Ως εμμηνόπαυση ορίζεται η περίοδος εκείνη που ξεκινά 12 μήνες μετά από την τελευταία έμμηνο ρύση. Συνήθως αφορά γυναίκες από 45-50 περίπου χρόνων και συνοδεύεται από μία σειρά συμπτωμάτων, που γνωστοποιούν την εμφάνισή της.
Είναι ουσιαστικά η μετάβαση από την αναπαραγωγική περίοδο σε αυτήν όπου δεν υπάρχουν πλέον οι γυναικολογικού τύπου ορμόνες (οιστρογόνα, προγεστερόνη, τεστοστερόνη) και επέρχεται διακοπή της ωοθηλακιορρηξία (ωορρηξία). Η μετάβαση αυτή γίνεται σταδιακά.
Τα τρία στάδια αυτής της διαδικασίας είναι τα εξής:
- Περιεμμηνόπαυση: είναι το πρώτο στάδιο όπου τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης πέφτουν και επέρχεται μία μείωση της ροής του αίματος καθώς και αραίωση της ωορρηξίας.
- Εμμηνόπαυση: είναι το επόμενο στάδιο όπου πλέον η έλλειψη της περιόδου είναι δώδεκα συνεχόμενοι μήνες. Οι ωοθήκες δεν παράγουν πλέον ωάρια.
- Εγκατεστημένη εμμηνόπαυση: (σύμφωνα με την North American Menopause Society) είναι η περίοδος όπου πλέον των δώδεκα μηνών έλλειψη περιόδου (κατά μηνιαίου κύκλου) έχουμε την ανάπτυξη πιθανών συμπτωμάτων όπως κεφαλαλγίες, εξάψεις, αϋπνίες, εφιδρώσεις, ψυχοσυναισθηματική αστάθεια, οιδήματα με κατακράτηση υγρών και σύνοδο αύξησης βάρους. Επίσης η ξηρότητα που παρατηρείται στον κόλπο μπορεί να προκαλέσει δυσπαρευνία και συχνές λοιμώξεις του ουρογεννητικού συστήματος. Λόγω της έλλειψης των οιστρογόνων, πολύ συχνά έχουμε εμφάνιση οστεοπόρωσης καθώς και προβλημάτων από το καρδιαγγειακό σύστημα. Η εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων στο 20% των γυναικών είναι βαριά, στο 60% είναι ήπια, ενώ ένα 20% είναι ασυμπτωματικές.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Τι πρέπει να γνωρίζετε για την κλιμακτήριο;
Κλιμακτήριος είναι η περίοδος που προηγείται της εμμηνόπαυσης, δηλαδή της οριστικής παύσης της έμμηνου ρύσης και του τέλους της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας.
Η περίοδος της κλιμακτηρίου διαρκεί από 2-5 χρόνια πριν την είσοδο στην εμμηνόπαυση. Πρόκειται για μία απόλυτα φυσιολογική βιολογική διαδικασία που ακόμα και χωρίς περίοδο, η γυναίκα είναι σε θέση να απολαμβάνει τη σεξουαλική ζωή για πολλά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.
Τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου εμφανίζονται όταν τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη αρχίζουν να αλλάζουν επίπεδα και το σώμα της γυναίκας πλέον περνάει από ποικίλες φάσεις και πολλά συμπτώματα την περίοδο εκείνη.
Τα κύρια συμπτώματα προκλιμακτηρίου που εμφανίζονται στο μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών, είναι:
- Διαταραχές περιόδου
- Εξάψεις ιδιαίτερα στις πρώτες αστάθειες περιόδου
- Μεταπτώσεις στην ψυχολογία
Γενικά οι γυναίκες αναφέρουν και πιο συγκεκριμένα συμπτώματα όταν πλέον βρίσκονται στην κλιμακτήριο, όπως:
- Σύγχυση στην συγκέντρωση
- Έντονη κυκλοθυμία
- Αίσθημα θλίψης
- Διαταραχές στον ύπνο
- Χαμηλή όρεξη για σεξουαλική επαφή
- Ξηρότητα κόλπου
Η ένταση και ο βαθμός των παραπάνω συμπτωμάτων θα φέρουν και την αποτελεσματική θεραπεία σε κάθε γυναίκα ξεχωριστά.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Σε ποια ηλικία εμφανίζεται η εμμηνόπαυση;
Οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση περί τα 50 έτη. Βεβαίως υπάρχει και η έννοια της πρώιμης εμμηνόπαυσης όπου η έλευση της κλιμακτηρίου έρχεται ακόμα και σε ηλικία κάτω των 40 ετών. Δεν υπάρχει κάποιο προγνωστικό στοιχείο που να προβλέπει πότε αυτό το γεγονός θα λάβει χώρα.
