική και φυτική πρωτεΐνη. Ταυτόχρονα, τονίζεται η ελάχιστη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών πλούσια σε ζάχαρη και νάτριο.

Spontaneous Meal Skipping

Το Spontaneous Meal Skipping ή σε ελεύθερη μετάφραση «η αυθόρμητη παράλειψη γεύματος» αποτελεί μια πιο φυσική μορφή διαλειμματικής νηστείας. Αυτή η παράλειψη γευμάτων δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο. Η δίαιτα προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Για παράδειγμα, όταν ο διαιτώμενος δεν πεινάει ή δεν έχει χρόνο να προετοιμάσει ή να καταναλώσει το γεύμα του, τότε μπορεί να το παραλείψει συνεχίζοντας με το επόμενο γεύμα. Η διαδικασία αυτή αφορά ένα με δύο γεύματα μέσα στη μέρα.