Σπλαχνικό λίπος: Δεν είναι μόνο θέμα αισθητικής, το σπλαχνικό λίπος κρύβει κινδύνους και για την ίδια σας τη ζωή. Παρακάτω θα βρείτε έναν αναλυτικό οδηγό για το σπλαχνικό λίπος και τους τρόπους για να το μειώσετε.

Το ενδοκοιλιακό λίπος λόγω των ουσιών – ορμονών που παράγει έχει ενοχοποιηθεί για καταστάσεις όπως ο διαβήτης, καρδιαγγειακά, καρκίνο του εντέρου και του μαστού. Παλαιότερα, υπήρχε η αντίληψη ότι το λίπος είναι απλά ένα μονωτικό και αποθηκευτικό μέσο, σήμερα όμως έχει αποδειχθεί οτι αποτελεί ένα μεταβολικά ενεργό όργανο που παράγει ουσίες με σκοπό κάποιες λειτουργίες, όπως ακριβώς κάνει ένας αδένας του σώματός μας όπως για παράδειγμα το πάγκρεας. Έχει αποδειχθεί ότι το κοιλιακό λίπος είναι επιβαρυντικό για την καρδιά και είναι προτιμότερο να έχετε το επιπρόσθετο λίπος στην περιφέρεια και στους γλουτούς παρά στην περιοχή της κοιλιάς.

Σπλαχνικό λίπος: Ποιοι οι τύποι του αποθηκευμένου λίπους;

Ως γνωστόν, η περίσσεια ενέργειας (δηλαδή θερμίδων) αποθηκεύεται στο σώμα μας κατά κύριο λόγο με τη μορφή λίπους. Ωστόσο δεν είναι όλες οι αποθήκες λίπους ίδιες. Έτσι, το λίπος μπορεί να αποθηκευτεί είτε υποδόρια, είτε ενδομυικά, είτε σπλαχνικά.

• Στην πρώτη περίπτωση, όπως λέει και το όνομά του, το λίπος αποθηκεύεται σε μία στρώση λίγο κάτω από το δέρμα
• Το δεύτερο βρίσκεται διάσπαρτο στους μύες
• Στην τρίτη περίπτωση το λίπος αποθηκεύεται στην κοιλιακή περιοχή, γύρω από τα εσωτερικά όργανα όπως το συκώτι, το πάγκρεας και το έντερο.

Τουτέστιν, το ορατό κοιλιακό λίπος σε άτομα με υπερβάλλον βάρος αφορά κυρίως το υποδόριο λίπος της περιοχής και, σε μικρότερο βαθμό, το σπλαχνικό λίπος.

Σπλαχνικό λίπος: Πώς το μετράμε

Το σπλαχνικό λίπος μετράται με μεγάλη ακρίβεια μόνο με μαγνητική τομογραφία (MRI), η οποία είναι, ωστόσο, μία κοστοβόρα διαδικασία και δεν προτείνεται σαν διαγνωστική μέθοδος.

Μέχρι στιγμής, ο πιο απλός δείκτης του σπλαχνικού λίπους είναι η περιφέρεια μέσης. Η περιφέρεια αυτή μετριέται τοποθετώντας μία μεζούρα γύρω από την κοιλιά στο ύψος του στομάχου (περίπου 2 εκ. πάνω από τον αφαλό), αφότου έχετε πάρει μια βαθιά ανάσα και έχετε εκπνεύσει. Οι τιμές αυτού του δείκτη σχετίζονται και με την υγεία:

	Φυσιολογικές τιμές	Μέτριος κίνδυνος	Υψηλός κίνδυνος
Άνδρες	<94 εκ.	94-102 εκ.	>102 εκ.
Γυναίκες	<80 εκ.	80-88	>88 εκ.

Τέλος, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Harvard, περίπου το 10% του συνολικού μας λίπους αποθηκεύεται σπλαχνικά, επομένως ένα αυξημένο ποσοστό λίπους στο σώμα πιθανότατα δείχνει και αυξημένο σπλαχνικό λίπος.

Οι σύγχρονοι λιπομετρητές σώματος μπορούν, επίσης, να μας δώσουν μία εκτίμηση για το σπλαχνικό λίπος, με φυσιολογικές τιμές κάτω του 12 στην κλίμακα αυτή.