Προδιαθεσικοί παράγοντες μπορεί να είναι κληρονομικό αίτιο από την πλευρά της μητέρας ή της γιαγιάς της γυναίκας. Επίσης κάποια παθολογική οντότητα όπου γίνεται από χρήση φαρμάκων όπως χημειοθεραπεία, ορμονών, ή χειρουργική επέμβαση επί των γεννητικών οργάνων.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Ποιες θεραπείες χρειάζονται;
Τα θεραπευτικά χαρακτηριστικά της εμμηνόπαυσης κινούνται προς δύο κατευθύνσεις:
- Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με οιστρογόνα ή υποκατάστατα οιστρογόνων για την ανακούφιση των υποκείμενων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης ή διατήρηση της περιόδου σε πρώιμη εμμηνόπαυση. Λόγω των σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών και κινδύνων που δημιουργούν αυτά τα φάρμακα, θα πρέπει να λαμβάνονται για μικρό χρονικό διάστημα και όσο το δυνατόν λιγότερη δυνατή δοσολογία, συνυπολογίζοντας κλινοεργαστηριακές παραμέτρους του ατόμου που τα λαμβάνουν με συστηματική ιατρική επιτήρηση. Ιδιαίτερα σημειώνουμε τις περιπτώσεις εμφάνισης νεοπλασίας του μαστού, καρδιακών επεισοδίων και θρομβώσεων του αίματος.
- Θεραπεία οστεοπόρωσης που απαιτείται η συμβουλή του θεράποντος ιατρού σε συνδυασμό με τον έλεγχο μέσω της μέτρησης της οστικής πυκνότητας των οστών και των αιματολογικών παραμέτρων του οργανισμού. Τα συγκεκριμένα θεραπευτικά σχήματα που χορηγούνται μειώνουν την πιθανότητα οστεοπορωτικών καταγμάτων της Οσφυϊκή Μοίρα Σπονδυλικής Στήλης και της κεφαλής του μηριαίου οστού.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Σημάδια και συμπτώματα της εμμηνόπαυσης
Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης ποικίλουν και διαφέρουν τόσο σε ένταση όσο και σε συχνότητα από γυναίκα σε γυναίκα, ωστόσο τα πιο γνωστά και συνηθισμένα είναι τα εξής:
Ακανόνιστη περίοδος
Η χρονική περίοδος πριν την εμμηνόπαυση ονομάζεται προεμμηνόπαυση ή περιεμμηνόπαυση. Κατά την διάρκειά της συχνά οι γυναίκες έχουν ακανόνιστη περίοδο η οποία είτε τελειώνει πολύ γρήγορα και έχει λίγη αιμορραγία είτε είναι πολύ «βαριά».
Λόγω αυτού του συμπτώματος της εμμηνόπαυσης πολλές γυναίκες έχουν μείνει έγκυες καθώς θεωρούσαν ότι έχουν πλέον μπει στην εμμηνόπαυση ενώ ακόμη ήταν στην προεμμηνόπαυση.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι μία γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση μόνο όταν πλέον δεν έχει καθόλου έμμηνο ρύση για 12 ολόκληρους μήνες.
Εξάψεις
Άλλο ένα από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι οι εξάψεις. Το έντονο αίσθημα ζέστης και η εφίδρωση συχνά ταλαιπωρούν τις γυναίκες.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι αντιμετώπισής της, όπως είναι η άσκηση (πχ: γιόγκα που ηρεμεί τον οργανισμό), τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής, κάποια συγκεκριμένα φάρμακα, η σωστή θερμοκρασία του δωματίου κ.α. όμως στην ουσία απλά κατευνάζουν την ένταση του συμπτώματος, δεν το αντιμετωπίζουν.
Κολπική ξηρότητα
Η ξηρότητα του κόλπου οφείλεται στην μείωση της παραγωγής οιστρογόνων και συνοδεύεται από χαμηλά επίπεδα κολλαγόνου και μείωση της ελαστικότητας της περιοχής.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι η σεξουαλική ζωή μίας γυναίκας που μπαίνει στην εμμηνόπαυση δεν πρέπει και δεν χρειάζεται να σταματά.
Η καταλληλότερη λύση είναι να απευθυνθούμε στον γιατρό μας ο οποίος θα προτείνει τρόπους που η κολπική ξηρότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ειδάλλως ενδείκνυται και η χρήση λιπαντικών που θα διευκολύνουν και την σεξουαλική επαφή.
