Ξηροστομία: Ξηροστομία είναι η κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχει επαρκής υγρασία και σάλιο στο στόμα μας, είτε λόγω στρες και άγχους, είτε λόγω αφυδάτωσης.
Εάν όμως η ξηροστομία είναι μόνιμη, γίνεται δυσάρεστη και μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότερα προβλήματα υγείας ή να αποτελεί σύμπτωμα κάποιου σοβαρού προβλήματος.
Κι αυτό γιατί το σάλιο δεν διατηρεί απλώς το στόμα υγρό, αλλά βοηθάει στην πέψη των τροφών, προστατεύει τα δόντια από τη φθορά, αποτρέπει τις μολύνσεις, ελέγχοντας τα βακτηρίδια του στόματος και σας επιτρέπει να μασάτε και να καταπίνετε.
Ξηροστομία: Ποια είναι τα αίτια που την προκαλούν;
Η δυσλειτουργία των σιελογόνων αδένων που παράγουν το σάλιο, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους, όπως:
- Παρενέργειες φαρμάκων. Περί τα 400 φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ξηροστομία, όπως τα αντιϊσταμινικά, αποσυμφορητικά, παυσίπονα, διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, και αντιυπερτασικά.
- Ασθένειες. Υπάρχουν ασθένειες που επηρεάζουν τους σιελογόνους αδένες και προκαλούν ξηροστομία: ο διαβήτης, η πάθηση του Hodgkin, η πάθηση του Πάρκινσον, το AIDS και το σύνδρομο Sjogren.
- Aκτινοβολίες. Οι ακτινοβολίες στο κεφάλι και τον λαιμό επηρεάζουν τους σιελογόνους αδένες. Η απώλεια του σάλιου μπορεί να είναι μερική ή ολική, παροδική ή μόνιμη.
- Χημιοθεραπεία. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία κατά του καρκίνου κάνουν το σάλιο πιο πηχτό και προκαλούν ξηροστομία.
- Εμμηνόπαυση. Η αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών επηρεάζει τους σιελογόνους αδένες γι΄αυτό και οι γυναίκες που είναι στη διαδικασία της εμμηνόπαυσης ή και μετά από αυτή, συχνά ταλαιπωρούνται από ξηροστομία.
- Κάπνισμα. Πολλοί καπνιστές και ιδιαίτερα οι πιο φανατικοί, έχουν ξηροστομία.
Ξηροστομία: Ποια συμπτώματα θα την επιβεβαιώσουν;
Καθένας μας έχει μια αίσθηση ξηρότητας στο στόμα του που και που. Αν αυτή η αίσθηση επιμένει, τότε μπορεί να έχετε κάποιο πρόβλημα στη ροή του σάλιου. Ορισμένα από τα συμπτώματα της ξηροστομίας είναι:
- Αίσθηση ξηρότητας που κάνει το στόμα να κολλάει
- Δυσκολία στην κατάποση
- Δυσκολία στην κατάποση
- Αίσθηση ξηρότητας στο λαιμό
- Σκασμένα χείλη
- Στοματικά οιδήματα
- Απώλεια γεύσης ή γεύση μετάλλου στο στόμα
- Δυσάρεστη αναπνοή
- Δυσκολία στο μάσημα και την ομιλία.
Ξηροστομία: Πώς να την αντιμετωπίσετε;
Ο πιο σίγουρος τρόπος για να απαλλαγείτε από την ξηροστομία είναι να θεραπεύσετε την αιτία που την προκαλεί. Εάν οφείλεται στα φάρμακα που παίρνετε, ζητήστε από το γιατρό σας να σας τα αλλάξει ή να αλλάξει τη δοσολογία τους. Εάν οι σιελογόνοι αδένες σας δεν λειτουργούν κανονικά, αλλά παράγουν κάποια ποσότητα σάλιου, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει κάποιο φάρμακο που βελτιώνει τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων.
Εάν δεν μπορεί να εξουδετερωθεί η αιτία που σας προκαλεί ξηροστομία ή μέχρι να εξουδετερωθεί, μπορείτε να αποκαταστήσετε την υγρασία στο στόμα σας, με διάφορους τρόπους. Ο οδοντίατρός σας μπορεί να σας συστήσει υποκατάστατα του σάλιου ή και ειδικά στοματικά διαλύματα που θα σας ανακουφίσουν. Μπορείτε επίσης:
- Να πίνετε συχνά νερό ή χυμούς χωρίς ζάχαρη
- Να μασάτε τσίχλες χωρίς ζάχαρη ή σκληρές καραμέλες χωρίς ζάχαρη, για να ενισχύετε τη ροή του σάλιου (εάν λειτουργούν έστω και ελάχιστα οι σιελογόνοι αδένες σας)
- Να αποφεύγετε το κάπνισμα και το αλκοόλ, και τα δύο ξηραίνουν το στόμα
- Να ξέρετε ότι οι αλμυρές και οι πικάντικες τροφές προκαλούν πόνο στο στεγνό στόμα
- Να χρησιμοποιείτε υγραντήρα ατμόσφαιρας τη νύχτα.
Ξηροστομία: Πώς να ξεχωρίσετε τις πληγές της από τις άφθες;
Οι άφθες ή άφτρες είναι μικρές πληγές (έλκη) με στρογγυλό σχήμα, λευκοκίτρινη επιφάνεια και ερυθρή περιφέρεια. Είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις του στόματος.