Αναλογία μέσης με γοφούς

Ένας άλλος τρόπος για να βρει κάποιος αν έχει αυξημένο κίνδυνο κοιλιακού λίπους είναι η αναλογία μέσης με γοφούς. Μετρούμε τη περιφέρεια μέσης στο πιο στενό σημείο (μεταξύ θώρακα και λεκάνης) και τη περιφέρεια των γοφών στο πιο πλατύ σημείο. Κάνουμε τη διαίρεση περιφέρειας μέσης με περιφέρεια γοφών. Αν το αποτέλεσμα στις γυναίκες είναι μεγαλύτερο από 0.8 και στους άντρες μεγαλύτερο από 0.95, τότε έχουν αυξημένο κίνδυνο για παθήσεις που συσχετίζονται με το κοιλιακό λίπος.

Σπλαχνικό λίπος: Πώς επηρεάζει την υγεία

Μια αυξημένη περίμετρος μέσης είναι πολλά περισσότερα από ένα αισθητικό πρόβλημα. Και αυτό γιατί το αυξημένο σπλαχνικό λίπος αποτελεί, αποδεδειγμένα, ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για διάφορα νοσήματα όπως:

• Οι καρδιαγγειακές παθήσεις
• Υπέρταση
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ
• Καρκίνος στήθους και παχέος εντέρου
• Νόσος Alzheimer’s
• Συνολική θνησιμότητα

Ο λόγος για αυτό είναι ότι, αντίθετα με το τι πιστεύαμε μέχρι πρότινος, το λίπος αποτελεί έναν ενεργό ιστό ή αδένα που εκκρίνει ορμόνες και άλλες ουσίες με άμεση επίδραση στην υγεία μας. Για παράδειγμα, το σπλαχνικό λίπος έχει φανεί ότι εκκρίνει κυτοκίνες (όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF-α) και η ιντερλευκίνη-6) που μπορούν να αυξήσουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο μέσω της επίδρασής στους στα κύτταρα. Επιπλέον, από το σπλαχνικό λίπος εκκρίνεται η ορμόνη RBP4 (retinol binding protein-4) η οποία φαίνεται να επιτείνει την ινσουλινοαντίσταση και έτσι να συμβάλει στην ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ.

Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο πιθανώς το σπλαχνικό λίπος να έχει τόσο άμεση επίδραση στην υγεία μας είναι ότι βρίσκεται κοντά στην πυλαία φλέβα, η οποία μεταφέρει το αίμα από την εντερική περιοχή πίσω στο ήπαρ. Έτσι, όλες οι ουσίες που εκκρίνονται από το σπλαχνικό λίπος μεταφέρονται στο ήπαρ όπου επηρεάζουν την παραγωγή λιπιδίων, με αποτέλεσμα την αύξηση της LDL («κακής») χοληστερόλης και τη μείωση της HDL («καλής») χοληστερόλης.

Σπλαχνικό λίπος: Έτσι θα το χάσετε

Τα καλά νέα είναι ότι το σπλαχνικό λίπος ανταποκρίνεται αρκετά άμεσα σε υγιεινοδιαιτητικές αλλαγές και αλλαγές του τρόπου ζωής. Από την άλλη πλευρά, το υποδόριο λίπος της κοιλιακής περιοχής μπορεί να είναι πολύ πιο επίμονο – αν και σημαντικά λιγότερο επικίνδυνο από άποψη υγείας σε σχέση με το σπλαχνικό.

Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, για το σπλαχνικό λίπος;

Άσκηση

Όπως φαίνεται, η συστηματική (τουλάχιστον 30 λεπτά καθημερινά), μέτριας έντασης άσκηση συμβάλλει σημαντικά στη μείωσή του, όπως επίσης και οι ασκήσεις με αντιστάσεις (βάρη). Μάλιστα, η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας σε 60 λεπτά/ημέρα σε ένα διάστημα 3 μηνών έχει φανεί αποτελεσματική στη μείωση του σπλαχνικού λίπους κατά 30%.

Ισορροπημένη διατροφή & απώλεια βάρους

Η διατροφή αποτελεί έναν από τους πυλώνες στην αντιμετώπιση του σπλαχνικού λίπους.

Σημαντικό ρόλο παίζει η μείωση του βάρους, σε περίπτωση που μιλάμε για ένα υπέρβαρο άτομο. Ωστόσο, η απώλεια αυτή είναι σημαντικό να επιτευχθεί μέσω μίας ισορροπημένης διατροφής που χαρακτηρίζεται από:

1. Σύνθετους υδατάνθρακες και περιορισμό των απλών σακχάρων: Τουτέστιν, εστιάστε στην κατανάλωση ολικής άλεσης δημητριακών και δημητριακών φυσικά πλούσιων σε φυτικές ίνες (πλιγούρι, φαγόπυρο, κινόα κλπ) αλλά και φρούτων και λαχανικών. Παράλληλα, μειώστε, κατά το δυνατόν, τα επεξεργασμένα ζυμαρικά και ψωμί, τα αναψυκτικά και τα γλυκά.
2. Τρόφιμα πλούσια σε άλιπες πρωτεΐνες, υψηλής βιολογικής αξίας. Τέτοια τρόφιμα είναι τα λευκά κρέατα (κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι κλπ), το αυγό (ιδιαίτερα τα ασπράδια), τα θαλασσινά, το ψάρι και τα χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικά (γάλα και γιαούρτι).
3. Ποικιλία φρούτων και λαχανικών!
4. Πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά. Όπως το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί, το αβοκάντο, ο λιναρόσπορος, αντί για κορεσμένα και trans λιπαρά (επεξεργασμένα τρόφιμα, γλυκά).
5. Παράλληλα, δώστε μεγάλη σημασία στο μέγεθος των μερίδων σας καθώς παίζουν σημαντικό ρόλο στον ημερήσιο αριθμό θερμίδων, και άρα στο ισοζύγιο ενέργειας και το βάρος.

Διαχείριση του στρες

Το στρες σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, μίας ορμόνης που προάγει την αποθήκευση του λίπους ενδοσπλαχνικά. Για το λόγο αυτό, πολλοί ειδικοί συστήνουν τη διαχείριση του στρες σαν επιπλέον μέσο μείωσης των επιπέδων σπλαχνικού λίπους. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να βοηθήσουν ο διαλογισμός, η yoga και διάφορες τεχνικής αναπνοής.

Ύπνος

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο επαρκής ύπνος (περισσότερες από 6-7 ώρες ύπνου ημερησίως) σχετίζεται με μειωμένο ενδοκοιλιακό λίπος.

Σπλαχνικό λίπος: Οι τροφές που πρέπει να τρώτε και αυτές που απαγορεύονται

Οι βασικοί διατροφικοί άξονες για τη δραστική μείωση του σπλαχνικού λίπους είναι οι εξής:

Καταναλώστε πολλές υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες

Υπάρχουν 2 ειδών φυτικές ίνες οι πεπτές (υδατοδιαλυτές) και οι άπεπτες. Οι υδατοδιαλυτές απορροφούν νερό δημιουργώντας ένα gel μέσα στα έντερα. Ως αποτέλεσμα οι τροφές διέρχονται με αργό ρυθμό μέσα από τον πεπτικό σωλήνα.

Έρευνες έδειξαν πως αυτού του τύπου οι φυτικές ίνες συμβάλλουν στην απώλεια βάρους καθώς δημιουργούν το αίσθημα του κορεσμού και μειώνουν τις λιγούρες για τσιμπολογήματα. Ως αποτέλεσμα μειώνεται ο συνολικός αριθμός των θερμίδων που καταναλώνετε και αφομοιώνονται από το σώμα. Προσπαθήστε λοιπόν να καταναλώσετε τροφές που περιέχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών καθημερινά. Εξαιρετικές πηγές υδατοδιαλυτών φυτικών ινών είναι το λιναρόσπορο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το αβοκάντο, οι φακές και τα μαύρα μούρα (blackberries)

Βγάλτε από τη διατροφή σας τρόφιμα που περιέχουν trans λιπαρά

Τα τρανς λιπαρά οξέα δημιουργούνται όταν εμπλουτίζονται τα κορεσμένα λιπαρά με υδρογόνο (υδρογόνωση). Τα συναντούμε σχεδόν σε όλα τα σκευάσματα μαργαρίνης και σε συσκευασμένες αλοιφές. Μελέτες έδειξαν πως τα συγκεκριμένα λιπαρά προκαλούν φλεγμονή, καρδιαγγειακά προβλήματα, αντίσταση στην ινσουλίνη και αύξηση σπλαχνικού λίπους σε ζώα εργαστηρίου. Καλό θα ήταν όταν αγοράζετε συσκευασμένα τρόφιμα στο εξής να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες για να δείτε εάν το προϊόν περιέχει τρανς λιπαρά ή μερικώς υδρογονωμένα έλαια.

Αυξήστε την ποσότητα πρωτεΐνης που τρώτε καθημερινά

Η πρωτεΐνη ως θρεπτικό συστατικό είναι «κλειδί» για όσους θέλουν να χάσουν βάρος. Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας πρωτεΐνη αυξάνει τα επίπεδα την ορμόνης PYY που σχετίζεται με το αίσθημα του κορεσμού και τη μείωση της όρεξης. Η πρωτεΐνη επιπλέον αυξάνει το μεταβολικό ρυθμό και συμβάλλει στη διατήρηση της μυϊκής μάζας όταν βρισκόμαστε σε πρόγραμμα απώλειας βάρους.