Αδύναμα μαλλιά
Και εδώ τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής αλλά και οι lotion και τα σαμπουάν που σχετίζονται με την ενδυνάμωση των μαλλιών και με την τριχόπτωση θα βοηθήσουν να αντιμετωπιστεί το συγκεκριμένο σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης.
Ξηροδερμία
Μπαίνοντας στην εμμηνόπαυση το δέρμα χάνει την ελαστικότητα του και γίνεται πιο ξηρό. Η χρήση της κατάλληλης κρέμας για θρέψη τόσο της επιδερμίδας του προσώπου όσο και της επιδερμίδας του σώματος θα χαρίσει και πάλι την πολυπόθητη άνεση.
Προβλήματα στον ύπνο και εναλλαγές στην διάθεση
Συχνό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης είναι οι εναλλαγές στην διάθεση και η δυσκολία στον ύπνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις κατόπιν συνεννόησης με τον γιατρό μπορεί να χορηγηθεί είτε κάποιο φάρμακο είτε κάποιο συμπλήρωμα που θα βοηθήσει.
Αύξηση βάρους
Στην περίπτωση της αύξησης του βάρους η σωστή διατροφή με την αποφυγή τροφών που περιέχουν πολλά λίπη και ζάχαρη αλλά και η σωματική άσκηση θα βοηθήσουν πολύ.
Απώλεια όγκου από τον μαστό
Καθώς τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται, μειώνεται σταδιακά και ο αδενικός ιστός, με αποτέλεσμα οι μαστοί να γίνονται λιγότερο πυκνοί και περισσότερο λιπωδεις.
Και σε αυτή την περίπτωση οι κατάλληλες ασκήσεις για το στήθος θα βοηθήσουν να μην χάσει ιδιαίτερα το σχήμα του.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Η ψυχολογία κατά την εμμηνόπαυση
Πρόκειται για μία περίοδο στην οποία εμφανίζεται μεγάλο εύρος αλλαγών στο σώμα της γυναίκας, στην αίσθηση που έχει για το σώμα της, αλλά και για πλευρές της ταυτότητας της.
Τα σωματικά συμπτώματα που βιώνει μια γυναίκα, τα οποία σχετίζονται με τις ορμονικές αλλαγές που συντελούνται στο σώμα, έχουν άμεσες επιπτώσεις στην αίσθηση του σώματος. Επίσης, από μόνα τους δημιουργούν συχνά μεγάλη δυσφορία, άγχος και ταραχή.
Βασικές είναι οι αλλαγές που βιώνει όσον αφορά τη σεξουαλικότητα. Από τη μία πλευρά σωματικά συμπτώματα, όπως η μείωση των κολπικών εκκρίσεων, περιορίζουν τη σεξουαλική απόλαυση και την καθιστούν συχνά ακόμη και επώδυνη.
Επιπλέον, η απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο που κλείνει και μπορεί να συνοδεύεται από πένθος για αυτό το κομμάτι της γυναικείας φύσης.
Αυτές οι αλλαγές μπορεί να κάνουν μια γυναίκα να νιώθει λιγότερο ελκυστική. Επίσης, αποτελούν μια υπενθύμιση του γήρατος και της θνητής φύσης του ανθρώπου.
Τέλος, η συγκεκριμένη φάση ζωής της γυναίκας χαρακτηρίζεται πολλές φορές και από άλλες αλλαγές στο περιβάλλον που δε συνδέονται με την εμμηνόπαυση, οι οποίες όμως είναι ικανές να επηρεάζουν την ψυχολογία της.
Καταστάσεις όπως ο θάνατος των γονέων, ο αποχωρισμός των παιδιών για σπουδές ή για δημιουργία οικογένειας, δυσκολίες στο γάμο κ.ά. κάνουν τη γυναίκα να αισθάνεται μόνη και να δυσκολεύεται να διαχειριστεί την απώλεια σημαντικών πλευρών της ταυτότητας της.
Επιπλέον, κοινωνικά στερεότυπα για το τι σημαίνει θηλυκότητα, καθώς και για το τι σημαίνει εμμηνόπαυση μπορεί να επηρεάζουν την ψυχολογία της γυναίκας.
Πολλές φορές μια γυναίκα μπορεί να βιώνει ακόμα και ντροπή για τις αλλαγές που περνά. Το κοινωνικό στερεότυπο που συχνά υπάρχει για τη γυναίκα που μεγαλοποιεί τη φάση της εμμηνόπαυσης, μπορεί να την κάνει να σιωπά και να μην εκφράζει τις δυσκολίες και τις ανάγκες της.