Η ακριβής αιτία εμφάνισής τους είναι άγνωστη. Οι ειδικοί τις αποδίδουν σε γενετική προδιάθεση, ορισμένους ιούς, στον τραυματισμό του βλεννογόνου του στόματος και κυρίως στις διαταραχές του ανοσολογικού μηχανισμού και ιδιαίτερα των λεμφοκυττάρων. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι συνοδεύονται από έντονο πόνο.
Οι άφθες χωρίζονται σε τρεις μορφές (μικρές, μεγάλες και ερπητόμορφα έλκη). Η διάκριση από τον στοματολόγο είναι αναγκαία για να μην υπάρξει σύγχυση με άλλες παθήσεις με ανάλογη εικόνα.
Οι μικρότερου μεγέθους άφθες υποχωρούν σε μικρότερο χρονικό διάστημα από τις μεγαλύτερες (>1 εκ.), οι οποίες συνήθως επιμένουν περισσότερο καιρό, περίπου 1-2 μήνες.
Πότε αποτελούν λόγο ανησυχίας;
Αν και τις περισσότερες φορές οι άφθες δεν είναι κάτι ανησυχητικό, μπορεί και να υποκρύπτουν κάτι που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, καθώς στο στόμα εκδηλώνονται περισσότερα από 1.200 νοσήματα, μερικά από τα οποία είναι απειλητικά για τη ζωή του ασθενούς.
Ασθένειες που μπορεί να έχουν ως σύμπτωμα τις άφθες στο στόμα είναι:
- Παθήσεις του αίματος, όπως η λευχαιμία
- Παθήσεις του πεπτικού (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα)
- Η Σύφιλη
- Το HIV/AIDS
- Ο Καρκίνος του στόματος
- Ο Έρπης
Ποια είναι η αντιμετώπιση τους;
Επειδή το αίτιο των αφθών εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο, αποτελεσματική αγωγή η οποία να τις θεραπεύει για πάντα δεν υπάρχει.
Η θεραπεία που συστήνεται έχει κυρίως στόχο την ανακούφιση από τον πόνο, τη μείωση της διάρκειας των βλαβών, αλλά και τη μείωση του αριθμού των επαναλαμβανόμενων επεισοδίων.
Ανάλογα με την έκταση του προβλήματος, αυτή περιλαμβάνει τοπικά σκευάσματα, λήψη φαρμάκων από το στόμα, αλλά και θεραπεία με laser.
Φυσικοί τρόποι αντιμετώπισης
- Αιθέρια έλαια: Βάλτε μία σταγόνα από αιθέριο έλαιο ρίγανης ή αιθέριο έλαιο Melaleuca απευθείας επάνω στην άφθα.
- Αλατόνερο: Μπορεί να είναι μια κάπως επώδυνη διαδικασία, αλλά είναι μία από τις καλύτερες μεθόδους για να θεραπεύσετε τις άφθες. Προσθέστε ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό και ανακατέψτε καλά. Χρησιμοποιήστε το για να ξεπλύνετε το στόμα σας πολλές φορές. Στη συνέχεια, ρίξτε μια πρέζα αλάτι κατευθείαν επάνω στην άφτρα. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε μαγειρική σόδα στη θέση του αλατιού.
- Μαγειρική σόδα και αλόη: Αυτή η λύση δεν είναι τόσο επώδυνη. Κάντε χρήση του χυμού αλόης για να καθαρίσετε το στόμα σας. Αφού ξεπλύνετε με νερό, βάλτε λίγη μαγειρική σόδα απευθείας επάνω στην άφθα.
- Χρησιμοποιήστε 3% διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου (οξυζενέ): Βάλτε μια μικρή ποσότητα του διαλύματος υπεροξειδίου του υδρογόνου σε ένα πλαστικό καπάκι και αραιώστε το με την προσθήκη ίσης ποσότητας νερού. Βυθίστε ένα κομμάτι βαμβάκι στο διάλυμα και βάλτε το επάνω στην άφθα. Επαναλάβετε δύο φορές την ημέρα για 2-3 ημέρες. Προσοχή: Μην καταπίνετε το υπεροξείδιο του υδρογόνου.
- Λεμόνι: Στύψτε ένα λεμόνι και με λίγο βαμβάκι βάλτε το επάνω στην άφθα. Αφήστε το για περίπου 1-5 λεπτά προτού ξεπλύνετε με νερό. Επαναλάβετε πολλές φορές μέσα στην ημέρα. Μπορείτε επίσης να βάλετε 1-2 σταγόνες χυμό λεμονιού απευθείας επάνω στην άφθα.
- Μέλι: Το μέλι έχει αντιβακτηριακές και αντισηπτικές ιδιότητες. Βάλτε 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι πάνω στην άφθα. Μπορεί να νιώσετε κάψιμο/πόνο για μερικά λεπτά, αλλά σταδιακά ο πόνος και η φλεγμονή θα μειωθούν. Επαναλάβετε 2-3 φορές την ημέρα.
Εάν εμφανίζετε συχνά άφθες (π.χ. 4-5 φορές το χρόνο) ή παρατηρείτε ότι παρουσιάζονται πολύ πιο συχνά σε σχέση με τις προηγούμενες φορές, ίσως χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις, όπως αιματολογικές ή λήψη δείγματος για βιοψία, για να αποκλειστούν άλλα νοσήματα.