Πολλές μελέτες παρατήρησης έδειξαν πως άτομα που έτρωγαν περισσότερη πρωτεΐνη έτειναν να έχουν λιγότερο σπλαχνικό λίπος σε σχέση με αυτούς που έτρωγαν μικρή ποσότητα.
Η κατανάλωση ενός γεύματος αυξάνει το μεταβολισμό για κάποιες ώρες. Η συγκεκριμένη διαδικασία ονομάζεται τροφογενής θερμογένεση (TEF) και αναφέρεται στις θερμίδες που χρειάζεται ο οργανισμός μας για να επεξεργαστεί αυτό που φάγαμε.

Οι πρωτεΐνες ως μακροθρεπτικό συστατικό προκαλούν τη μεγαλύτερη αύξηση στην τροφογενή θερμογένεση καθώς αυξάνουν το μεταβολικό ρυθμό κατά 15-30% σε σχέση με την 5-10% αύξηση που προκαλούν οι υδατάνθρακες και 0–3% αντίστοιχα για τα λίπη.

Η κατανάλωση πρωτεΐνης επίσης, ειδικά το πρωί, προκαλεί μεγαλύτερη αίσθηση του κορεσμού και της πληρότητας, αποφεύγοντας έτσι τα άσκοπα τσιμπολογήματα την υπερφαγία και τις υπερβολές στην ποσότητα φαγητού που τρώμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φροντίστε να καταναλώνετε καθημερινά καλής ποιότητας πρωτεΐνες σε κάθε γεύμα σας όπως άπαχα κρέατα βιολογικής εκτροφής, φρέσκα ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, πρωτεΐνη ορού γάλακτος αλλά και όσπρια.

Μειώστε την κατανάλωση υδατανθράκων, ειδικά των επεξεργασμένων

Η μείωση της κατανάλωσης υδατανθράκων είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την απώλεια λίπους συμπεριλαμβανομένου και αυτού της κοιλιάς. Δίαιτες που περιλαμβάνουν κάτω από 50 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του κοιλιακού λίπους σε υπέρβαρους, σε όσους έχουν αυξημένο ρίσκο για διαβήτη τύπου 2 αλλά και σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Οι έρευνες έδειξαν πως δεν είναι απαραίτητο να περιορίσετε τους υδατάνθρακες όσο το δυνατόν περισσότερο. Η αντικατάσταση και μόνο από τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες με αντίστοιχους ολικής άλεσης αλλά και ανεπεξέργαστους βελτιώνει τη λειτουργία του μεταβολισμού και οδηγεί σε μείωση κοιλιακού λίπους.

Αποφύγετε αναψυκτικά με ζάχαρη

Τα αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη είναι φορτωμένα με μεγάλη ποσότητα φρουκτόζης που σχετίζεται με το λίπος στην κοιλιά. Ως γνωστόν η ζάχαρη προκαλεί βλάβες στην υγεία.

Έρευνες έδειξαν πως τα αναψυκτικά και οι χυμοί του εμπορίου που περιέχουν ζάχαρη αυξάνουν το λίπος στο συκώτι πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε λιπώδη διήθηση του ήπατος.

Σε μια μελέτη 10 εβδομάδων βρέθηκε πως σε άτομα που κατανάλωναν ποτά με πρόσθετη ζάχαρης, φρουκτόζης ή σιρόπια φρουκτόζης υψηλής γλυκόζης (HFCS) αυξήθηκε κατακόρυφα το σπλαχνικό λίπος.

Τα αναψυκτικά τύπου cola με πρόσθετη ζάχαρη φαίνεται πως είναι πιο επικίνδυνα από ότι τα τρόφιμα που περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης.

Αυτό οφείλεται στο ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται με διαφορετικό τρόπο τις θερμίδες σε υγρή μορφή από ότι αυτές που προέρχονται από στερεά τροφή. Είναι πολύ εύκολο να καταναλώσουμε μεγάλη ποσότητα θερμίδων σε υγρή μορφή χωρίς να το καταλάβουμε. Εάν θέλετε να χάσετε λίπος στην κοιλιά καλό θα ήταν να βγάλετε τελείως όλα τα αναψυκτικά, τους χυμούς εμπορίου και τα ποτά που περιέχουν ζάχαρη ή φρουκτόζη. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στα αλκοολούχα ποτά. Όταν τα αναμιγνύουμε με χυμούς ή με αναψυκτικά που περιέχουν φρουκτόζη το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό.